Ως προκάτοχος του εξπρεσιονισμού, ο Edvard Munch σημάδεψε την πορεία ενός ολόκληρου καλλιτεχνικού ρεύματος και αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους της μοντέρνας τέχνης. Οι πίνακές του ήταν αποτύπωση του ψυχικού του κόσμου και της ιδιότυπης καλλιτεχνική του ιδιοσυγκρασίας. Η βαθύτερη και απόκρυφη απεικόνιση των συναισθημάτων του, μετέτρεψαν τα έργα του σε αμόλυντη παρουσίαση της ανθρώπινης φύσης, άλλωστε σε πολλές δημιουργίες του είναι καταφανείς οι επιρροές του ρεύματος του συμβολισμού.
O Edvard Munch γεννήθηκε στην Christiania (σημερινό Όσλο) της Νορβηγίας σε μία πολυμελή οικογένεια, με κάποιες καλλιτεχνικές επιρροές. Τα τραυματικά βιώματα, καθώς και τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζαν μέλη της οικογένειας του, τον σημάδεψαν και συγχρόνως καθόρισαν την καλλιτεχνική του πορεία. Ο Edvard Munch έχασε τη μητέρα του σε πολύ μικρή ηλικία από φυματίωση και έτσι μεγάλωσε με τον πατέρα και τα αδέρφια του. Ενώ η απώλεια της μητέρας του τον τραυμάτισε, στην ηλικία των δεκατεσσάρων ετών, χάνει από την ίδια ασθένεια και την μία από τις αδερφές του. Το προβληματικό και ιδιάζον περιβάλλον του Edvard Munch, στη συνέχεια, αποτυπώθηκε σε πολλούς πίνακές του. Η μικρή του αδερφή διαγνώσθηκε με μία ψυχική ασθένεια, γεγονός που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την πολύπαθη ανατροφή του.
Καταπιεσμένα συναισθήματα, κατάθλιψη, μελαγχολία, άγχος, αποτέλεσαν πηγές δημιουργίας του. Λάτρης τη φύσης και των ανθρώπινης υπόστασης, ο Edvard Munch προσπάθησε μέσα από χρώματα, σύμβολα, εκφράσεις και τοπία να δώσει ζωή στον ταραχώδη ψυχικό του κόσμο. Το 1908, λόγω κάποιων επεισοδίων έκδηλης ψυχική κατάρρευσης, νοσηλεύθηκε σε ψυχιατρική κλινική, καθώς φαίνεται, μέσα από γραπτά του, ότι έπασχε από διπολική διαταραχή ή κατά άλλους από διαταραχή αποπροσωποποίησης. Πέρα από τα προσωπικά του βιώματα, οι οπτικοακουστικές παραισθήσεις που είχε, συχνά τον οδηγούσαν σε δημιουργική έξαρση. Η «Κραυγή», το πιο γνωστό του έργο, που διαθέτει παραλλαγές, δημοπρατήθηκε το 2012 έναντι 120 εκατομμυρίων και έλαβε δημιουργία το 1893. Η δημιουργία του αυτή, αποτελεί την πιο τρανταχτή απεικόνιση των ψυχικών του προβλημάτων. Η σύλληψη του πίνακα φαίνεται ότι προήλθε από ένα πραγματικό περιστατικό της καθημερινότητάς του. Όπως γράφει ο ίδιος στο ημερολόγιό του:
«περπατούσα μαζί με φίλους μου και ξαφνικά ο ουρανός έγινε σαν αίμα. Τότε ακούστηκε μια κραυγή που διαπέρασε τη φύση»
Ο πίνακας λέγεται ότι απεικονίζει τον ίδιο, ενώ οι φίλοι του βρίσκονται πιο πίσω, ακουμπώντας σε μία γέφυρα.
Σήμερα, το έργο του Edvard Munch η «Κραυγή», κατά πολλούς, αποτελεί την απόλυτη απεικόνιση του άγχους και του πανικού ενός ανθρώπου. Η ζοφερή και αγχογόνος πραγματικότητα, θλιβερά βρίσκει τη δική της αποτύπωση μέσα από μία υστερικά αρρωστημένη έκφραση, η οποία για την πανανθρώπινη τέχνη είναι κειμήλιο αλλά για την ανθρώπινη ψυχή ένα μεγάλο αγκάθι.
Πηγές:
“Edvard Munch and his paintings“, ανακτήθηκε από: edvardmunch.org
Creativity and Mental Illness II: The Scream, by Albert Rothenberg, M.D., 2015, ανακτήθηκε από: psychologytoday.com
“That Open Mouth and Its Silent Voice”, by Karen Rosenberg, 2012, ανακτήθηκε από: nytimes.com
