Τι είναι η χειριστική συμπεριφορά
Μήπως αισθάνθηκες ποτέ την τάση κάποιου να σου δημιουργεί συνεχώς ενοχές για να πετύχει κάποιο στόχο;
Η χειριστικότητα είναι μια συμπεριφορά που όλοι μας είναι πιθανό να έχουμε υποστεί και ασκήσει οι ίδιοι μέσα σε σχέσεις. Είναι η προσπάθεια, συχνά ενδόμυχα και χωρίς ξεκάθαρες προθέσεις, να ενδώσω στην λίστα επιθυμιών ενός άλλου. Η χειριστικότητα αποτελεί στοιχείο της προσωπικότητας ενός ανθρώπου, που έχει «ανάγκη» να προστατεύσει τον εαυτό του από ματαιώσεις.
Ένα ισχυρό «Εγώ» που κρύβει το πραγματικό του πρόσωπο, προκειμένου να ικανοποιήσει τα θέλω του.
Μια βαθιά ανασφάλεια, κρυμμένη πίσω από το «νοιάζομαι» γι’ εσένα.
Το χειριστικό άτομο
Το χειριστικό άτομο έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Το θυμωμένο του παρελθόν, η έλλειψη αποδοχής, αγάπης, προσοχής δημιουργεί μια υπαρξιακή ανασφάλεια η οποία οδηγεί σε άμυνα. Στη προσπάθεια του να μη πληγωθεί χτίζει προοδευτικά μια τάση χειραγώγησης. Μέσα από αυτή του τη τάση, το άτομο νιώθει κυρίαρχο και άξιο προσοχής.
Το χειριστικό άτομο θα σου κάνει προσωπική επίθεση. Θα προσπαθήσει να σου μειώσει τη προσωπικότητα και να σε αποπροσανατολίσει. Θα σε κατηγορήσει, πως εσύ του φέρεσαι άσχημα και όχι εκείνος/η σε εσένα. Παραφράζει τα λόγια σου και σε μπερδεύει για να σε φέρει στα νερά του.
Κατά κύριο λόγο, δημιουργεί αμφιβολίες στον απέναντί του. ‘Εχει το χάρισμα να διαστρεβλώνει τη πραγματικότητα προς οφελός του. Το πιο πιθανό στη διαφωνία σου μ΄ένα χειριστικό άτομο είναι να βγεις εσύ ο φταίχτης. Είσαι ο παράλογος που εξέφρασες την ενόχληση σου για κάτι που έκανε.
Τα πολλά πρόσωπα της χειριστικότητας
Η χειριστικότητα ως ασκούμενη «τέχνη» στο όνομα της διαστρεβλωμένης φροντίδας και αγάπης έχει και πολλά πρόσωπα.
Η αυτοθυσιαζόμενη μητέρα, η οποία λανθασμένα έχει ταυτίσει την έννοια της αγάπης και της ηθικής με το «Μου οφείλεις. Μου χρωστάς!» Η μητέρα που εκλαμβάνει την άρνηση ως προδοσία και εγκατάλειψη.
Το προσωπείο του ανθρώπου με συμπεριφορές αυτολύπησης. Προκαλεί τη συμπόνοια των άλλων για να τρέξουν για υποστήριξη. Υποσυνείδητη χειριστική συμπεριφορά για να κερδίσει την αποκλειστική προσοχή και φροντίδα όλων.
Το άτομο που δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεων του. Πότε καλοί, πότε απόμακροι, δημιουργούν αμφιβολία, ανασφάλεια και φόβο στον αποδέκτη αυτής τους της συμπεριφοράς, για να έχουν τον έλεγχο.
Άλλη μία μορφή συναισθηματικής εκμετάλλευσης…σε «χτυπούν» στο φιλότιμο.
Πιο ειδικά, το χειριστικό άτομο στερείτε εν συναίσθησης. Δεν κατανοεί τα όρια της προσωπικότητας του άλλου. Ως αποτέλεσμα, μεταβάλλει τις ισορροπίες των στενών σχέσεων του, δημιουργώντας δικές του δυναμικές.
Σε θεωρώ δικό μου άτομο
Το χειριστικό άτομο χρησιμοποιεί τις σχέσεις του ως μέσον για να πετύχει αυτό που θέλει. Παίζει το θύμα και σε κάνει να αισθάνεσαι ότι εσύ προκάλεσες το πρόβλημα το οποίο ξεκίνησαν.
«Μην τα παίρνεις όλα τόσο προσωπικά, μια πλάκα έκανα.»
«Βλέπεις ότι δεν μου μιλάς καλά…»
«Εσύ το βλέπεις έτσι.» κ.α.
Δεν θα αναλάβουν ποτέ την ευθύνη. Δεν υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον από τη μεριά τους για τους άλλους. Είναι ασυνείδητοι, τις περισσότερες φορές και ζούνε σ ‘ένα δικό τους κόσμο. Πρώτο και κύριο μελημά τους, η ικανοποίηση των αναγκών τους.
Ανιχνεύουν τις αδυναμίες των άλλων, δεν έχουν όρια, δημιουργούν περιττές διαφωνίες και συγκρούσεις. Σε κάθε περίπτωση «οι άλλοι φταίνε». Ποτέ δεν θα ακούσεις μια «συγγνώμη» από ένα τέτοιο άτομο, τουλάχιστον όχι πριν παραδεχτείς πρώτος εσύ, ότι έκανες λάθος.
Μη χάνεις τον εαυτό σου
Η ψυχική ανισορροπία ενός ανθρώπου λόγω βιωμάτων μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους, όσον αφορά τη συμπεριφορά του. Η χειριστική συμπεριφορά είναι ένας από αυτούς. Ο χειριστικός άνθρωπος έχει μια συγκεκριμένη πεποίθηση, ότι πρέπει να είναι κυρίαρχος και να κυριαρχεί στους άλλους για να πάρει αγάπη. Το ότι υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη στο πώς πρέπει να προσφέρει κάποιος και να λαμβάνει αγάπη, αυτό δεν του επιτρέπει να εισέρχεται κακοποιητικά στο χώρο μας, πόσο μάλλον στο ψυχισμό μας.
Το «όχι» και τα ξεκάθαρα όρια είναι μια υγιής αντιμετώπιση σε μια ασυνείδητη τις περισσότερες φορές, παρόλα αυτά, δειλή συμπεριφορά.
Άλλοι είναι πιο απαιτητικοί και άλλοι πιο βατοί.
Υποσυνείδητα ή όχι, όλοι τους παίρνουν ένα κομμάτι από εσένα.
Μη χάνεις τον εαυτό σου για λίγη δανεική αγάπη και αποδοχή.
Όρισε τον εαυτό σου όπως θες εσύ!
«Η αγάπη που αποκλείει την ειλικρίνεια, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αγάπη.»
Miller (2009, p.198)
