Το παρόν άρθρο, με τίτλο Επιτονισμός και στη νοηματική γλώσσα, θα παρουσιάσει πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα που δείχνουν ότι ο επιτονισμός υπάρχει και στις νοηματικές γλώσσες, πέραν των ομιλούμενων γλωσσών.

Ο επιτονισμός είναι αναπόσπαστο μέρος της επικοινωνίας για όλους τους ομιλητές. Μπορούν όμως οι νοηματικές γλώσσες να έχουν επιτονισμό; Μια νέα μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν κάποια νοηματική γλώσσα χρησιμοποιούν τα πρόσωπά τους για να δημιουργήσουν «μελωδίες» όπως οι ομιλητές χρησιμοποιούν τις φωνές τους και ότι οι μελωδίες του προσώπου μπορεί να διαφέρουν από τη μια νοηματική γλώσσα στην άλλη.

Όπως ο επιτονισμός των μεμονωμένων ομιλούμενων γλωσσών, οι νοηματικές γλώσσες έχουν επίσης τον δικό τους μοναδικό «ήχο» και, όπως συμβαίνει με τις ομιλούμενες γλώσσες, ο επιτονισμός της γλώσσας μιας κοινότητας είναι διαφορετικός από αυτόν μιας άλλης κοινότητας, σύμφωνα με μια νέα μελέτη στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα.

Η ανακάλυψή μας ότι οι νοηματικές γλώσσες έχουν επίσης μοναδικά μοτίβα επιτονισμού αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι οι νοηματικές γλώσσες μοιράζονται πολλές κεντρικές ιδιότητες με τις ομιλούμενες γλώσσες. Αποδεικνύεται ότι ο επιτονισμός είναι βασικό στοιχείο κάθε ανθρώπινης γλώσσας, συμπεριλαμβανομένων των γλωσσών χωρίς ήχο, εξήγησε η Καθηγήτρια Wendy Sandler, η οποία ηγήθηκε της μελέτης.

Advertising

Advertisements

Όλοι μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα Γαλλικά, τα Ιταλικά ή τα Κινεζικά χωρίς να τα καταλαβαίνουμε καθόλου, λόγω των μοναδικών μοτίβων επιτονισμού — την άνοδο και την πτώση της φωνής — σε κάθε γλώσσα. Ακόμα και τα μωρά μπορούν να διαφοροποιήσουν τις γνωστές μελωδίες και τους ρυθμούς της γλώσσας που ομιλούνται στο δικό τους περιβάλλον και τις ξένες γλώσσες, πολύ πριν μάθουν λέξεις.

Στη δική μας γλώσσα, ο επιτονισμός μας βοηθά να προσδιορίσουμε διαφορετικά είδη προτάσεων και μέρη προτάσεων, όπως οι ερωτήσεις, οι υποθετικές προτάσεις, οι προστακτικές, τα θέματα των προτάσεων, μεταξύ άλλων. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό γιατί το καθένα από τα προαναφερόμενα έχει το δικό του χαρακτηριστικό τονικό μοτίβο.

Στις σιωπηλές γλώσσες που χρησιμοποιούν οι κωφοί, υπάρχουν και αυτές οι «μελωδίες», που δεν μεταδίδονται από τις φωνητικές χορδές, αλλά από ένα συστηματικό σύνολο εκφράσεων του προσώπου και θέσεων του κεφαλιού.

Η Καθηγήτρια Sandler, Διευθύντρια του Εργαστηρίου Έρευνας της Νοηματικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα, μελετά τις ομοιότητες μεταξύ της προφορικής και της νοηματικής γλώσσας εδώ και πολλά χρόνια. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης, που διεξήχθη με τις διδακτορικές φοιτήτριες Svetlana Dachkovsky του Πανεπιστημίου της Χάιφα και Christina Healy του Πανεπιστημίου Gallaudet, ήταν να προσδιορίσει εάν ο επιτονισμός του προσώπου της νοηματικής γλώσσας είναι ο ίδιος για όλες τις νοηματικές γλώσσες ή εάν, όπως και στις ομιλούμενες γλώσσες, ο επιτονισμός παίρνει διαφορετικά χαρακτηριστικά μοτίβα σε κάθε γλώσσα. Για τον σκοπό αυτό, ζητήθηκε από τους κωφούς που χρησιμοποιούσαν την Ισραηλινή Νοηματική Γλώσσα και των κωφών που χρησιμοποιούσαν την Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα — νοηματικές γλώσσες που δε σχετίζονται τόσο ιστορικά όσο και πολιτισμικά μεταξύ τους — να χρησιμοποιήσουν τη νοηματική γλώσσα για μια λίστα προτάσεων που περιελάμβανε ερωτήσεις ναι/όχι, υποθετικές προτάσεις, προστακτικές και αναφορικές προτάσεις.

Οι ερευνητές βρήκαν ότι ένα σύνολο σταθερών εκφράσεων του προσώπου και κινήσεων του κεφαλιού συνήθως συνοδεύουν διαφορετικά είδη προτάσεων σε κάθε γλώσσα. Μερικές από αυτές είναι οι ίδιες στις δύο γλώσσες, αλλά κάποιες είναι αισθητά και συστηματικά διαφορετικές.

Για παράδειγμα, οι ερωτήσεις «ναι/όχι» και στις δύο γλώσσες συνοδεύονται από ανασηκωμένα φρύδια, ανοιχτά μάτια και στάση κεφαλιού προς τα εμπρός.

Αλλά, το θέμα της πρότασης, το μέρος της πρότασης που προσδιορίζει τί αφορά η πρόταση (συχνά είναι το ίδιο με το υποκείμενο της πρότασης), σημειώνεται αρκετά διαφορετικά σε κάθε γλώσσα. Οι Αμερικανοί σηκώνουν τα φρύδια τους και κρατούν το κεφάλι τους γερμένο προς τα πίσω καθ’ όλη τη διάρκεια του θέματος, ενώ οι Ισραηλινοί συνήθως χαμογελούν με τα μάτια τους (squinch), όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, και μετακινούν τα κεφάλια τους προς τα εμπρός και προς τα κάτω καθώς χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα για το θέμα της πρότασης. 

Αυτό το εύρημα είναι σύμφωνο με τις ομιλούμενες γλώσσες. Στις περισσότερες γλώσσες, ο επιτονισμός στις ερωτήσεις ναι/όχι είναι πολύ παρόμοιος — η φωνή υψώνεται στο τέλος μιας ερώτησης — αλλά σε άλλους τύπους προτάσεων, ο επιτονισμός διαφέρει από τη μια γλώσσα στην άλλη, είπε η Καθηγήτρια Sandler.

Advertising

Σύμφωνα με την Καθηγήτρια Sandler, η παρούσα μελέτη παρέχει πρόσθετες ενδείξεις ότι ορισμένες ιδιότητες είναι κοινές σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, ανεξάρτητα από το εάν είναι ομιλούμενες ή νοηματικές.

«Η ικανότητα επικοινωνίας μέσω της γλώσσας είναι μοναδική για τους ανθρώπους και η ύπαρξη πλήρως λειτουργικών, πολύπλοκων γλωσσών με ένα διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας, καθιστά τις νοηματικές γλώσσες ένα φυσικό εργαστήριο για τη διερεύνηση της φύσης της ανθρώπινης γλώσσας και της γνώσης στο είδος μας», κατέληξε η Καθηγήτρια Sandler. 

Το παρόν άρθρο αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.

Πηγή