Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει το multitasking. Στα ελληνικά μεταφράζεται ως πολυδιεργασία, ωστόσο, οι περισσότεροι χρησιμοποιούμε τον όρο multitasking για να εκφράσουμε την ικανότητα μας να εκτελούμε περισσότερες από μια δραστηριότητες την ίδια χρονική στιγμή. Κατά γενική ομολογία, το να μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα θεωρείται ως ένα θετικό χαρακτηριστικό. Ποιος θα διαφωνούσε στο ότι είναι λειτουργικό να μπορούμε να μοιράζουμε την προσοχή μας σε πολλές δραστηριότητες την ίδια στιγμή; Φαίνεται ότι μας γλιτώνει από πολύτιμο χρόνο και γνωστικούς πόρους. Τα πράγματα, βέβαια, είναι κάπως διαφορετικά.
Χρειάζεται να ορίσουμε, αρχικά, με ακρίβεια το τι είναι το multitasking. Υπάρχουν αρκετοί προτεινόμενοι ορισμοί αλλά κατά βάση για να εξηγήσουμε τι ακριβώς περιλαμβάνει το multitasking πρέπει να το χωρίσουμε σε δύο είδη. Η πρώτη του μορφή περιλαμβάνει το παράλληλο multitasking, δηλαδή την εκτέλεση δύο ή περισσότερων διεργασιών την ίδια στιγμή (για παράδειγμα, διαβάζω και ακούω μουσική). Η δεύτερη μορφή multitasking περιλαμβάνει την ραγδαία εναλλαγή μεταξύ δραστηριοτήτων που γίνονται την ίδια στιγμή (για παράδειγμα, διαβάζω-σταματάω για να μιλήσω στον φίλο μου-επιστρέφω στο διάβασμα). Οι δύο αυτές μορφές θεωρείται ότι ενώνονται σε ένα συνεχές ανάλογα με την συχνότητα που γίνονται οι εναλλαγές τις προσοχής (συχνές εναλλαγές-παράλληλη εκτέλεση διεργασιών).
Μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα;
Χωρίς αμφιβολία, ναι. Κάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα καθημερινά χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Είμαστε σε μια διάλεξη και ταυτόχρονα ελέγχουμε το κινητό μας. Μαγειρεύουμε και ακούμε τηλεόραση. Οδηγούμε και μιλάμε στο κινητό. Το ερώτημα είναι: πόσο επιτυχές είναι το multitasking; Μας βοηθά πάντα να διεκπεραιώσουμε τις υποχρεώσεις μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο; Η απάντηση είναι μάλλον όχι. Έρευνες σε διάφορα πεδία έχουν δείξει ότι το να κάνουμε περισσότερα από ένα πράγματα ταυτόχρονα οδηγεί σε λιγότερη ακρίβεια και μεγαλύτερο χρόνο απόκρισης σε εξωτερικά ερεθίσματα. Αυτές οι διαφορές σε σύγκριση με το αν εκτελούσαμε ένα έργο τη φορά έχουν βρεθεί ακόμα και σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν διαφορετικές αισθητηριακές εισόδους, όπως για παράδειγμα εάν περπατάμε και ταυτόχρονα ακούμε κάποιον να μας κορνάρει. Αναφορικά με την εκτέλεση δραστηριοτήτων με συχνές εναλλαγές, επίσης, συνδέεται με περισσότερα λάθη και μεγαλύτερο χρόνο εκτέλεσης των δραστηριοτήτων απ’ ότι εάν ολοκληρώνονταν η μια και άρχιζε η άλλη. Επιπλέον, οι συχνές εναλλαγές από εξωτερικά ερεθίσματα προκαλούν περισσότερη σύγχυση και στρες, τα οποία οδηγούν σε χειρότερη έκβαση των έργων που επιχειρούμε να ολοκληρώσουμε. Βέβαια, φαίνεται πως οι εθελοντικές εναλλαγές μεταξύ των δραστηριοτήτων που εκτελούμε έχουν μικρότερο κόστος, καθώς δίνουν τον έλεγχο στο άτομο να διαχειριστεί ο ίδιος τους γνωστικούς του πόρους και τις δυνάμεις που θα επενδύσει σε κάθε έργο. Σε γενικές γραμμές, υποστηρίζεται πως η προσπάθεια να εκτελέσουμε πολλές διεργασίες ταυτόχρονα έχει επίπτωση και στην βραχύχρονη και μακρόχρονη μνήμη και περιορίζει την επιτυχή μεταφορά πληροφοριών σε αυτές.
Υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα, που έχουν ελεγχθεί πειραματικά και υποστηρίζουν τα παραπάνω ευρήματα. Για παράδειγμα, η χρήση κινητού ή λάπτοπ κατά τη διάρκεια του διαβάσματος ή της διάλεξης για μη εκπαιδευτικούς σκοπούς έχει συνδεθεί με χαμηλότερη ακαδημαϊκή επίδοση. Η αποστολή μηνυμάτων κατά τη διάρκεια της μελέτης έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ταχύτητα της ανάγνωσης και δυσχεραίνει τη διαδικασία της μάθησης. Τέλος, έχει αποδειχθεί πως ο συνδυασμός οδήγησης και ενασχόλησης με το κινητό είναι εντελώς αναποτελεσματικός, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για απερίσκεπτη οδήγηση (μεγαλύτερη ταχύτητα, συχνές και απότομες εναλλαγές λωρίδων) και πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων.
Φαίνεται, λοιπόν, πως το multitasking δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να διεκπεραιώνουμε με επιτυχία τις δραστηριότητες μας. Η βιβλιογραφία της γνωστικής ψυχολογίας αλλά και εμπειρικά δεδομένα συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως το multitasking σε κάθε μορφή του μειώνει την αποτελεσματικότητα και την ακρίβεια με τις οποίες οι άνθρωποι ολοκληρώνουν τα έργα τους. Βέβαια, δεν είναι δυνατόν να το εξαφανίσουμε από τη ζωή μας, καθώς αρκετές φορές το χρησιμοποιούμε χωρίς επίγνωση. Επίσης, είναι εξαιρετικά λειτουργικό σε αρκετά επαγγέλματα όπως σε γιατρούς ή νοσηλευτές. Εκεί που χρειάζεται να δώσουμε προσοχή, είναι στο πότε και πώς το χρησιμοποιούμε χωρίς να έχει αρνητικό αντίκτυπο στα καθημερινά μας καθήκοντα.
