Πολυσυζητημένες και συνηθισμένες οι δύο έννοιες < βουλιμία και υποσιτισμός > , καθώς απασχολούν αρκετούς από εμάς. Πρόκειται για διατροφικές διαταραχές, δηλαδή για “ανώμαλη” ή μη φυσιολογική τροφική συμπεριφορά. Μεταξύ άλλων, η βουλιμία και η ανορεξία είναι οι δυο συνηθέστερες διαταραχές σήμερα και συνιστούν τα δύο άκρα, την υπερβολή και την έλλειψη τροφής.
Ας ξεκινήσουμε με την βουλιμία δίνοντας έναν ορισμό ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα την φύση της διαταραχής. Βουλιμία < αρχαία ελληνική βουλιμία / βούλιμος < βοῦς + λιμός.
Βόδι και πολύ μεγάλη πείνα , λοιπόν , είναι τα συστατικά της διαταραχής μας, τα οποία επικυρώνουν τα πλαίσια της υπερβολής στην οποία κινείται.
Βασικά χαρακτηριστικά της ψυχογενούς βουλιμίας είναι τα εξής.
• Κατανάλωση σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο μεγάλη ποσότητα τροφής ( περισσότερη από το κανονικό).
• Αίσθηση έλλειψης ελέγχου στην κατανάλωση της τροφής. ” Δεν μπορώ να σταματήσω να τρώω ” ή ” Δεν ελέγχω τι και πόσο τρώω” .
• Έντονη απρόσφορη αντισταθμιστική συμπεριφορά, δηλαδή ενέργειες προς την αποτροπή αύξησης βάρους, π.χ αυτοπροκαλούμενοι εμετοί, κακή χρήση καθαρτικών, νηστεία, υπερβολική σωματική άσκηση.
Τι χρειάζεται να εξετάσουμε όμως πριν θεωρήσουμε ότι κάποιος πάσχει από μία διατροφική διαταραχή; Ανεξάρτητα από το αν παρουσιάζει όλα ή μερικά συμπτώματα, προσέχουμε την συχνότητα και την χρονική διάρκεια. Αυτή μπορεί μέσα σε γενικά πλαίσια να αποτυπωθεί ως εξής.
– ΉΠΙΑ = 1-3 επεισόδια αντισταθμιστικής συμπεριφοράς ανά εβδομάδα
– ΜΈΤΡΙΑ = 4-7 επεισόδια ανά εβδομάδα
– ΒΑΡΙΆ = 8-13 επεισόδια ανά εβδομάδα
Αντίστοιχα μετράμε τον βαθμό υπερφαγίας ανά εβδομάδα.
Περνάμε στην δεύτερη διαταραχή, την ψυχογενή ανορεξία, δηλαδή έλλειψη όρεξης/ενδιαφέροντος για σίτιση/τροφή. Βασικά χαρακτηριστικά της ανορεξίας είναι τα παρακάτω.
• Περιορισμένη πρόσληψη τροφής , έλλειψη βασικών,θρεπτικών ουσιών για την ανάπτυξη και την υγεία . Το αποτέλεσμα : σημαντική απώλεια βάρους , αδιαθεσία , αδυναμία.
• Αίσθημα φόβου ότι θα αυξηθεί το βάρος (βλέπε εικόνα) παρά την αποκρουστική εικόνα .
• Διαστρεβλωμένη αντίληψη σχετικά με την έννοια του βάρους ή του σχήματος του σώματος. Οδηγεί σε λανθασμένη αυτοαξιολόγηση και έντονη άρνηση παραδοχής του ήδη χαμηλού βάρους.
Για να εξακριβώσετε σε ποια κατηγορία ανήκετε και αν όντως υπάρχει πρόβλημα υγείας, μπορείτε να μετρήσετε τον δείκτη μάζας σώματος. Στην παρακάτω ιστοσελίδα για παράδειγμα http://www.iatronet.gr/members/bmi/.
Μπορείτε να βάλετε τα στοιχεία που ζητούνται και να δείτε το αποτέλεσμα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι ΔΜΣ μικρότερος του 18,5 kg/m2, είναι πιθανόν ενδεικτικός υποσιτισμού, διατροφικής διαταραχής ή αντίστοιχων προβλημάτων υγείας. Επίσης, ΔΜΣ μεγαλύτερος του 25 kg/m2 υποδεικνύει υπέρβαρο άτομο, ενώ ΔΜΣ μεγαλύτερος του 30 kg/m2 υποδεικνύει παχυσαρκία. Παρακάτω υπάρχει ένας πίνακας με τις τιμές .
| Κατάταξη ατόμου | Εύρος ΔΜΣ (kg/m2) | Κατάταξη ατόμου | Εύρος ΔΜΣ (kg/m2) |
| Σημαντικά ελλειποβαρές | <16 | Παχυσαρκο τύπου I | 30-35 |
| Ελλειποβαρές | 16,5-18,4 | Παχύσαρκο τύπου ΙΙ | 35-40 |
| Φυσιολογικό | 18,5-24,9 | Σημαντικά παχύσαρκο | 40-45 |
| Υπέρβαρο | 25-29,9 | Νοσηρά παχύσαρκο | 45-50 |
| Υπερπαχύσαρκο | 50-60 |
Όλα τα παραπάνω , κατά κύριο λόγο , πλήττουν τους νέους καθώς είναι πιο ευάλωτοι λόγο ηλικίας και διαμόρφωσης ταυτότητας. Η αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών ξεκινά από την πρόληψη. Η ενημέρωση μέσω της εκπαίδευσης για τις διατροφικές διαταραχές και ο ακονισμός της κριτικής σκέψης των νέων μπορούν να έχουν αποτρεπτικό ρόλο. Πώς; Η διαφήμιση, τα περιοδικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η τηλεόραση προωθούν πρότυπα του αδύνατου , βομβαρδίζοντας τους εφήβους. Με ασπίδα την δική τους κρίση και βούληση , θα προστατέψουν τον εαυτό τους από τέτοιους είδους ερεθίσματα. Το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο βοηθώντας το παιδί να αποδεχτεί την εξωτερική του εμφάνιση. Από μικρή ηλικία τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν να αγαπούν τον εαυτό τους. Επίσης, η εκμάθηση ορθών στρατηγικών τροφικής συμπεριφοράς πάλι από μικρή ηλικία , θέτει τα θεμέλια για μια υγιή ανάπτυξη και εφηβεία.
Συνοψίζοντας, ο οργανισμός σε περίπτωση αλλαγών τείνει να ανακτήσει την ισορροπία του, την ομοιόστασή του και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Το πολυτιμότερο αγαθό είναι το σώμα μας γιατί “κουβαλά” τον εαυτό μας, την ψυχή μας. Αγάπησέ το, προστάτεψέ το!
