Το παρόν άρθρο, με τίτλο Ποιότητα γονικής μέριμνας και ιδιοσυγκρασία βρέφους: Υπάρχει αλληλεπίδραση; θα παρουσιάσει τα ευρήματα μίας πρόσφατης έρευνας η οποία διερεύνησε το εάν και πώς αλληλεπιδρούν τα χαρακτηριστικά του βρέφους και η ποιότητα της γονικής μέριμνας, με αυτό να είναι ένα από τα βασικά ερωτήματα της αναπτυξιακής ψυχολογίας.
Πράγματι, ένα θεμελιώδες ερώτημα σχετικά με την ανθρώπινη ανάπτυξη είναι πώς και σε ποιο βαθμό τα ατομικά χαρακτηριστικά και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν μαζί τα αναπτυξιακά αποτελέσματα. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες. Η κύρια θεωρία είναι ότι τα ατομικά χαρακτηριστικά (δηλαδή, η ιδιοσυγκρασία ενός βρέφους) και το περιβάλλον του (δηλαδή, η γονική μέριμνα που λαμβάνει), επηρεάζουν «ανεξάρτητα» τα αναπτυξιακά αποτελέσματα.
Εναλλακτικά, μπορεί ένα ιδιοσυγκρασιακά δύσκολο βρέφος να καταστεί δυσανάλογα ευάλωτο στις αρνητικές επιπτώσεις της κακής γονικής μέριμνας ή άλλων δυσμενών περιβαλλοντικών επιδράσεων; Από την άλλη πλευρά, τα βρέφη με δύσκολη ή εύκολη ιδιοσυγκρασία τα οποία λαμβάνουν υψηλής ποιότητας γονική μέριμνα, μπορεί να έχουν παρόμοιες αναπτυξιακές εκβάσεις; Αυτά τα ερωτήματα προσπάθησε να απαντήσει η ακόλουθη έρευνα.
Η έρευνα
Ο Eves και οι συνεργάτες του (2025) διερεύνησαν εάν τα χαρακτηριστικά του βρέφους και η ποιότητα της γονικής μέριμνας είναι ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες των εκβάσεων του παιδιού ή αλληλεπιδρούν έτσι ώστε ορισμένα βρέφη να υποφέρουν ιδιαίτερα από την κακή γονική μέριμνα, να επωφελούνται ιδιαίτερα από την καλή γονική μέριμνα ή και τα δύο.
Advertising
Οι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα μεμονωμένων συμμετεχόντων από πάνω από 30,000 παιδιά από τέσσερις υποψήφιες ομάδες. Οι ερευνητές εξέτασαν 16 πιθανές παραλλαγές των χαρακτηριστικών:
- του βρέφους (ιδιοσυγκρασία και βάρος γέννησης του βρέφους)
- της γονικής μέριμνας (αναφερόμενη από τη μητέρα διεγερτική και ευαίσθητη γονική μέριμνα), &
- των μεταγενέστερων αναπτυξιακών εκβάσεων (ρευστή και κρυσταλλωμένη νοημοσύνη, εσωτερικευμένη και εξωτερικευμένη συμπεριφορά).
Η μελέτη διερεύνησε εάν τα χαρακτηριστικά του βρέφους και η ποιότητα της γονικής μέριμνας αποτελούν ανεξάρτητους προγνωστικούς παράγοντες για τα αποτελέσματα του παιδιού ή εάν η αλληλεπίδρασή τους (ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζουν το ένα το άλλο) οδηγεί σε συγκεκριμένα μοτίβα όπως:
- Διάθεση-στρες: Ορισμένα βρέφη μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην κακή γονική μέριμνα.
- Ευαισθησία πλεονεκτήματος: Ορισμένα βρέφη μπορεί να επωφεληθούν ιδιαίτερα από την καλή γονική μέριμνα.
- Διαφορική ευαισθησία: Ορισμένα βρέφη μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα τόσο στις θετικές όσο και στις αρνητικές επιδράσεις της γονικής μέριμνας, οδηγώντας σε ισχυρότερες αναπτυξιακές επιπτώσεις από τις περιβαλλοντικές εμπειρίες.
Αποτελέσματα
Το κύριο εύρημα της μελέτης ήταν ότι αυτά τα μοτίβα αλληλεπίδρασης (διάθεσης-στρες, ευαισθησίας πλεονεκτήματος ή διαφορικής ευαισθησίας) δεν επαναλαμβάνονται με συνέπεια σε διαφορετικές ομάδες βρεφών ή σε διαφορετικά αναπτυξιακά αποτελέσματα (π.χ., γνωστική ανάπτυξη, συναισθηματική ανάπτυξη).
Πράγματι, στις 10 από τις 16 αναλύσεις, οι ερευνητές βρήκαν ότι τα χαρακτηριστικά του βρέφους έδρασαν ανεξάρτητα από την αναφερόμενη από τη μητέρα γονική μέριμνα για την πρόβλεψη αναπτυξιακών αποτελεσμάτων.
Ωστόσο, τα μοτίβα διάθεσης-στρες βρέθηκαν συχνά σχετικά με το βάρος γέννησης και τις εσωτερικευμένες συμπεριφορές, οι οποίες ήταν σε μεγάλο βαθμό ανθεκτικές στις μεθοδολογικές αλλαγές.
Συμπεράσματα
Τα αναπτυξιακά αποτελέσματα εξηγούνται με μεγαλύτερη συνέπεια από τα πρόσθετα αποτελέσματα παρά από τα αλληλεπιδραστικά αποτελέσματα.
Βιβλιογραφία
Eves, R., Nearchou, F., Wolke, D., Pluess, M., & Lemola, S. (2025). Interactions between infant characteristics and parenting factors rarely replicate across cohorts and developmental domains. Journal of child psychology and psychiatry, and allied disciplines, 10.1111/jcpp.14149. Advance online publication. https://doi.org/10.1111/jcpp.14149
