Εκτιμάται ότι μέχρι το 2050, το 80% του ανθρώπινου πληθυσμού θα κατοικεί στα αστικά κέντρα και ότι θα αριθμεί πάνω από 9,5 δισεκατομμύρια άτομα. Όπως είναι φυσικό, αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να τραφούν, επομένως οι ανάγκες για καλλιεργήσιμες εκτάσεις θα αυξηθούν κατά πολύ. Θα χρειάζονται 109 εκτάρια περισσότερη γη απ’ό,τι σήμερα. Αυτό βέβαια, σε περίπτωση που συνεχίσουν να εφαρμόζονται οι παραδοσιακές πρακτικές καλλιέργειας.
Υπάρχει, όμως, ένα ακόμη πρόβλημα. Οι ήδη υπάρχουσες καλλιεργήσιμες εκτάσεις λιγοστεύουν με τον καιρό, λόγω κακής διαχείρισης. Και μαζί με αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος τής σοδειάς χάνεται λόγω καιρικών συνθηκών, ή χαλάει ώσπου να γίνει η μεταφορά από το ένα μέρος στο άλλο. Εδώ έρχεται να δώσει λύση μια νέα πρακτική που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια: Αυτή των κάθετων καλλιεργειών (Vertical farming). Πρόκειται για έναν τρόπο με τον οποίο παράγεται φυτικό φαγητό σε κάθετα στοιβαγμένα επίπεδα μέσα σε ολοκληρωμένες δομές, δηλαδή μέσα σε κτίρια. Αυτές οι δομές χρησιμοποιούν τεχνολογίες ελέγχου τού περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο αναπτύσσονται τα φυτά. Με αυτές τις τεχνολογίες ελέγχεται η υγρασία, η θερμοκρασία, ο αέρας και το φως.
Τα φυτά που παράγονται μέχρι στιγμής με αυτόν τον τρόπο, είναι κυρίως φυλλώδη, όπως το μαρούλι και η ρόκα. Επίσης παράγονται λάχανα, φράουλες και πολλά άλλα. Ταυτόχρονα γίνεται έρευνα για να καταστεί ικανό στο μέλλον να καλλιεργηθούν καλαμπόκια και σιτάρι, καθώς και διάφοροι βολβοί.
Ας εξετάσουμε τώρα τις δομές μέσα στις οποίες παράγονται και αναπτύσσονται τα φυτά. Πρόκειται για πολυεπίπεδες δομές (θυμίζουν ψυγείο), σε κάθε επίπεδο των οποίων, μία αυτοματοποιημένη και ελεγχόμενη από υπολογιστή διαδικασία ελέγχει την κατάσταση τού κάθε φυτού. Στο κάτω μέρος βρίσκονται οι ρίζες από τόπου το φυτό λαμβάνει τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες για την ανάπτυξή του. Οι ρίζες του, ανάλογα με τη μέθοδο που χρησιμοποιείται σε κάθε περίπτωση, βρίσκονται μέσα σε νερό (υδροπονική), χώμα, ή άλλο μέσο. Η μέθοδος που αξίζει περισσότερο να σημειωθεί είναι αυτή της αεροπονικής. Μέσω αυτής, οι ρίζες τρέφονται από ένα είδος «ομίχλης» που ψεκάζεται πάνω τους και περιέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και τους μικροοργανισμούς που χρειάζεται το φυτό για τη βελτιστοποίηση της παραγωγής. Έτσι καταναλώνεται μέχρι και 95% λιγότερο νερό από αυτό που χρειάζεται για τις συμβατικές καλλιέργειες, χωρίς ανάλογη μείωση σε ποιότητα. Αντιθέτως, μάλιστα, λόγω των ελεγχόμενων συνθηκών στα κτήρια αυτά, επιτυγχάνεται η βέλτιστη και ταχύτερη παραγωγή. Το υπόλοιπο φυτό χωρίζεται από τις ρίζες με ένα υφασμάτινο μέσο, ώστε να απομονωθεί από τη διαδικασία που λαμβάνει χώρα εκεί.
Ίσως μέχρι αυτό το σημείο να αναρωτηθήκατε πώς αναπτύσσονται τα φυτά χωρίς ηλιακό φως, αφού είναι μέσα σε κτήριο. Αυτό που χρειάζονται τα φυτά για να φωτοσυνθέσουν, είναι συγκεκριμένα μήκη κύματος του φωτός (διαφέρουν από φυτό σε φυτό), τα οποία παράγονται από εξειδικευμένης τεχνολογίας λάμπες LED και βρίσκονται ακριβώς πάνω από τα φύλλα, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα. Σε ορισμένες εγκαταστάσεις χρησιμοποιείται και ανακλώμενο ηλιακό φως, αλλά επειδή αυτό δεν έχει την ίδια ακτινοβολία σε όλες τις εποχές τού χρόνου, προτιμώνται οι λάμπες LED, που εκπέμπουν την ακτινοβολία τής φυσικής εποχής καλλιέργειας του εκάστοτε φυτού. Εννοείται, βέβαια, ότι η πρακτική τού vertical farming επιτρέπει την καλλιέργεια όλον το χρόνο, όπως στα θερμοκήπια.
Ανέφερα παραπάνω ότι ένα μέρος τής σοδειάς στις συμβατικές καλλιέργειες χάνεται. Στις κάθετες καλλιέργειες, εφόσον οι περιβαλλοντικές συνθήκες μέσα στο κτίριο είναι ιδανικές, και οι εγκαταστάσεις βρίσκονται μέσα ή κοντά σε πόλη, έχουμε μηδενικές απώλειες και η σοδειά μπορεί να μεταφερθεί άμεσα από τη συγκομιδή στον καταναλωτή και με μειωμένο κόστος σε σχέση με τις συμβατικές. Λόγω αυτών των ιδανικών και ελεγχόμενων συνθηκών, τα φυτά δεν ασθενούν και κατά συνέπεια δε χρησιμοποιούνται φυτοφάρμακα, ούτε λιπάσματα, και το νερό που τους παρέχεται είναι αποστειρωμένο.
Οι πολέμιοι της πρακτικής των κάθετων καλλιεργειών επιχειρηματολογούν λέγοντας ότι το σύνολο της υλοποίησής τους απαιτεί πάρα πολλή ενέργεια, με αποτέλεσμα, αν αυτή παράγεται με ορυκτά καύσιμα, να επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με μεγάλο όγκο αερίων τού θερμοκηπίου. Η απάντηση όσων είναι υπέρ, λέει ότι μπορούν να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όμως αυτό, θεωρούν οι πολέμιοι, είναι εξαιρετικά κοστοβόρο, καθώς στη μεταφορά τής ενέργειας υπάρχουν τεράστιες απώλειες και ως εκ τούτου, η άμεση πρόσληψη ελεύθερου και δωρεάν ηλιακού φωτός στις συμβατικές καλλιέργειες μοιάζει οικονομικότερο. Αντιπροτείνουν πρώτα τη σωστή διαχείριση των οριζόντιων καλλιεργήσιμων εκτάσεων και μετά συζητάνε για τις κάθετες. Ίσως να έχουν δίκιο σ’αυτό, αλλά τι γίνεται αν βγάλουμε τον παράγοντα χρήμα από τη μέση;
