Επικοινωνία ως μέσο αλληλεπίδρασης
Η επικοινωνία είναι ένα μέσο αλληλεπίδρασης, κατανόησης αλλά και τρόπος διαχείρισης ως προς τον «άλλον». Αναφέρεται στη λεκτική αλλά και τη μη λεκτική επαφή μας, με ένα ή και περισσότερα άτομα ταυτόχρονα. Η επικοινωνία είναι προϋπόθεση για τη δόμηση των ανθρωπίνων σχέσεων, αλλά και για την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης.
Τρόποι επικοινωνίας και έκφρασης
Ο τρόπος με τον οποίο επιλέγει να επικοινωνήσει κάθε άτομο εξαρτάται από τη φύση του ατόμου, αλλά και τα ιδιαιτέρα ατομικά χαρακτηριστικά του καθενός. Πέρα από την άμεση λεκτική επικοινωνία, στην οποία ως μέσο χρησιμοποιείται ο προφορικός λόγος, υπάρχει και η έμμεση επικοινωνία. Η μουσική, η ζωγραφική, το θέατρο αλλά και γενικότερα οι τέχνες μπορούν να αποτελέσουν ένα μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, ενός αλλά και μιας ομάδας ατόμων.
Επιπλέον, ολόκληρη η στάση ζωής, το προσωπικό στυλ, τα ρούχα, το κούρεμα κ.ο.κ. είναι ένας τρόπος εκδήλωσης των εσωτερικών πεποιθήσεων. Ταυτόχρονα, και τρόπος επικοινωνίας μη λεκτικά με τον υπόλοιπο κόσμο. Ακόμη και η σιωπή είναι ένας τρόπος επικοινωνίας και η συνειδητή της επιλογή μπορεί να έχει μεγαλύτερη ισχύ ακόμη και από έναν ορθά δομημένο προφορικό λόγο.
Επικοινωνία στις διαπροσωπικές σχέσεις
Η επικοινωνία έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των διαπροσωπικών σχέσεων. Μας βοηθά να αλληλεπιδράσουμε, να κατανοήσουμε τη θέση του άλλου και να τοποθετήσουμε και τη δική μας στη σωστή κατεύθυνση. Ακόμη, λειτουργεί θετικά προς την ενσυναίσθηση. Καθώς μπορούμε να δούμε πέρα από δικό μας «εγώ» και να μπούμε στη θέση του άλλου.
Οι διαπροσωπικές σχέσεις που χτίζονται σε ένα καλά δομημένο επικοινωνιακό πλαίσιο, έχουν λιγότερες πιθανότητες να καταρρεύσουν και να προσκολληθούν στα εμπόδια που εμφανίζονται. Εφόσον δεν υπάρχει επικοινωνία, τα προβλήματα δημιουργούνται ακόμη και χωρίς κάποιο πραγματικό λόγο.
Ξεκινώντας από την οικογένεια και τις σχέσεις των γονέων με τα παιδιά, η έλλειψη επικοινωνίας δημιουργεί ένα χάσμα και μία αντιπαράθεση στη καθημερινότητα, χωρίς ρεαλιστική αιτία. Το πραγματικό πρόβλημα σε αυτή τη περίπτωση, είναι ακριβώς αυτή η έλλειψη στο επίπεδο της επικοινωνίας. Η οποία δε μπορεί να γεφυρώσει το κενό ανάμεσα στο κόσμο των γονέων και των παιδιών τους.
Σχολείο και επικοινωνία
Συνεχίζοντας στο περιβάλλον του σχολείου, η έλλειψη επικοινωνίας των εκπαιδευτικών με τους μαθητές, επίσης δημιουργεί προβλήματα ακόμη και στη διδασκαλία. Οι εκπαιδευτικοί που δεν επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά, να καταλάβουν τα «θέλω» και τα δικά τους όρια δε μπορούν να λειτουργήσουν αποδοτικά. Οι μαθητές στην προσπάθεια επιβολής των εκπαιδευτικών προβάλουν τη δική τους άμυνα κι έτσι χάνεται κάθε είδους επαφή.
Μεγαλώνοντας κάθε άτομο που δεν έχει μάθει από την οικογένειά του και από το σχολείο ακόμη τρόπους επικοινωνίας, θα συναντήσει τα ίδια προβλήματα και στις επόμενες διαπροσωπικές του σχέσεις. Δε θα μπορεί να συνδιαλλαχτεί και να δράσει με άλλους χωρίς τη προκαταβολική επικοινωνία στη σχέση τους.
Τα εμπόδια από την έλλειψη επικοινωνίας μπορούν να εκδηλωθούν σε προσωπικό αλλά και κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Μπορεί για παράδειγμα να επηρεάσει τη σύναψη φιλικών σχέσεων, τη σχέση με τα δικά του παιδιά ή και την ολοκλήρωση μιας επαγγελματικής συμφωνίας.
Επομένως, η επικοινωνία και οι τρόποι έκφρασής της, είναι καθοριστικοί για τη πορεία και την ανάπτυξη του ατόμου. Ανεξάρτητα από τον δείκτη νοημοσύνης, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνική θέση και το περιβάλλον του κάθε ατόμου, μπορεί να συναντήσει εμπόδια στην εξέλιξη του λόγω της έλλειψης επικοινωνίας. Η επικοινωνία εκ φύσεως δε μπορεί να χαρακτηριστεί «καλή» ή «κακή». Θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από αμοιβαιότητα και αποδοχή θέσεων των ατόμων που συμπεριλαμβάνει.
