Η ιστορία μιας φημισμένης γυναίκας που οι αρχαίοι συγγραφείς προδίδουν την πραγματική της ύπαρξη, λένε πως θα μπορούσε να έχει προκαλέσει ακόμα και την δημιουργία της τρίτης πυραμίδας στην Γκίζα… Η ομορφιά και τα πλούτη της την έκαναν ξακουστή στην Αρχαία Ελλάδα και Αίγυπτο, ενώ παράλληλα απλοί άντρες και Φαραώ έκαναν τα πάντα για να την κατακτήσουν. Ήταν η Ροδώπις άραγε η πηγή έμπνευσης των παραμυθάδων και η πρώτη εκδοχή της Σταχτοπούτας; Ο Ηρόδοτος, ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Αθήναιος και ο Κλαύδιος Αιλιανός ίσως να μας δίνουν τις απαντήσεις!
Η Ροδώπις πήρε το όνομα της από τα ροδαλά της μάγουλα, ενώ υπάρχει πιθανότητα το αρχικό της όνομα να ήταν Δωρίχα. Σύμφωνα λοιπόν με τον Ηρόδοτο που έκανε την πρώτη αναφορά στο πρόσωπο της Ροδώπις τον 5ο π.Χ. αιώνα, αφηγείται πως ήταν μια πολύ όμορφη κατάξανθη κοπέλα, με λευκό δέρμα, πράσινα μάτια και κοκκινωπά μάγουλα, Θρακιώτισσα σε καταγωγή και πιθανότατα τοπική εταίρα. Η Ροδώπις είχε την ατυχία να αιχμαλωτιστεί από τον Ιάδμονα τον Σάμιο και να πουληθεί ως σκλάβα στην Αίγυπτο. Στο ταξίδι της αυτό, θα συναντήσει έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες της εποχής (βάσιμο χρονολογικά), αλλά και έναν προσωπικό της θαυμαστή και ήρωα. Συνεπιβάτης στο πλοίο που την μετέφερε στην Αίγυπτο ήταν ο μυθογράφος Αίσωπος, ο οποίος εκτός ότι την ανάφερε αργότερα, της αφηγήθηκε προσωπικά πολλά από τα παραμύθια του. Ο Ηρόδοτος αναφέρει στην πρώτη εκδοχή της ιστορίας, πως ο αδερφός της γνωστής ποιήτριας Σαπφούς – ο Χάραξος – κατασπατάλησε όλη την οικογενειακή τους περιουσία, ώστε να μπορέσει να την απελευθερώσει, πράγμα που επιβεβαιώνει αργότερα και ο Πλούταρχος. Παρόλη την ηρωική προσπάθεια του Χάραξου, η Ροδώπις ελεύθερη φαίνεται να απολαμβάνει την ζωή της στην Αίγυπτο, πλουτίζοντας ως διάσημη εταίρα, ενώ η φήμη της ήταν αρκετά μεγάλη, τόσο ώστε να υπάρχουν ψίθυροι πως για χάρη της χτίστηκε η τρίτη πυραμίδα στην Γκίζα… Ο Ηρόδοτος εξηγεί στο βιβλίο 2, πως λανθασμένα οι άνθρωποι στην Αίγυπτο πίστευαν πως μια τόσο επιβλητική κατασκευή θα μπορούσε να προορίζεται για μία εταίρα, γεγονός που έδωσε πάτημα στον Στράβωνα για την δεύτερη εκδοχή της ιστορίας της.
Η διασημότερη αφήγηση για την Ροδώπις, είναι αυτή του Στράβωνα τον 1ο αιώνα π.Χ. («Γεωγραφικά» βιβλίο 17) που ενέπνευσε πιθανότατα το παραμύθι της Σταχτοπούτας, πρώτα από τον Τζιανμπατίστα Μπασίλε το 1634 και αργότερα από τον Σαρλ Περώ το 1697. Οι αδερφοί Γκριμ έκαναν πιο γνωστή την ιστορία της Σταχτοπούτας το 1812, όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Ας κρατήσουμε μικρό καλάθι για τους Γκριμ, καθότι ο Στράβωνας παρέχει κάθε λεπτομέρεια για αυτό το πασίγνωστο παραμύθι! Η Ροδώπις λοιπόν όντας αιχμάλωτη, φτάνει στην Αίγυπτο στο λιμάνι της Ναυκράτης, όπου και αγοράστηκε από κάποιον πλούσιο αφέντη (δεν αναφέρει κανείς το όνομα του). Το αφεντικό της ήταν καλό, ευγενικό και ιδιαίτερα…υπναράς, ενώ το σπιτικό φρόντιζαν αρκετές κοπέλες που είχαν εξίσου αγοραστεί ως υπηρέτριες από Αφρικανικές χώρες. Η Ροδώπις, ήταν η μοναδική που ξεχώριζε για το λευκό της δέρμα που καιγόταν από τον ήλιο και τα ξανθά της μαλλιά. Ο Πλούταρχος αναφέρει χαρακτηριστικά την ζήλια και περιφρόνηση των υπόλοιπων υπηρετριών απέναντι στην Ροδώπις και τον ανταγωνισμό που είχαν, ενώ την ανάγκαζαν να δουλεύει σκληρά. Η Θρακιώτισσα είχε για μοναδικούς φίλους τα ζώα που τάιζε και τους τραγουδούσε, ενώ δεν είχε κανένα ίχνος κακίας μέσα της για να ανταποδώσει τα γυμνάσια που της έκαναν. Ο ηλικιωμένος αφέντης της δεν είχε καταλάβει το παραμικρό από όσα τραβούσε, αλλά μια μέρα την συνάντησε να χορεύει στην άκρη του Νείλου ξυπόλητη και ενθουσιασμένος, αποφάσισε να της χαρίσει ένα ζευγάρι δερμάτινα σανδάλια με χρυσές λεπτομέρειες. Μια μέρα ο Φαραώ Άμασις (570-536π.Χ.) βρίσκεται στην Μέμφιδα και κάνει ανοιχτό κάλεσμα για εορτασμούς, στους οποίους φυσικά δεν μπορεί να παρευρεθεί η Ροδώπις λόγω κοινωνικού υπόβαθρου. Και ενώ εκείνη βρίσκεται στον ποταμό θλιμμένη που δεν θα μπορέσει να ζήσει αυτή την εμπειρία, ο θεός Ώρος με την μορφή γερακιού κλέβει το ένα της σανδάλι και το μεταφέρει ως την Μέμφιδα, πετώντας το στα πόδια του Φαραώ. Ο βασιλιάς της Αιγύπτου, είδε την θεϊκή χροιά του γεγονότος και ξεκινάει αμέσως την αναζήτηση για την ιδιοκτήτρια του ιδιαίτερου αυτού σανδαλιού. Δεν άργησε η στιγμή που οι αγγελιοφόροι βρέθηκαν στο κατώφλι του σπιτιού που ζούσε η Ροδώπις, με την ίδια να δοκιμάζει το σανδάλι που όχι μόνο της ταίριαζε απόλυτα, αλλά είχε και το ζευγάρι του. Οι αγγελιοφόροι κάλεσαν τον Φαραώ μέσα σε ένα χάος διαμαρτυριών από τις υπόλοιπες υπηρέτριες, που θεωρούσαν πως η ταπεινή και Ελληνική καταγωγή της Ροδώπις δεν επέτρεπε την σύζευξη με τον βασιλιά. Όταν ο Άμασις την αντίκρυσε, ο Στράβων αναφέρει πως είπε ότι η Ροδώπις είναι «πιο Αιγύπτια από όλες τις Αιγύπτιες, καθώς έχει πράσινα μάτια σαν τον Νείλο, ξανθά μαλλιά σαν το χρώμα του πάπυρου και λευκό ροζ δέρμα σαν τα χρώματα του λουλουδιού του λωτού».
Πάνω σε αυτή την εκδοχή του Στράβωνα, διατηρήθηκε ο μύθος και ξαναγράφτηκε από τον Κλαύδιο Αιλιανό (2ος -3ος αιώνας μ.Χ.), ενώ από τον Πλούταρχο (1ος-2ος αιώνας μ.Χ.) στα «Ηθικά» αναφέρεται η έντονη κριτική της Σαπφούς προς τον αδερφό της Χάραξο. Ο Αθήναιος (2ος-3ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρει την ιστορία της Ροδώπις στο βιβλίο του «Δειπνοσοφισταί», εμμένοντας περισσότερο στα κάλλη και στα πλούτη της ως εταίρα στην Αίγυπτο, αφαιρώντας το κομμάτι του παραμυθιού, αφού η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει καταγραφή της στην «βασιλική λίστα» της Αιγύπτου. Η Ροδώπις ήταν υπαρκτό πρόσωπο που πιθανότατα οι μεταγενέστερα εκθαμβωμένοι από τις ιστορίες του Ηρόδοτου συγγραφείς, έδωσαν τα ψήγματα μύθου, ώστε να γίνει η πρώτη εκδοχή της Σταχτοπούτας. Πρόκειται λοιπόν για έναν αρχαίο μύθο που διδάσκει πως η τύχη κάποιου, μπορεί να αλλάξει ασχέτως με την καταγωγή και την κοινωνική του τάξη; Ή πρόκειται για μια ξακουστή εταίρα απαράμιλλης ομορφιάς που για χάρη της απέδιδαν ακόμα και μια πυραμίδα; Όπως και να ‘χει, η Ροδώπις άφησε το στίγμα της στην ιστορία και έκανε τους συγγραφείς να αφηγούνται για αυτή, ως Ροδώπις – Δωρίχα ή και Σταχτοπούτα!
Πηγές Άρθρου:
Egyptian Cinderella, by Sherry Climo, Harper Collins, New York, 1989
The Geography Of Strabo Literally Translated by H.C Hamilton, Published by London H.G. Bohn, 1854
