Υπάρχει μια ιστορία την οποία διηγείται η διάσημη ψυχαναλύτρια Άλις Μίλερ μέσα από το βιβλίο της «Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας» που μου έκανε εντύπωση σχετικά με το τι μας παρουσίασαν ότι είναι αγάπη από την παιδική μας ηλικία. Όχι δεν είμαι γονιός, ήμουν όμως παιδί και εμείς όταν ήμασταν παιδιά περάσαμε αν όχι όλοι, σίγουρα όμως οι περισσότεροι, την σιγουριά ότι οι μεγάλοι έχουν την άποψη και την επίγνωση για όλα και φυσικά θέλουν το καλύτερο για εμάς.
Τι συμβαίνει όμως όταν η πραγματικότητα είναι για κάποιες περιπτώσεις διαφορετική; Όταν ένας γονέας δεν τα γνωρίζει όλα; όταν αδυνατεί να ικανοποιήσει τις ψυχικές ανάγκες του παιδιού του, αλλά χρειάζεται στην ουσία και εκείνος να νιώσει ασφάλεια όπως και το παιδί; Μέσα από τις συνεδρίες της η ψυχαναλύτρια συνειδητοποίησε ότι μια μητέρα, εντελώς ασυνείδητα, προσπαθεί να καλύψει τις δικές της ανάγκες μέσα από το παιδί της. Ανάγκες που δεν έλαβε η ίδια όταν ήταν παιδί όπως την αίσθηση της ασφάλειας.
Ένα ποσοστό των μητέρων που βίωσαν απόρριψη στα παιδικά τους χρόνια ή θα είναι απομακρυσμένη συναισθηματικά χωρίς να δίνει στο παιδί της τρυφερότητα ή θα αλλάξει στάση ζωής και με ψυχολογική δουλειά θα προσπαθήσει να μην βιώσει το παιδί της τα ίδια που βίωσε αυτή όταν ήταν παιδί ή θα αγαπά το παιδί της παθιασμένα, αλλά όχι με τον τρόπο που το ίδιο το παιδί έχει ανάγκη να το αγαπούν.
Στην τελευταία εικόνα σχέσης μητέρας-παιδιού η αξιοπιστία, η διάρκεια στο χρόνο αγάπη και σεβασμός αλλά και η σταθερότητα, που είναι τόσο σημαντικά για ένα μικρό παιδί που αρχίζει και κάνει τα πρώτα του βήματα στον κόσμο αυτό, δεν υπάρχουν ως θεμελιώδη βάση στην χρησιμοθηρική αυτή σχέση. Αυτά που δεν μπόρεσε η ίδια να βρει στην δική μητέρα, τώρα θα τα εισπράξει στο παιδί της: κάποιον να είναι στη διάθεσή της, να λειτουργεί ως αντανάκλαση των δικών της προσδοκιών, κάποιον που να ελέγχει πλήρως, να της προσφέρει προσοχή, θαυμασμό και φυσικά να μην την εγκαταλείψει ποτέ. Αυτό το παιδί είναι καταδικασμένο να αναπτυχθεί σύμφωνα με τις ανάγκες της μητέρας του. Αυτό αποτελεί κίνδυνο γιατί στην ουσία το παιδί δεν θα μάθει ποτέ να αναγνωρίζει τις δικές του ανάγκες και να τις τοποθετήσει σε πρωταρχικό επίπεδο με κύριο στόχο να ανακαλύψει τον εαυτό του.
Η ψευδαίσθηση της αγάπης μέσα από τα μάτια μιας μητέρας
Η Μπάρμπαρα, μια μητέρα τεσσάρων παιδιών, στα τριάντα πέντε της χρόνια είχε λίγες αναμνήσεις με τη μητέρα της όταν ήταν παιδί. Στην αρχή της θεραπείας περιέγραφε τη μητέρα της σαν μια στοργική, ζεστή γυναίκα, η οποία της μιλούσε ανοιχτά για τα δικά της προβλήματα από τότε που ήταν ήδη η Μπάρμπαρα πολύ μικρή, νοιαζόταν πολύ για τα παιδιά της και θυσίασε τη ζωή της για την οικογένειά της ώστε τα παιδιά της να έχουν ένα καλύτερο μέλλον. Η Μπάρμπαρα, στη συνέχεια της θεραπείας, ανέφερε ότι ήταν πού υπερήφανη για τη μητέρα της. Τώρα είναι ηλικιωμένη και ανάπηρη. Ανησυχούσε πολύ για τη μητέρα της και την κυρίευε το άγχος για την υγεία της. Πολύ συχνά ονειρευόταν πως κάτι κακό της συνέβαινε και ξυπνούσε μέσα στη νύχτα τρομοκρατημένη, γεμάτη με άγχος και έντονο σφίξιμο στη καρδιά και το στομάχι.
Αυτό που προέκυψε μέσα από τη θεραπεία της Μπάρμπαρα είναι τα συναισθήματα που αφυπνίστηκαν από μέσα της με αποτέλεσμα να αλλάξει η εικόνα που είχε για τη μητέρα της. Αναδύθηκαν στο συνειδητό της αναμνήσεις από τον καιρό που η μητέρα της την εκπαίδευε στην ούρηση και την αφόδευση. Η Μπάρμπαρα ένιωσε ότι η μητέρα της ήταν πολύ απαιτητική, την έλεγχε διαρκώς, την εκμεταλλευόταν, ήταν αρκετές φορές ψυχρή, μικροπρεπής και με ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, θιγόταν πολύ εύκολα και ήταν δύσκολο κάποιος να την ευχαριστήσει. Πολλές αναμνήσεις από τη μητέρα της, οι οποίες βγήκαν αργότερα στην επιφάνεια, επιβεβαίωσαν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Αργότερα, συνειδητοποίησε ότι η μητέρα της ένιωθε μεγάλη ανασφάλεια με την κόρη της και πολλές φορές της φερόταν πολύ ψυχρά και άσχημα. Το γεμάτο άγχος ενδιαφέρον της μητέρας για την ίδια συντέλεσε στο να μην μπορεί η Μπάρμπαρα να αφεθεί να νιώσει την επιθετικότητα και το φθόνο της ίδιας της της μητέρας. Αυτό γιατί, όπως αποδείχθηκε αργότερα, η μητέρα της Μπάρμπαρα είχε υποστεί πολλές ταπεινώσεις από τότε που ήταν και εκείνη παιδί. Επομένως, είχε την ανάγκη να την υπολογίζει η κόρη της.
Στην θεραπεία, η Μπάρμπαρα ένιωσε για πρώτη φορά το γεμάτο άγχος φόβο και την οργή που χρειάστηκε να απωθήσει όταν ήταν δέκα χρονών, τότε που όπως θυμάται χαρακτηριστικά γύρισε σπίτι μετά το σχολείο. Εκείνη την ημέρα η μητέρα της είχε γενέθλια. Όταν μπήκε μέσα στο σπίτι βρήκε τη μητέρα της κάτω στο πάτωμα με κλειστά τα μάτια. Το μικρό παιδί έπαθε σοκ και έβαλε τα κλάματα νομίζοντας πως η μητέρα της είχε πεθάνει και ένιωσε υπεύθυνη για αυτό. Τα μάτια της μητέρας άνοιξαν ξαφνικά και ευχαριστημένη γυρνάει και λέει στην τότε στη μικρή Μπάρμπαρα: «Μου έδωσες το πιο πολύτιμο δώρο για τα γενέθλιά μου. Τώρα πια ξέρω ότι με αγαπάς αληθινά και δεν θα αφήσεις την μανούλα μόνη. Ξέρω ότι τουλάχιστον κάποιος με αγαπάει». Για δεκαετίες ο οίκτος και η συμπόνια εμπόδιζαν την Μπάρμπαρα να κατανοήσει τον χειρισμό και τη σκληρότητα της μητέρας της. Αυτή η ανάμνηση ήταν χαραγμένη μέσα στο υποσυνείδητό της και όταν βγήκε στο συνειδητό ένιωσε συναισθήματα οργής και αγανάκτησης.
Σιγά σιγά μέσα από την θεραπεία οι διαφορετικές εικόνες της μητέρας της ενοποιήθηκαν στην εικόνα ενός μοναχικού ανθρώπου που η παιδική του ηλικία ακόμα το στοίχειωνε. Η αδυναμία, ανασφάλεια την οδήγησαν να κάνει ό,τι μπορούσε προκειμένου να συνεχίσει να έχει στη διάθεσή της το παιδί της. Πριν συνειδητοποιήσει την ιστορία του παρελθόντος της (άλλο να θυμόμαστε το παρελθόν, άλλο όμως να έχουμε συνείδηση του τι βιώσαμε) ανακάλυψε ότι σιγά σιγά υιοθετούσε τις πράξεις της μητέρας της. Ένιωθε την ανάγκη να πιέζει τα παιδιά της να την εξυπηρετούν, έτσι όπως έκανε η ίδια της η μητέρα.
