Γιάννης Σκαρίμπας: ο “πατέρας” του παραλόγου στην Ελλάδα

Ο Γιάννης Σκαρίμπας γεννήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου του 1893. Γόνος ιστορικής οικογένειας από την Φωκίδα, αφού ο πατέρας του Ευθύμιος Σκαρίμπας, ήταν απόγονος αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Το 1906 αποφοίτησε από το αλληλοδιδακτικό Δημοτικό σχολείο της Ιτέας. Μετά από παρακίνηση του δασκάλου του, ο μικρός Γιάννης γράφτηκε στο Ελληνικό Σχολείο του Αιγίου, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Παράλληλα πήρε πτυχίο από τη μέση δασική σχολή της πόλης. Στα γράμματα εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του 1910 με ποιήματα και πεζά που δημοσίευσε σε διάφορα περιοδικά της Αθήνας και στις εφημερίδες Εύριπος και Εύβοια της Χαλκίδας, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Κάλλις Εσπερινός.

Κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, πολέμησε και πήρε το βαθμό του δεκανέα. Μετά την έκρηξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το τάγμα του Σκαρίμπα μεταφέρθηκε στο μακεδονικό μέτωπο. Εκεί διακρίθηκε και παρασημοφορήθηκε για ένα τραύμα στο σβέρκο. Το 1919 τοποθετήθηκε στο τελωνείο της Χαλκίδας και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τον ίδιο χρόνο παντρεύτηκε την Ελένη Κεφαλινίτη (με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά). Μέχρι το 1922 εργάστηκε στο τότε νεοσύστατο τελωνείο της Ερέτριας.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή επανήλθε στη Χαλκίδα, όπου και έμεινε ως το τέλος της ζωής του. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ερέτρια, ο Σκαρίμπας είχε ολοκληρώσει τα εννιά πρώτα διηγήματά του, ωστόσο η συνειδητή του ενασχόληση με τη λογοτεχνία χρονολογείται από την επιστροφή του στη Χαλκίδα. Τότε μελέτησε νεοελληνική ποίηση και δημοτικό τραγούδι, καθώς επίσης έργα των Έντγκαρ Άλαν Πόε, Κνουτ Χάμσουν, Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Χένρικ Ίψεν και Όσκαρ Ουάιλντ, που επηρέασαν το έργο του.

Η πρώτη επίσημη εμφάνισή του στη λογοτεχνία έγινε το 1929 με τη βράβευσή του στον πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού του Κώστα Μπαστιά «Ελληνικά Γράμματα» για το έργο του «Καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης», που έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από την κριτική επιτροπή (Μπαστιάς, Φώτης Κόντογλου, Κώστας Καρθαίος και Λέων Κουκούλας). Το 1932 εξέδωσε το γνωστότερό του έργο «Το θείο Τραγί», το οποίο διακρινόταν για το σουρεαλιστικό στοιχείο. Ακολούθησε ο «Μαριάμπας» που θεωρήθηκε αριστούργημα και το 1938 τυπώθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Ουλαλούμ».

 

Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου δημοσίευσε άρθρα στην εφημερίδα της Χαλκίδας «Εύριπος» και στράφηκε με ενδιαφέρον προς το ελληνικό θέατρο σκιών. Στρατεύθηκε με το ΕΑΜ. To 1942 σημειώθηκε η πολύκροτη δίκη που κίνησε εναντίον του Αργύρη Βαλσαμά για συκοφαντική δυσφήμιση, καθώς ο τελευταίος είχε ισχυρισθεί πως το θεατρικό έργο του Σκαρίμπα «Η γυναίκα του Καίσαρος» ήταν αποτέλεσμα αντιγραφής από το έργο του Σόμμερσετ Μωμ «Το βαμμένο πέπλο».

Ο Γιάννης Σκαρίμπας υπήρξε μια πολυδιάστατη φυσιογνωμία των Ελληνικών Γραμμάτων. Aσχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου – διήγημα, νουβέλα, ποίηση, μυθιστόρημα, ιστορικό δοκίμιο, θέατρο, Καραγκιόζη, σχολιογραφία. Ιδιαίτερο πάθος και αγάπη έτρεφε για τον Καραγκιόζη που τον θεωρούσε το γνησιότερο είδος λαϊκού θεάτρου. Όσον αφορά στο θέατρο, κορυφαίο έργο του θεωρείται ο «Ήχος του κώδωνος».

Advertising

Τιμήθηκε από την Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών (1964) και το Δήμο Χαλκιδέων (1978), καθώς και με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας για το βιβλίο του «Φυγή προς τα Εμπρός».

Πολλά από τα ποιήματα του Σκαρίμπα μελοποιήθηκαν από αξιόλογους συνθέτες (Γ. Σπανός, Σαρ. Κασάρας, Χρ. Λεοντής, Ν. Άσιμος κ.ά.) και κυκλοφόρησαν σε δίσκους.

Ο μπαρμπα-Γιάννης Σκαρίμπας, όπως ήταν γνωστός στους φίλους του, πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1984 και τάφηκε στο κάστρο του Καράμπαμπα.

γιάννης σκαρίμπας
Προτομή του Γ. Σκαρίμπα από τον Ευβοιώτη γλύπτη Αντώνη Καραχάλιο (πηγή: eviaportal.gr)

 

Περισσότερα από τη στήλη: Θεατρικές Μορφές

Θεατρικές Μορφές

Ο θεατρικός συγγραφέας και ποιητής Μπέντζαμιν Τζόνσον

Ο Μπέντζαμιν Τζόνσον γεννήθηκε το 1572. Ο πατέρας του Τζόνσον φυλακίστηκε, ενώ κατασχέθηκε η περιουσία…

Θεατρικές Μορφές

Η ζωή και το έργο του Κρίστοφερ Μάρλοου

Ο Κρίστοφερ Μάρλοου γεννήθηκε στο Κέντερμπερι τον Φεβρουάριο του 1564. Ήταν Άγγλος θεατρικός συγγραφέας, ποιητής,…

Θεατρικές Μορφές

Νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού ο Γιάννης Μόσχος

Ο σκηνοθέτης Γιάννης Μόσχος αναδείχτηκε νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου της χώρας. Μετά την παραίτηση…

Θεατρικές Μορφές

Η ζωή και το έργο της σπουδαίας Μάγιας Λυμπεροπούλου

Στις 22 Ιουλίου 2021, έφυγε από τη ζωή η σπουδαία και καταξιωμένη ηθοποιός του ελληνικού…

Θεατρικές Μορφές

Καραϊσκάκης: Ὁ παρεξηγημένος ἥρωας – Ένα ιστορικό δράμα στο Θέατρο Πέτρας 25/7

  Καραϊσκάκης: Ὁ παρεξηγημένος ἥρωας στο Θέατρο Πέτρας Γιάννης Κωσταράς Σκηνοθεσία: Μάνος Αντωνίου Παραγωγή: Creatists…

Θεατρικές Μορφές

(Ανα)γνωρίζοντας τον William Shakespeare

William Shakespeare λοιπόν. Ένα όνομα γνωστό στους περισσότερους και μια πολύ γενική ιδέα γύρω από…

Θεατρικές Μορφές

Ορέστης Μακρής: ο αγαπημένος «μεθύστακας» του ελληνικού θεάματος

Ο Ορέστης Μακρής ήταν ο καταξιωμένος και αγαπημένος ηθοποιός που έμεινε στην ιστορία του ελληνικού…