Ακτινοβολία. Μια λέξη που εδώ και αρκετά χρόνια έχει γίνει συνώνυμη του καρκίνου, της παιδικής λευχαιμίας, της τερατογένεσης και διαφόρων άλλων «ευχάριστων» γεγονότων. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα, έχει πάρει και εμπορικές διαστάσεις μέσα από διάφορους κομπογιαννίτες που ισχυρίζονται ότι έχουν εφεύρει την λύση που θα μας σώσει από την «θανατηφόρα» ακτινοβολία… Συνήθως αυτή η λύση βρίσκεται μέσα από μπρελόκ ή θήκες κινητών ή άλλα γελοία αντικείμενα, που υπόσχονται να μας προστατέψουν με αντάλλαγμα ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό. Παρ’ όλα αυτά, ισούται πράγματι η ακτινοβολία με ένα επώδυνο και οδυνηρό τέλος; Και αν ναι, γιατί υπάρχει παντού γύρω μας; Μήπως η φύση μας βαρέθηκε, και μας δείχνει την πόρτα της εξόδου με το δικό της τρόπο; Θα το μάθουμε.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι είναι η ακτινοβολία; Η ακτινοβολία είναι ενέργεια που διαχέεται στο χώρο είτε με κύματα είτε μέσω υποατομικών σωματιδίων (νετρόνια, πρωτόνια κτλ.), τα οποία τρέχουν με ταχύτητες που προσεγγίζουν αυτή του φωτός. Θα μου πείτε: «ωραία πες το και στα ελληνικά τώρα να το καταλάβουμε». Έχετε δίκιο. Όπως ανέφερα και πιο πάνω, η ακτινοβολία βρίσκεται παντού γύρω, και απορρέει είτε από φυσικές είτε τεχνικές πήγες. Ενδεικτικώς, εντοπίζεται στα ηχητικά κύματα, στο φως, στο νερό, στην ιατρική, ακόμα και μέσα μας. Ναι, καλά διάβασες, εκπέμπουμε κι εμείς ακτινοβολία. Με λίγα λόγια, είναι μία ενέργεια που συνυπάρχει μαζί μας στο κόσμο. Η ερώτηση του εκατομμυρίου, όμως, είναι αν πράγματι βλάπτει την υγεία μας.
Για να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες ακτινοβολίας: οι ιοντίζουσες και οι μη ιοντίζουσες. H ιοντίζουσα είναι αυτή που όντως, θεωρητικά, μπορεί να δημιουργήσει βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό, μιας και μεταφέρει ποσότητα ενέργειας η οποία είναι ικανή να εισχωρήσει στην ύλη, στην προκειμένη περίπτωση στο σώμα μας, και να προξενήσει μεταλλάξεις στο DNA. Τέτοιες είναι οι ακτίνες α, β, γ, χ κ.α. Τις συναντάμε παντού στο χώρο: στον ήλιο, στο νερό της θάλασσας, στα τρόφιμα, κ.α. Άρα, μήπως τελικά, με τόση έκθεση στις ιοντίζουσες έχουν δίκιο όλοι αυτοί που φωνασκούν, στα τηλεοπτικά πάνελ, για τους κινδύνους της; Η απάντηση είναι όχι. Και ο λόγος είναι γιατί όλη αυτή η ακτινοβολία βρίσκεται στο κόσμο μας σε τόσο μικρές ποσότητες που δεν είναι ικανές να προκαλέσουν κάποια ζημία. Αντιθέτως, οι επιστήμονες εικάζουν πως έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη. Οπότε, πρακτικά είναι αδύνατον να επηρεαστείς αρνητικά από αυτήν, εκτός αν βρίσκεσαι στην μέση ενός πυρηνικού πολέμου.
Σε αντίθεση με την ιοντίζουσα, η μη ιοντίζουσα δεν μεταφέρει επαρκή ενέργεια ώστε να προκαλέσει κάποια μετάλλαξη. Ωστόσο, είναι ικανή να προκαλέσει ηλεκτρικές, θερμικές και χημικές αντιδράσεις στον οργανισμό. Στο φάσμα των μη ιοντιζουσών περιλαμβάνονται τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα. Πού συναντάμε αυτού του είδους τις ακτινοβολίες; Σε όλες τις αγαπημένες μας συσκευές: φούρνο μικροκυμάτων, smartphones, wi-fi κ.α. Θα προλάβω τη σκέψη σου και θα διευκρινίσω πως σε καμία περίπτωση τα αντικείμενα αυτά δεν είναι σε θέση να σου προκαλέσουν οποιαδήποτε από τις προαναφερθέντες αντιδράσεις για το απλούστατο λόγο του ότι: δεν επαρκεί το φορτίο τους. Αυτό το επιβεβαιώνουν χιλιάδες έρευνες που έχουν διενεργηθεί τα τελευταία 30 χρόνια ως προς την ασφάλεια τους. Θα σου δώσω όμως και ένα μικρό παράδειγμα. Για να μπορούσε, π.χ., το κινητό να σου επιφέρει κάποια θερμική αντίδραση (έγκαυμα) θα έπρεπε χιλιάδες συσκευές να συγκεντρώσουν την ακτινοβολία τους ταυτόχρονα ακριβώς πάνω στο σώμα μας. Και τότε, πράγματι, θα καιγόμασταν σαν τραπουλόχαρτα. Αλλά αυτή η υπόθεση ανήκει στο πεδίο του φανταστικού.
Εν κατακλείδι, με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα η ακτινοβολία, η οποία βρίσκεται στην φύση ή αυτή που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για τεχνολογικούς και ιατρικούς σκοπούς, δεν έχει την ικανότητα να πλήξει την υγεία μας. Φυσικά η επιστήμη συνεχίζει και θα συνεχίζει να διενεργεί έρευνες για την ασφάλειά της. Οπότε, θα ήταν συνετό να αψηφήσουμε εντελώς όσους υποστηρίζουν το αντίθετο, και να φανούμε γενναιόδωροι κάνοντας τους δώρο ένα φούρνο μικροκυμάτων. Παρεμπιπτόντως, δεν πρέπει να παραλείψουμε να πούμε σε όσους έχουν τυλίξει σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο το wi-fi τους με το αλουμινόχαρτο -για να προστατευτούν από την «κακή» ακτινοβολία- να το ξεντύσουν γιατί πέρασαν οι γιορτές.
