Ξοδεύουμε το ένα τρίτο της ζωής μας στον ύπνο, ένα αξιοσημείωτο κομμάτι του οποίου περιλαμβάνει τα όνειρα. Τις περισσότερες φορές, αδυνατούμε να θυμηθούμε τα όνειρα μας. Και ακόμη και όταν σταθούμε περισσότερο τυχεροί και ξυπνήσουμε με μια ανάμνηση του ονείρου της προηγούμενης νύχτας, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα πως μέχρι να έρθει το επόμενο λεπτό, θα το έχουμε ήδη ξεχάσει. Το όνειρο έχει διαγραφεί πλέον από τη μνήμη μας. Περίπου το 90% των ανθρώπων ξεχνάει τα όνειρα του αμέσως μετά την αφύπνιση. Ποιος ο λόγος όμως, να βλέπουμε όνειρα, εάν απλά τα ξεχνάμε; Έπειτα, υπάρχει κάποιος τρόπος ώστε να μπορούμε να τα διατηρήσουμε στη μνήμη μας;
Τι είναι τα όνειρα:
Ας ξεκινήσουμε με την προσέγγιση του κεντρικού όρου του ονείρου. Το όνειρο συνιστά ένα περίεργο φαινόμενο, καθώς προέρχεται από το ασυνείδητο, που σημαίνει ότι δε βασίζεται στη λογική. Τα όνειρα αποτελούν μια αλυσίδα εικόνων, σκέψεων και αισθήσεων και θεωρούνται ως ένα συγκεκριμένο είδος εμπειρίας που λαμβάνει χώρα στον εγκέφαλό μας, ενώ κοιμόμαστε. Τα όνειρα, συνήθως λαμβάνουν χώρα στο λεγόμενο στάδιο REM ( Rapid Eye Movement) του ύπνου. Εκεί λοιπόν τα όνειρα φαντάζουν σαν μια ταινία με τους εαυτούς μας ως πρωταγωνιστές.
Στάδιο REM
Το στάδιο REM αποτελεί το τέταρτο και τελευταίο στάδιο του ύπνου. Κατά τη διάρκεια των τριών προηγούμενων, το σώμα είναι χαλαρό και τα εγκεφαλικά κύματα επιβραδύνονται. Το στάδιο REM ωστόσο, σχετίζεται με έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα. Στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τόση ενέργεια (και γλυκόζη) στη συγκεκριμένη συνθήκη, όσο και όταν είμαστε ξύπνιοι και για τον λόγο αυτό είναι γνωστό και ως αποσυγχρονισμένος ύπνος. Χαρακτηρίζεται επίσης από ταχεία κίνηση των οφθαλμών, παροδική απώλεια μυϊκού τόνου (το σώμα χαλαρώνει) και γρηγορότερη αναπνοή. Το στάδιο REM διαδραματίζεται στη διάρκεια της νύχτας ανά διαστήματα, κατέχοντας το 20-25% του ύπνου ενός ενήλικα και το 50% ενός βρέφους. . Το πρώτο διάστημα εντοπίζεται στα 90 με 120 λεπτά, αφότου μας έχει πάρει ο ύπνος. Αργότερα, οι περίοδοι επεκτείνονται όσο πλησιάζουμε στο πρωί.
Κατά την διάρκεια του σταδίου REM σε ορισμένα τμήματα του εγκεφάλου αυξάνεται η ροή του αίματος, όπως συμβαίνει στον φλοιό, ο οποίος είναι υπεύθυνος για το περιεχόμενο των ονείρων. Το ίδιο συμβαίνει και στο μεταιχμιακό σύστημα (το οποίο βρίσκεται μεταξύ του φλοιού και του υποθαλάμου), που επωμίζεται την ευθύνη για τη συναισθηματική μας κατάσταση. Αντίθετα, ο μετωπιαίος λοβός, ο οποίο σχετίζεται με τις ανώτερες γνωστικές και ψυχοκινητικές λειτουργίες (αντίληψη, συμπεριφορά, προσοχή, σκέψη κ.λπ.) «κοιμάται». Σε αυτή την πληροφορία αποδίδουμε το γεγονός πως πολλές φορές δεχόμαστε, ό,τι συμβαίνει στα όνειρά μας χωρίς να μπορούμε να αντιδράσουμε, μέχρι να ξυπνήσουμε. Αν λοιπόν, το επίπεδο REM κατέχει τόσο μεγάλο μέρος του ύπνου μας και καταγράφεται τόσο έντονη δραστηριότητα στον εγκέφαλο μας, γιατί ξεχνάμε τα όνειρα που καταγράφονται εκεί;
Γιατί ξεχνάμε κάποια όνειρα:
Κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει με βεβαιότητα στο συγκεκριμένο ερώτημα. Και αυτό γιατί υπάρχουν πολλές πτυχές του ύπνου που παραμένουν άγνωστες μέχρι και σήμερα. Υπάρχουν όμως, ορισμένες θεωρίες που αποσκοπούν στο να διαλευκάνουν γιατί η ανάκληση των ονείρων μας είναι ιδιαίτερα δύσκολη.
Η πρώτη θεωρία σχετίζεται με τη δομή του εγκεφάλου. Είμαστε εξοικειωμένοι με το να θυμόμαστε γεγονότα στη βάση μιας χρονολογικής σειράς και με όρους αιτίου και αποτελέσματος. Αλλά τα όνειρα δεν έχουν συνοχή και όπως αναφέρθηκε και πρωτύτερα πολλές φορές δε βγάζουν καν νόημα. Τη μια στιγμή μπορεί να βλέπουμε πως κάνουμε μια ήσυχη βόλτα στο πάρκο με τον σκύλο μας και την αμέσως επόμενη να βλέπουμε πως πετάμε στο διάστημα. Αυτή η έλλειψη συνοχής αποτελεί κολοσσιαίο εμπόδιο στη διαδικασία ενθύμησης ενός ονείρου. Και αυτό διότι δεν ταιριάζει σε αυτό που έχουμε συνηθίσει όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα γεγονότα της ζωής μας.
Πίσω από τη δυσκολία ανάκλησης των ονείρων, μπορεί να υπάρχουν εξηγήσεις που να σχετίζονται με την εξέλιξη. Εξελικτικά μιλώντας λοιπόν, τα όνειρα μπορεί να κριθούν εντελώς ανώφελα σε ότι έχει να κάνει με την εκμάθηση και την επιβίωση. Αυτό αποδίδεται στο γεγονός πως δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε όσα διαδραματίζονται στα όνειρα μας στις συνθήκες της πραγματικής ζωής. Για παράδειγμα, αν ένας άνθρωπος των σπηλαίων ονειρευόταν πως θα μπορούσε να ξεφύγει από έναν βίσωνα με το να του τραγουδήσει και επιχειρούσε να το δοκιμάσει στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας πιθανότατα δε θα οδηγούσε σε επιτυχία. Η λήθη των ονείρων, μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί ως ένας τρόπος να ΄ξεφορτωθούμε’ τις άχρηστες πληροφορίες.
Η άλλη πλευρά:
Ενώ όμως τείνουμε να ξεχνάμε τα μη επουσιώδη όνειρα, υπάρχουν ορισμένα τα οποία ενδέχεται να μας συνοδεύουν σε ολόκληρη τη ζωή μας. Εν γένει, οι πληροφορίες που συγκρατούμε χαρακτηρίζονται από συναισθηματική σημασίας για μας. Ένα ραντεβού, μια προαγωγή, ορισμένα γεγονότα ορόσημα κ.ο.κ. Όταν η σκέψη μας βρίσκεται σε αυτά τα συμβάντα ενεργοποιείται ο ραχιοπλευρικός προμετωπιαίος φλοιός (DLPFC), μια περιοχή του εγκεφάλου που διευκολύνει την μνήμη. Ένα όνειρο μπορεί να είναι είτε τόσο αλλόκοτο, είτε ιδιαίτερα σημαντικό για εμάς, που να ωθεί σε αυξημένη δραστηριότητα του συγκεκριμένου φλοιού και να μας επιτρέπει να το θυμηθούμε.
Πώς θα θυμάστε τα όνειρά μας:
Ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Ρόμπερτ Στίκγκολντ, συνιστά να επαναλαμβάνουμε τρεις φορές τη φράση «θα θυμηθώ τα όνειρά μου» πριν πέσουμε για ύπνο και να κρατάμε επίσης ένα σημειωματάριο και ένα στυλό δίπλα στο κρεβάτι. «Όταν πέφτουμε για ύπνο όλα τα γεγονότα της ημέρας περνάνε από το μυαλό μας. Εξελικτικά είναι μία περίοδος κατά την οποία ο εγκέφαλος αποπειράται να καταλάβει τι να επεξεργασθεί όταν αποκοιμηθεί. Τοποθετώντας το «να θυμηθώ τα όνειρά μου» στη λίστα, ενδέχεται όντως να τα θυμηθούμε.
Ξυπνώντας έπειτα, δεν πρέπει να ανοίξουμε τα μάτια, ούτε να κουνηθούμε, ούτε να πούμε οτιδήποτε. Οποιαδήποτε αισθητηριακή αντίληψη ή κίνηση τείνει να εξαφανίσει την ανάμνηση ενός ονείρου. Ο Στίκγκολντ προτείνει να παραμείνουμε μισοκοιμισμένοι και να προσπαθούμε να το διατηρήσουμε στη μνήμη μας. Με τη διαδικασία αυτή, αναφέρει ο Αμερικανός ψυχίατρος, η μνήμη αποθηκεύεται με διαφορετικό τρόπο και έτσι το όνειρο παραμένει ζωντανό.
Θα χρειαστεί, τέλος, λιγότερη προσπάθεια να ανακαλέσουμε τα όνειρα, αν αναπτύξουμε τη δύναμη της παρατήρησης. Κοιτάξτε έξω από ένα παράθυρο και υποκριθείτε ότι αυτό που παρατηρείται πρόκειται για ένα όνειρο. Προσπαθείστε να περιγράψετε τη σκηνή, τα χρώματα και τους ήχους που την περιβάλλουν. Οι λεπτομέρειες κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικές στην εν λόγω διαδικασία. Μπορείτε να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας, τη φωνή σας ή να ζωγραφίσετε αυτό που βλέπετε, ώστε να εξασκήσετε την ικανότητα παρατήρησης. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ικανότητα θα μεταφερθεί ευκολότερα στη διαδικασία ανάκλησης των ονείρων σας.
Συμπερασματικά:
Τα όνειρα αποτελούσαν και συνεχίζουν μέχρι και σήμερα να αποτελούν έναν άγνωστο και ανεξερεύνητο ως ένα βαθμό κόσμο που δίχως αμφιβολία μας γοητεύει. Η ανάπτυξη της μνήμης μας περί ονείρων μπορεί να συμβάλλει στο να εισέλθουμε πιο βαθιά στον φανταστικό αυτό κόσμο και ίσως να ανακαλύψουμε πράγματα που μέχρι πρότινος αγνοούσαμε. Κλείνοντας, ας αναλογιστούμε την φάση του ποιητή και φιλοσόφου Χαλίλ Γκιμπράν : “Να πιστεύεις στα όνειρα, γιατί σ’ αυτά είναι κρυμμένη η πύλη της αιωνιότητας”. Ο καθένας από μας κατέχει και μια αιωνιότητα. Δική του, ξεχωριστή, που ξεδιπλώνεται μέσα στην πύλη των ονείρων. Και όταν συνενωθεί με τον υπολοίπων δημιουργεί ένα σύνολο, έναν κόσμο διαφορετικό από αυτόν που ζούμε. Που όμως μας θυμίζει πόσο ίδιοι είμαστε τελικά. Αφού όλοι ονειρευόμαστε. Και τα όνειρα δεν σταματούν μετά τον ύπνο.
ΠΗΓΕΣ:
- Why Can’t I Remember My Dreams When I Wake Up?. Ανακτήθηκε από www.verywellmind.com (τελευταία πρόσβαση 19.9.2020)
- How Come We Forget Our Dreams Once We Wake Up?. Ανακτήθηκε από www.youtube.com (τελευταία πρόσβαση 19.9.2020)
- Πώς να μην ξεχνάμε τα όνειρά μας, όταν ξυπνάμε. Ανακτήθηκε από www.enikos.gr (τελευταία πρόσβαση 19.9.2020)
- 6 τρόποι να θυμόμαστε τα όνειρα που βλέπουμε. Ανακτήθηκε από www.enallaktikidrasi.com (τελευταία πρόσβαση 19.9.2020)
