Τι είναι η ομαδική θεραπεία;
Η ομαδική θεραπεία αναφέρεται στη θεραπεία που γίνεται με τον θεραπευτή και έναν αριθμό από θεραπευόμενους. Ο αριθμός αυτός ποικίλει. Γενικότερα, ως καταλληλότερος αριθμός ατόμων ενδεικνύεται αυτός των 6-8 ατόμων. Μαζί με τον θεραπευτής, ο οποίος συντονίζει την ομάδα, μπορεί να υπάρχει ακόμα και ένας συνθεραπευτής. Ειδικότερα, το περιβάλλον της ομάδας αυτής είναι μία δυναμική αλληλεπίδραση σχέσεων και συναισθημάτων που κατευθύνεται από τον ψυχολόγο-θεραπευτή και σε ορισμένες περιπτώσεις και από τον συνθεραπευτή. Κατ’αυτόν τον τρόπο, η λογική αυτής της μορφής θεραπείας στηρίζεται στο ότι δεν είναι μόνο ο θεραπευτής εκείνος ο οποίος βοηθάει τα μέλη της ομάδας, αλλά και τα ίδια τα μέλη αλληλοβοηθιούνται.
Η δυναμική της ομάδας
Η έμφαση στην ομαδική θεραπεία δίνεται, λοιπόν, στη δυναμική της ομάδας και στις εσω-ομαδικές διαδικασίες. Η δυναμική αυτή δημιουργείται από τη συνύπαρξη και αλληλεπίδραση των ατόμων που βρίσκονται μέσα στην ομάδα. Μιλώντας για δυναμική αναφερόμαστε στην ποιότητα των σχέσεων που αναπτύσσονται εντός της ομάδας, στις αντιδράσεις των μελών και στα συναισθήματα που διακινούνται κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Η θεραπευτική ομάδα δε χαρακτηρίζεται απλά ένα σύνολο ανθρώπων. Είναι ένας μικρόκοσμος, ένας “κοινωνικός μικρόκοσμος”.
Οι δυσκολίες που μπορούν να συναντηθούν στην ομαδική θεραπείας και ο ρόλος του θεραπευτή
Ο θεραπευτής χρειάζεται να επαγρυπνεί, ώστε να διατηρεί μια καλή ροή στην ομάδα. Όπως και στην κοινωνία, έτσι και σε αυτόν τον “κοινωνικό μικρόκοσμο” μπορεί να εκδηλωθούν συμπεριφορές οι οποίες παρεμποδίζουν τη λειτουργία της ομάδας, την αλληλεπίδραση των μελών της και τη διαδικασία της θεραπείας. Πιο συγκεκριμένα, πολλές φορές συμβαίνει ένα μέλος να μονοπωλεί το χρόνο της ομάδας, να επεμβαίνει ή να διακόπτει. Επιπρόσθετα, μπορεί κάποιος από τα μέλη της ομάδας είναι είναι πολύ ισχυρογνώμων ή να υιοθετεί ρόλο «συν-θεραπευτή». Τέλος, τα σιωπηλά μέλη της ομάδας δυσκολεύουν επίσης τη θεραπευτική διαδικασία. Ανάλογα με την περίπτωση, ο θεραπευτής πρέπει να αντιμετωπίζει έγκαιρα τέτοιες συμπεριφορές.
Τα οφέλη της ομαδικής θεραπείας
Ο Yalom στο βιβλίο του Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας αναφέρει ότι “πολλοί ασθενείς εισέρχονται στη θεραπεία με την ανησυχητική σκέψη ότι μόνο αυτοί βρίσκονται σε μία τόσο άσχημη κατάσταση, ότι μόνο αυτοί έχουν τα συγκεκριμένα τρομακτικά ή απογοητευτικά προβλήματα ή αυτές τις απαράδεκτες σκέψεις, παρορμήσεις και φαντασιώσεις”. Με τη συμμετοχή τους σε μια θεραπευτική ομάδα, οι θεραπευόμενοι ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που έχουν ανάλογες εμπειρίες με τους ίδιους, νιώθουν παρόμοια με αυτούς και τελικά αισθάνονται ανακούφιση, γιατί με αυτόν τον τρόπο διαψεύδεται το αίσθημα μοναδικότητας των προβλημάτων τους.
Στην ομαδική θεραπεία τα μέλη μοιράζονται κοινά βιώματα, άγχη και ανησυχίες. Η αίσθηση του «ανήκειν» είναι από μόνη της βοηθητική και ωφέλιμη. Τα μέλη αλληλεπιδρούν και δίνουν ανατροφοδότηση για τα θετικά και αδύναμα σημεία του κάθε μέλους. Τέλος, τα μέλη ενθαρρύνονται από την πρόοδο των υπόλοιπων μελών, τα οποία μπορεί να λειτουργούν για τα ίδια ως πρότυπο προς μίμηση.
Έτσι, μέσα στην ασφαλή ατμόσφαιρα της ομαδικής θεραπείας, τα μέλη μπορούν να πάρουν ανατροφοδότηση από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, να ενισχύσουν τις σχεσιακές τους δεξιότητες, να μειώσουν το αίσθημα της απομόνωσης και να ανακαλύψουν τον ίδιο τους τον εαυτό.
Η ομαδική θεραπεία μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα πολύτιμη για τα άτομα που αντιμετωπίζουν κατάθλιψη, κοινωνικό άγχος και μεταβατικές περιόδους στη ζωή τους. Είναι κατάλληλη για ανθρώπους με προβλήματα έκθεσης, κοινωνικοποίησης, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις ή στη σχέση με το άλλο φύλο, προβλήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Σύμφωνα με έρευνες, το ομαδικό πλαίσιο θεραπείας συχνά είναι εξίσου σημαντικό και αποτελεσματικό με την ατομική θεραπεία. Η ομαδική θεραπεία έχει, λοιπόν, αποδειχτεί εξίσου ή και κάποιες φορές περισσότερο αποτελεσματική από την ατομική ψυχοθεραπεία για μια σειρά ψυχολογικών δυσκολιών. Τέλος, σε πολλές περιπτώσεις είναι πολύ βοηθητικό να ακολουθεί κάποιος την ομαδική θεραπεία σε συνδυασμό με την ατομική θεραπεία.
Βιβλιογραφία:
Yalom, D. I., Θεωρία και πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, (2006), Αθήνα: ΑΓΡΑ
