H νόσος ή το σύνδρομο Raynaud αποτελεί διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αλλοίωση του χρώματος του δέρματος κατά την έκθεση σε κρύο περιβάλλον ή μετά από συναισθηματική φόρτιση λόγω τοπικού σπασμού των αγγείων.
Οι διαταραχές μπορεί να περιορίζονται σε ένα δάκτυλο, σε λίγα δάκτυλα ή να περιλαμβάνουν όλο το χέρι. Σπάνια αφορούν το άκρο πόδι ή άλλες περιοχές του σώματος όπως τη μύτη, τα χείλη, τα αυτιά την θηλή του μαστού.
Στη νόσο Raynaud, αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα τα άκρα στενεύουν λόγω του αγγειόσπασμου με αποτέλεσμα η κυκλοφορία του αίματος να μην γίνεται απρόσκοπτα στις πληγείσες περιοχές. Το σύνδρομο αποτελεί πηγή δυσάρεστων αισθημάτων, που συχνά παρακωλύουν την ομαλή κοινωνική και επαγγελματική ζωή του πάσχοντα και είναι πιο συχνό στις γυναίκες.
Συγκεκριμένα υπό την επήρεια του stress ή μετά από έκθεση σε κρύο εμφανίζονται:
• Αλλαγές χρώματος στο δέρμα
• Μούδιασμα
• Κρύα δάχτυλα χεριών ή των ποδιών
Στις τυπικές περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης, στις πληγείσες περιοχές του δέρματος αρχικά εμφανίζεται ωχρότητα και στη συνέχεια, κυάνωση. Τέλος καθώς η ομαλή κυκλοφορία επανέρχεται το χρώμα σταδιακά αποκαθίσταται ή εμφανίζεται ερυθρότητα. Υπάρχουν πολλές άτυπες μορφές στις οποίες παρουσιάζονται άτυπες αποχρώσεις ή διαφορετική αλληλουχία χρωμάτων με κοινό παρονομαστή ωστόσο την εμφάνιση των αλλαγών αυτών μετά από έκθεση σε κρύο ή υπό την επήρεια του άγχους. Κακουχία, οίδημα με εντύπωμα, μούδιασμα, συνοδεύουν πολλές φορές την αλλαγή χρώματος.
Μεταξύ των επεισοδίων τα άκρα μπορεί να είναι απόλυτα φυσιολογικά. Παρά το γεγονός ότι το σύνδρομο Raynaud είναι συνήθως ήπιο, σε σπάνιες περιπτώσεις η διαταραχή της κυκλοφορίας μπορεί να είναι σοβαρή με αποτέλεσμα την ανάπτυξη παραμορφώσεων, την εμφάνιση πληγών (ελκών του δέρματος), την ανάπτυξη γάγγραινας, τη νέκρωση ιστών. Σε σοβαρά παραμελημένα περιστατικά που δεν έχουν λάβει την ενδεικνυόμενη θεραπεία μπορεί να χρειαστεί ακρωτηριασμός.
Οι άνθρωποι που εργάζονται σε επαγγέλματα που προκαλούν επαναλαμβανόμενο τραύμα (π.χ. χειριστές κομπρεσέρ), το κάπνισμα, τα φάρμακα που επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία, η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες όπως το χλωριούχο βινύλιο, ευρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου προσβολής από σύνδρομο Raynaud.
Τα αίτια του συνδρόμου
Διακρίνουμε:
• Το δευτεροπαθές σύνδρομο Raynaud: Το δευτεροπαθές σύνδρομο προκαλείται από υποκείμενα νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις με διαφορετικό παθοφυσιολογικό μηχανισμό, σε κάθε περίπτωση. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Αυτοάνοσα νοσήματα, αγγειακές βλάβες, ενδοκρινικά νοσήματα, το σύνδρομο θωρακικής εξόδου, το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, σοβαρές λοιμώξεις όπως οι ηπατίτιδες νευρολογικές βλάβες καρκινώματα είναι χαρακτηριστικά νοσήματα και καταστάσεις που προκαλούν δευτεροπαθές Raynaud. Τοξικές ουσίες όπως η κοκαΐνη και φάρμακα μπορεί επίσης να πυροδοτήσουν το σύνδρομο.
• Την ιδιοπαθή νόσο Raynaud: Η επίπτωση της νόσου υπολογίζεται στο 10% του πληθυσμού. Πολλοί παράγοντες συντελούν στην πυροδότηση της νόσου (π.χ. ανωμαλία συμπαθητικού νευρικού συστήματος, αύξηση αδρενεργικών υποδοχέων). Η ιδιοπαθής νόσος εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες, σε άτομα με ψυχολογική υπερευαισθησία, σε ανθρώπους που ζουν σε περιοχές με ψυχρό κλίμα. Η έναρξη του συνδρόμου γίνεται συχνότερα μεταξύ των ηλικιών 15 και 30. Η δυσμενής κληρονομικότητα συνδέεται με αύξηση της πιθανότητας προσβολής από τη νόσο.
Η σωστή παθολογική εξέταση έχει ζωτική σημασία σε κάθε περίπτωση. Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία.
