Το παρόν άρθρο
Ποιος είναι ο σύγχρονος ορισμός του λειτουργικού αναλφαβητισμού; Δεδομένου ότι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο στην προσωπική ανάπτυξη του ατόμου, αλλά και σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, το παρόν άρθρο θα παρουσιάσει τον σύγχρονο ορισμό του λειτουργικού αναλφαβητισμού. Το παρόν άρθρο θα παρουσιάσει επίσης παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο αξιολογείται ο λειτουργικός αλφαβητισμός, το τί είναι ο αλφαβητισμός και το τί είναι ο αναλφαβητισμός. Η διαφορά μεταξύ του αλφαβητισμού και του λειτουργικού αλφαβητισμού θα παρουσιαστεί επίσης.
Αλφαβητισμός
Ορισμός
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Organization for Economic Co-operation and Development, OECD):
Ο αλφαβητισμός ορίζεται ως η ικανότητα κατανόησης, αξιολόγησης, χρήσης και ενασχόλησης με γραπτά κείμενα για τη συμμετοχή στην κοινωνία, την επίτευξη των στόχων του ατόμου και την ανάπτυξη της γνώσης και των δυνατοτήτων του (OECD, 2013, σελ. 59).
Επιπλέον, σύμφωνα με την UNESCO (1978):
Έγγράμματος είναι ένας άνθρωπος που μπορεί κατανοώντας και να διαβάσει και να γράψει μια σύντομη απλή πρόταση για την καθημερινότητά του.
Πώς μετράται ο λειτουργικός αλφαβητισμός;
Οι δεξιότητες αλφαβητισμού μετρώνται με δοκιμασίες όπου το άτομο καλείται να διαβάσει αποσπάσματα και να απαντήσει σε ερωτήσεις που αξιολογούν τις δεξιότητες κατανόησης, όπως την ικανότητα εξαγωγής λεπτομερειών, κατανόησης της ουσίας ενός κειμένου, αναγνώρισης συμπερασμάτων και προβλέψεων βάσει της ανάγνωσης. Το πόσο καλά τα πάει ένα άτομο θα εξαρτηθεί από τις προηγούμενες ευκαιρίες εκπαίδευσης, τη γλώσσα με την οποία έρχεται τακτικά σε επαφή, την πολυπλοκότητα του κειμένου, συμπεριλαμβανομένου του πόσο αφηρημένο είναι και εάν περιέχει εξειδικευμένο λεξιλόγιο και το πλαίσιο στο οποίο συναντάται το περιεχόμενο. Όσον αφορά τη γραφή, ορισμένοι ενήλικες έχουν μεγάλη δυσκολία με την ορθογραφία, ενώ άλλοι δεν μπορούν να εκφραστούν καθόλου μέσω του γραπτού λόγου.
Η δοκιμασία NAAL
Η δοκιμασία NAAL αξιολογεί τον λειτουργικό αλφαβητισμό στην αγγλική γλώσσα, και συγκεκριμένα:
- τον αλφαβητισμό του πεζού λόγου (π.χ. αφηγηματικός λόγος)
Για παράδειγμα, το άτομο καλείται να διαβάσει το απόσπασμα (πεζού κειμένου) της παρακάτω εικόνας και να απαντήσει στην ακόλουθη ερώτηση: Σε ποια ηλικία ο Chanin ξεκίνησε να κολυμπάει διαγωνιστικά; Ο ερωτώμενος/η ερωτώμενη θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τις δεξιότητες αναζήτησης μέσα στο κείμενο για να εντοπίσει την απάντηση στο άρθρο, χωρίς να αποσπάται η προσοχή από την πρώτη ηλικία που παρουσιάζεται στο κείμενο (τα 23 έτη) που θα μπορούσε να λανθασμένα να θεωρηθεί η σωστή απάντηση, η οποία, ωστόσο, μπορεί να βρεθεί αργότερα στο άρθρο (σε ηλικία 15 ετών ξεκίνησε ο Chanin να κολυμπάει διαγωνιστικά). Πέραν των άρθρων σε μία εφημερίδα ή σε ένα περιοδικό, άλλα παραδείγματα είναι οι ειδήσεις ή κάποιο εκπαιδευτικό υλικό που καλείται να διαβάσει ένα .
- τον αλφαβητισμό των εγγράφων
Για παραδείγμα, αυτές οι γνώσεις απαιτούνται όταν ένα άτομο καλείται να συμπληρώσει μία αίτηση για μία θέση εργασίας ή να πάρει πληροφορίες από τα έντυπα της μισθοδοσίας, τους χάρτες, τους πίνακες και τις ετικέτες φαρμάκων ή τροφίμων.
- τον ποσοτικό αλφαβητισμό
Οι γνώσεις και οι δεξιότητες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση των δοκιμασιών που αξιολογούν τον ποσοστικό αλφαβητισμό (δηλαδή, για τον εντοπισμό και την εκτέλεση υπολογισμών, χρησιμοποιώντας τους αριθμούς από ένα έντυπο υλικό). Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν τον υπολογισμό ενός φιλοδωρήματος, τη συμπλήρωση μιας φόρμας παραγγελίας ή τον καθορισμό του ποσού.
Παρακάτω είναι ένα δείγμα από μια διαφήμιση σε εφημερίδα. Ο ερωτώμενος/η ερωτώμενη θα πρέπει να χρησιμοποιεί τις δεξιότητες αναζήτησης μέσα στο κείμενο, τις δεξιότητες υπολογιστικής αναγνώρισης και τις δεξιότητες υπολογιστικής απόδοσης για να βρει τη διαφήμιση που καλείται να βρει ως ακολούθως. Πρέπει να δανειστείς $10,000. Βρες τη διαφήμιση για δάνεια στεγαστικών μετοχών στη σελίδα 2 στην εφημερίδα. Εξήγησε στον συνεντευκτή πώς θα υπολογίσεις το συνολικό ποσό των τόκων που θα πληρώνεις βάσει αυτού του προγράμματος δανείου. Ο ερωτώμενος/η ερωτώμενη θα πρέπει να βρει τη σωστή διαφήμιση χωρίς να αποσπάται η προσοχή του/της από το ποσοστό 5,25%. Οι αριθμοί που απαιτούνται για τον υπολογισμό της απάντησης βρίσκονται με μικρότερους αριθμούς στο κάτω μέρος της αγγελίας. Έτσι, για να απαντήσουν σωστά, οι ερωτηθέντες θα πρέπει να εξηγήσουν προφορικά ότι θα πολλαπλασίαζαν πρώτα τα 156,77$ και τα 120 και στη συνέχεια θα υπολόγιζαν τη διαφορά αυτού του συνόλου και των 10,000$.
Πηγή εικόνας: Δείγμα από διαφήμιση σε εφημερίδα από τη δοκιμασία NAAL
Αναλφαβητισμός
Σύμφωνα με την UNESCO (2025), ~757 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι αναλφάβητοι. Τί σημαίνει να είναι ένα άτομο αναλφάβητο; Οι αναλφάβητοι δεν μπορούν να διαβάσουν, να γράψουν και να κατανοήσουν σύντομες προτάσεις. Επιπλέον σύμφωνα με τους Reis και Castro-Caldas (1997), οι αναλφάβητοι δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο και δεν μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν ακόμα και μεμονωμένες λέξεις.
Λειτουργικός αναλφαβητισμός: Ορισμός
Ο αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει ότι η διαφορά ενός αναλφάβητου ατόμου και ενός εγγράματου ατόμου είναι προφανής. Ωστόσο, ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός αναλφάβητου ατόμου και ενός λειτουργικά αναλφάβητου ατόμου;
Σύμφωνα με τη Vágvölgyi και τους συνεργάτες της (2016):
ο λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι η αδυναμία κατανόησης σύνθετων κειμένων παρά την επαρκή σχολική εκπαίδευση, την ηλικία, τις γλωσσικές δεξιότητες, τις στοιχειώδεις δεξιότητες ανάγνωσης και το IQ. Επίσης, αυτές οι αδυναμίες δεν πρέπει να εξηγούνται πλήρως από αισθητηριακές, γνωστικές, νευρολογικές ή ψυχικές διαταραχές.
Διαφορά αναλφαβητισμού και λειτουργικού αναλφαβητισμού
Επομένως, στη βάση όλων των παραπάνω:
- οι αναλφάβητοι δεν μπορούν να διαβάσουν, να γράψουν και να κατανοήσουν σύντομες προτάσεις, δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο και δεν μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν ακόμα και μεμονωμένες λέξεις.
- Οι λειτουργικά αναλφάβητοι, ωστόσο, δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις αποκτηθείσες δεξιότητες αλφαβητισμού στην καθημερινή τους ζωή (UNESCO, 1978).
- Για παράδειγμα, οι λειτουργικά αναλφάβητοι άνθρωποι δεν μπορούν να διαβάσουν και να κατανοήσουν μια ετικέτα φαρμάκου ή μια τραπεζική κίνηση, να συμπληρώσουν μια αίτηση εργασίας, να συγκρίνουν το κόστος δύο ειδών και να επιλέξουν αυτό με την καλύτερη αξία (Cree κ.ά., 2012).
Κριτήρια για τον λειτουργικό αναλφαβητισμό
Σύμφωνα με τη Vágvölgyi και τους συνεργάτες της (2016), τα κριτήρια του λειτουργικού αναλφαβητισμού είναι τα ακόλουθα:
- Το άτομο έχει πολύ κακή απόδοση σε μια αξιολόγηση λειτουργικού αναλφαβητισμού.
- Να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 6-8 έτη σχολικής εκπαίδευσης ή, ανάλογα με τη χώρα στην οποία ζει, να έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση της χώρας του.
- Το άτομο να είναι άνω των 16 ετών.
- Να χρησιμοποιεί κατάλληλα τη γλώσσα. Συγκεκριμένα, το άτομο θα πρέπει είτε να χρησιμοποιεί άπταιστα τον προφορικό λόγο ή να μην έχει μεγάλες δυσκολίες στον προφορικό λόγο.
- To IQ του ατόμου θα πρέπει να είναι 70 ή πάνω από 70.
Τα κριτήρια αποκλεισμού του λειτουργικού αναλφαβητισμού είναι τα ακόλουθα:
- η ύπαρξη νευρολογικής ή ψυχικής διαταραχής του ατόμου
- κάποιο πρόβλημα ομιλίας, ακοής ή όρασης του ατόμου
- η δυσλεξία
- η δυσαριθμησία
- η υπερκινητικότητα (Vágvölgyi κ.ά., 2016).
Βιβλιογραφία
Cree A., Kay A., & Steward J. (2012). The Economic & Social Cost of Illiteracy: a Snapshot of Illiteracy in a Global Context. Melbourne: The World Literacy Foundation.
OECD (2013). OECD Skills Outlook 2013. First Results from the Survey of Adult Skills. Paris: OECD.
Reis, A., & Castro-Caldas, A. (1997). Illiteracy: a cause of biased cognitive development. Journal of International Neuropsychological Society, 3, 444-450.
UNESCO (1978). Records of the General Conference. 20th Session Vol. 1 Paris: UNESCO.
Vágvölgyi, R., Coldea, A., Dresler, T., Schrader, J., & Nuerk, H. C. (2016). A Review about Functional Illiteracy: Definition, Cognitive, Linguistic, and Numerical Aspects. Frontiers in Psychology, 7, 1617. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01617
