Το παρόν άρθρο, με τίτλο Βρεφική αμνησία: Γιατί δε θυμάμαι ότι ήμουν μωρό; παρουσιάζει πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα σε βρέφη που εξηγούν το φαινόμενο της βρεφικής αμνησίας. 

Αν και μαθαίνουμε τόσα πολλά κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, δεν μπορούμε, ως ενήλικες, να θυμηθούμε συγκεκριμένα γεγονότα από εκείνη την εποχή. Οι ερευνητές πίστευαν εδώ και καιρό ότι δε διατηρούμε αυτές τις εμπειρίες επειδή το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη διάσωση των αναμνήσεων – ο ιππόκαμπος – εξακολουθεί να αναπτύσσεται στην εφηβεία και απλά δεν μπορεί να κωδικοποιήσει τις αναμνήσεις στα πρώτα μας χρόνια. Αλλά, μία νέα έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει.

Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές έδειξαν στα βρέφη νέες εικόνες και αργότερα εξέτασαν αν τις θυμόντουσαν. Όταν ο ιππόκαμπος ενός βρέφους ήταν πιο ενεργός όταν είδε μια εικόνα την πρώτη φορά, ήταν πιο πιθανό να φαίνεται να αναγνωρίζει αυτήν την εικόνα αργότερα. Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι αναμνήσεις μπορούν πράγματι να κωδικοποιηθούν στον εγκέφαλό μας στα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Και οι ερευνητές τώρα εξετάζουν τί συμβαίνει με αυτές τις αναμνήσεις με την πάροδο του χρόνου.

Η αδυναμία μας να θυμηθούμε συγκεκριμένα γεγονότα από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας ονομάζεται «βρεφική αμνησία». Αλλά, η μελέτη αυτού του φαινομένου είναι πρόκληση.

Advertisements

«Το χαρακτηριστικό αυτών των τύπων αναμνήσεων, που τις ονομάζουμε επεισοδιακές αναμνήσεις, είναι ότι μπορείς να τις περιγράψεις σε άλλους, αλλά αυτό δεν είναι δυνατό όταν έχεις να κάνεις με προλεκτικά βρέφη», είπε ο Nick Turk-Browne, Καθηγητής Ψυχολογίας στη Σχολή Τεχνών και Επιστημών του Yale και Διευθυντής του Yale’s Wu Tsai.

Για τη μελέτη, οι ερευνητές ήθελαν να εντοπίσουν έναν αξιόπιστο τρόπο για να εξετάσουν τις επεισοδιακές αναμνήσεις των βρεφών. Η ομάδα, με επικεφαλής τον Tristan Yates, Μεταπτυχιακό Φοιτητή εκείνη την εποχή και τώρα Μεταδιδακτορικό Ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Columbia, χρησιμοποίησε μια προσέγγιση στην οποία έδειξαν σε βρέφη ηλικίας τεσσάρων μηνών έως δύο ετών μια εικόνα ενός νέου προσώπου, αντικειμένου ή σκηνής. Αργότερα, αφού τα βρέφη είχαν δει πολλές άλλες εικόνες, οι ερευνητές τους έδειξαν μια εικόνα που είχαν προηγουμένως δει, δίπλα σε μια νέα.

«Όταν τα μωρά έχουν δει κάτι μόνο μία φορά πριν, περιμένουμε να το κοιτάξουν περισσότερο όταν το δουν ξανά», είπε ο Turk-Browne. «Έτσι, σε αυτήν την έρευνα, εάν ένα βρέφος κοιτάζει την εικόνα που είδε προηγουμένως περισσότερο από τη νέα εικόνα δίπλα του, αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως ότι το μωρό την αναγνωρίζει ως οικεία».

Στη νέα μελέτη, η ερευνητική ομάδα, η οποία την τελευταία δεκαετία πρωτοστάτησε σε μεθόδους διεξαγωγής λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) με ξύπνια βρέφη (η οποία ήταν ιστορικά δύσκολη λόγω της μικρής διάρκειας προσοχής και της αδυναμίας των βρεφών να μείνουν ακίνητα ή να ακολουθήσουν οδηγίες), μέτρησε τη δραστηριότητα στον ιππόκαμπο των βρεφών ενώ έβλεπαν τις εικόνες.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές αξιολόγησαν εάν η δραστηριότητα του ιππόκαμπου σχετίζεται με τη δύναμη των αναμνήσεων ενός βρέφους. Διαπίστωσαν ότι όσο μεγαλύτερη ήταν η δραστηριότητα στον ιππόκαμπο όταν ένα βρέφος κοιτούσε μια νέα εικόνα, τόσο περισσότερο το βρέφος την κοιτούσε όταν εμφανίστηκε ξανά αργότερα. Και το οπίσθιο τμήμα του ιππόκαμπου (το τμήμα που βρίσκεται πιο κοντά στο πίσω μέρος του κεφαλιού) όπου η δραστηριότητα κωδικοποίησης ήταν ισχυρότερη, είναι η ίδια περιοχή που σχετίζεται περισσότερο με την επεισοδιακή μνήμη στους ενήλικες.

Αυτά τα ευρήματα ίσχυαν σε ολόκληρο το δείγμα των 26 βρεφών, αλλά ήταν ισχυρότερα μεταξύ εκείνων άνω των 12 μηνών (το ήμισυ της ομάδας του δείγματος). Αυτή η επίδραση της ηλικίας οδηγεί σε μια πιο ολοκληρωμένη θεωρία για το πώς ο ιππόκαμπος αναπτύσσεται για να υποστηρίξει τη μάθηση και τη μνήμη, είπε ο Turk-Browne.

Προηγουμένως, η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι ο ιππόκαμπος των βρεφών μόλις τριών μηνών εμφάνιζε έναν διαφορετικό τύπο μνήμης που ονομάζεται «στατιστική μάθηση». Ενώ η επεισοδιακή μνήμη αφορά συγκεκριμένα γεγονότα, όπως, ας πούμε, το ότι κανείς γευμάτισε με φίλους εκτός πόλης χθες το βράδυ, η στατιστική μάθηση αφορά την εξαγωγή μοτίβων των γεγονότων, όπως το πώς είναι τα εστιατόρια ή σε ποιες γειτονιές βρίσκονται συγκεκριμένες κουζίνες.

Αυτοί οι δύο τύποι αναμνήσεων χρησιμοποιούν διαφορετικές νευρωνικές οδούς στον ιππόκαμπο. Και σε προηγούμενες μελέτες σε ζώα, οι ερευνητές έχουν δείξει ότι η στατιστική οδός μάθησης, η οποία βρίσκεται στο πιο πρόσθιο τμήμα του ιππόκαμπου (η περιοχή πιο κοντά στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού), αναπτύσσεται νωρίτερα από αυτή της επεισοδιακής μνήμης.

Ως εκ τούτου, ο Turk-Browne υπέθεσε ότι η επεισοδιακή μνήμη μπορεί να εμφανιστεί αργότερα στη βρεφική ηλικία, περίπου στην ηλικία του ενός έτους ή αργότερα.

«Η στατιστική μάθηση αφορά την εξαγωγή της δομής του κόσμου γύρω μας», είπε. Αυτό είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη της γλώσσας, της όρασης, των εννοιών και άλλων. Επομένως, είναι κατανοητό γιατί η στατιστική μάθηση μπορεί να μπει στο παιχνίδι νωρίτερα από την επεισοδιακή μνήμη.

Ακόμα κι έτσι, η τελευταία μελέτη της ερευνητικής ομάδας δείχνει ότι οι επεισοδιακές αναμνήσεις μπορούν να κωδικοποιηθούν από τον ιππόκαμπο νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, πολύ πριν από τις πρώτες αναμνήσεις που μπορούμε να αναφέρουμε ως ενήλικες. Τί συμβαίνει με αυτές τις αναμνήσεις;

Υπάρχουν μερικές πιθανότητες, λέει ο Turk-Browne. Η μία είναι ότι οι μνήμες μπορεί να μη μετατραπούν σε μακροπρόθεσμη αποθήκευση και έτσι απλά να μη διαρκούν πολύ. Μία άλλη πιθανότητα είναι ότι οι μνήμες εξακολουθούν να υπάρχουν πολύ μετά την κωδικοποίηση και απλά δεν μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτές. Και ο Turk-Browne υποψιάζεται ότι μπορεί να είναι η δεύτερη πιθανότητα.

Στην έρευνα που συνεχίζεται, η ομάδα του Turk-Browne εξετάζει εάν τα βρέφη, τα νήπια και τα παιδιά μπορούν να θυμούνται τα βίντεο στο σπίτι που τραβήχτηκαν από τη δική τους οπτική γωνία ως (νεότερα) μωρά, με δοκιμαστικά πιλοτικά αποτελέσματα που δείχνουν ότι αυτές οι αναμνήσεις μπορεί να μείνουν μέχρι την προσχολική ηλικία πριν εξασθενήσουν.

Τα νέα ευρήματα, με επικεφαλής τον Yates, παρέχουν μια σημαντική σύνδεση. «Η έρευνα στους ανθρώπους είναι αξιοσημείωτα συμβατή με πρόσφατα ευρήματα από ζώα ότι η βρεφική αμνησία είναι ένα πρόβλημα ανάκτησης», είπε ο Turk-Browne.

«Εργαζόμαστε για να παρακολουθήσουμε την ανθεκτικότητα των αναμνήσεων του ιππόκαμπου σε όλη την παιδική ηλικία και επιπλέον αρχίζουμε να βλέπουμε τη ριζοσπαστική, σχεδόν επιστημονικής φαντασίας πιθανότητα να αντέξουν σε κάποια μορφή μέχρι την ενηλικίωση, παρά το γεγονός ότι είναι απρόσιτες».

Το παρόν άρθρο αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου που μπορεί να βρεθεί εδώ. 

Βιβλιογραφία