Η αποπροσωποποίηση και η αποπραγματοποίηση είναι δύο καταστάσεις που σχετίζονται με την νοητική κατάσταση ενός ασθενούς. Από μόνες τους μπορούν να αποτελούν συμπτώματα ψυχιατρικών ή νευρολογικών παθήσεων. Πολλές φορές μπορεί απλά να σχετίζονται με την έλλειψη ύπνου και το υπερβολικό άγχος. Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε και να εξηγήσουμε τι είναι αυτές οι δύο καταστάσεις. Πολλές φορές οι δύο αυτές καταστάσεις αντιμετωπίζονται ως μία. Παρόλα αυτά, υπάρχει μια πολύ λεπτή γραμμή που τις διακρίνει.
Αποπραγματοποίηση
Πρόκειται για την διαταραχή αντίληψης που καθιστά τον κόσμο μη αληθινό και περίεργο. Ο κόσμος των ατόμων σε αποπραγματοποίηση δεν έχει αυθορμητισμό και συναισθήματα και φαίνεται να είναι στημένος. Ασθενείς έχουν περιγράψει την κατάστασή τους ως κάτι άυλο το οποίο τους κρατά έξω από τον κόσμο. Αυτό το άυλο φαίνεται στα μάτια τους σαν μια πυκνή ομίχλη, ένα χοντρό τζάμι ή ένα βαρύ πέπλο που τους αποκόπτει κατά κάποιο τρόπο την ορατότητα. Την αποπραγματοποίηση συνοδεύουν συμπτώματα όπως ο συναισθηματικός αποχρωματισμός προσώπων και καταστάσεων και η προμνησία (deja vu). Για παράδειγμα ένας τέτοιος ασθενής μπορεί να μην αναγνωρίσει έναν χώρο στον οποίο έχει ξαναβρεθεί και αυτό γιατί εμμένει στην παρατήρηση λεπτομερειών που κανονικά θα του περνούσαν απαρατήρητες.
Όπως σε πολλές ψυχιατρικές παθήσεις, έτσι και η αποπραγματοποίηση συνοδεύεται από ανησυχία. Εδώ όμως υπάρχει κάτι που διακρίνει την κατάσταση αυτή από όλες τις υπόλοιπες. Το άτομο είναι σε θέση να αναγνωρίζει την κατάσταση του και να την διακρίνει ως ενοχλητική και κουραστική. Είναι όμως δύσκολο να συνειδητοποιήσει ότι αυτό μπορεί απλά να προκληθεί από το άγχος. Ο πάσχων θεωρεί ότι υποφέρει από κάποια σοβαρή ψυχιατρική ή οργανική πάθηση. Αυτό όμως δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο καθώς η σκέψη της σοβαρής πάθησης αυξάνει το άγχος άρα και την αίσθηση αποπραγματοποίησης.
Αποπροσωποποίηση
Πρόκειται για μια διαταραχή της αντίληψης που κάνει τον πάσχοντα να πιστεύει ότι ο εαυτός του δεν είναι αληθινός. Είναι στην ουσία μια υποκατηγορία της αποπραγματοποίησης, έχει όμως άλλα σημεία και άλλη βαρύτητα. Τα άτομα που βιώνουν αυτήν την κατάσταση νιώθουν ότι παρατηρούν τον εαυτό τους απ’ έξω. Με άλλα λόγια έχουν την εντύπωση ότι το σώμα και οι σκέψεις τους δεν τους ανήκουν παρότι έχουν πλήρη έλεγχο αυτών. Συνήθως οι δύο καταστάσεις εμφανίζονται μαζί με πρώτη την εμφάνιση της αποπραγματοποίησης. Το άτομο δηλαδή πρώτα αποκόπτεται από τον κόσμο και έπειτα αποκολλάται από τον εαυτό του.
Άτομα που έχουν περιγράψει την κατάστασή τους αναφέρονται σε αυτήν ως ταινία. Όπως στην αποπραγματοποίηση έτσι και στην αποπροσωποποίηση τα άτομα αντιλαμβάνονται ότι αυτή η κατάσταση δεν είναι φυσιολογική. Το άγχος είναι και εδώ βασικότερος παράγοντας και μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να είναι και ο αποκλειστικός.
Αίτια των εν λόγω καταστάσεων
Οι δύο αυτές καταστάσεις όπως ήδη αναφέραμε πολλές φορές είναι συνήθως αποτέλεσμα υπερβολικού άγχους στην καθημερινότητα. Παρόλα αυτά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου.
Μπορούν να ακολουθούν μερικές νευρολογικές διαταραχές όπως η ημικρανία, η επιληψία αλλά και τραύματα (ψυχικά ή σωματικά). Οι ψυχικές διαταραχές που μπορούν να συνδέονται με τις καταστάσεις αυτές είναι η διπολική διαταραχή και η μανιοκατάθλιψη.
Φάρμακα όπως η κάνναβη, τα αντικαταθλιπτικά, η νικοτίνη και τα παραισθησιογόνα ναρκωτικά προκαλούν αίσθηση αποπραγματοποίησης. Σε πολλούς ασθενείς με σύνδρομα στέρησης στο αλκοόλ και στις βενζοδιαζεπίνες έχει παρατηρηθεί αποπροσωποποίηση.
TOP 10 παράξενων ψυχικών παθήσεων
Ναρκωτικά: Ποια είναι και ποια η επίδραση τους
