Τι θα μπορούσε κανείς άραγε να απαντήσει στην ερώτηση: Τι είναι θέατρο; Η εύκολη απάντηση θα ήταν η ετυμολογία από ένα οποιοδήποτε λεξικό. Ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα θεῶμαι, που σημαίνει βλέπω, παρατηρώ. Είναι η δραματική τέχνη που, ακολουθώντας ορισμένες συμβάσεις, αναπαριστάνει μπροστά σε κοινό μια σειρά γεγονότων με τη χρησιμοποίηση ανθρώπων (ηθοποιών) που μιλούν και δρουν. Είναι επίσης το κτίριο, η αίθουσα ή η κατασκευή που προορίζεται για θεατρικές παραστάσεις (λεξικό Τριανταφυλλίδη).
Είναι, όμως, τελικά τόσο απλό; Όχι. Το θέατρο είναι πολλά περισσότερα. Καταρχάς, το θέατρο είναι οι άνθρωποί του. Για να φτάσει μια παράσταση στα μάτια των θεατών, πρέπει να εργαστούν πολλοί άνθρωποι. Άνθρωποι του θεάτρου είναι οι ενδυματολόγοι, οι φωτιστές, οι σκηνογράφοι. Άνθρωποι που, χωρίς αυτούς, μια παράσταση δεν μπορεί να φτάσει στο κοινό ολοκληρωμένη. Άνθρωποι του θεάτρου είναι οι παραγωγοί, οι φροντιστές, οι τεχνικοί, οι κομμωτές, οι μακιγιέρ, αλλά και οι ταξιθέτες, οι καθαριστές, οι εργαζόμενοι στα μπαρ ή στα gift shop. Οι άνθρωποι που θα σχεδιάσουν και θα εκτυπώσουν τα προγράμματα. Όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι, που συχνά παραμένουν αόρατοι για το κοινό των παραστάσεων.
Πέρα από τους αόρατους αυτούς εργαζόμενους, ωστόσο, υπάρχουν και όσοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Τι θα ήταν το θέατρο χωρίς τους θεατρικούς συγγραφείς; Δεν θα είχε καν λόγο ύπαρξης. Και τι θα ήταν τα θεατρικά έργα χωρίς το όραμα και τη δημιουργικότητα των σκηνοθετών; Οι σκηνοθέτες είναι αυτοί που έχουν τον τελευταίο λόγο σε μια παράσταση. Παίρνουν το έργο και το πλάθουν στο μυαλό τους, συνθέτοντας εικόνες. Είναι αυτοί που θα καθοδηγήσουν τους ηθοποιούς, ώστε να επιτευχθεί το αποτέλεσμα που θέλουν. Σκοπός τους είναι ο συνδυασμός όλων των επιμέρους στοιχείων μιας παράστασης, για να προκύψει ένα άρτιο και αρμονικό αποτέλεσμα.
Θέατρο, βέβαια, είναι και οι ηθοποιοί. Οι ηθοποιοί που, μέσα από το ταλέντο και τη δουλειά τους, ανοίγουν μπροστά μας κάθε βράδυ κόσμους μαγικούς. Οι ηθοποιοί που κάνουν ένα πολύ δύσκολο και επισφαλές επάγγελμα. Η δουλειά του ηθοποιού ήταν ανέκαθεν δύσκολη και, στην ουσία, συχνά εποχική. Οι συνθήκες δεν είναι πάντα ευνοϊκές από οικονομικής άποψης, παρά το έργο που προσφέρεται.
Όλα αυτά τα επαγγέλματα, λοιπόν, βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωποι με την πανδημία του covid. Μια πανδημία που τους επηρέασε όχι μόνο σαν ανθρώπους, αλλά και σαν επαγγελματίες. Το θέατρο, και γενικά η τέχνη, ήταν ένας κλάδος που δέχτηκε ένα τεράστιο επαγγελματικό πλήγμα. Τα θέατρα παρέμειναν -και παραμένουν- κλειστά για πολύ μεγάλα διαστήματα, παρότι είχαν προσαρμοστεί πλήρως στις οδηγίες των αρμόδιων αρχών, για την προστασία εργαζομένων και θεατών. Η πανδημία αυτή και τα lockdown άφησαν ανθρώπους απλήρωτους και με μια τεράστια αγωνία για το επαγγελματικό, αλλά και το βιοποριστικό τους μέλλον, και δυστυχώς η πολιτεία, μέχρι στιγμής, δεν έχει φροντίσει να στηριχθούν όπως θα έπρεπε.
Βασικό κομμάτι του θεάτρου, όμως, είναι και οι θεατές. Οι άνθρωποι που το αγαπούν και το στηρίζουν, ακόμα και σε δύσκολες περιόδους. Το θέατρο είναι απαραίτητο, είναι οξυγόνο για όσους το αγαπούν. Είναι μια διέξοδος από την πεζή και δύσκολη πραγματικότητα. Είναι μαγεία. Είναι το άνοιγμα πολλών καινούριων κόσμων μπροστά στα μάτια σου. Τροφή για σκέψη. Διασκέδαση, συγκίνηση. Μιλά στους ανθρώπους για τη ζωή, τους προκαλεί, τους δίνει τη δυνατότητα να οραματιστούν άλλες πραγματικότητες. Το θέατρο, σύμφωνα με τον Όσκαρ Γουάιλντ, ή κατ’ άλλους με τον Θόρντον Γουάιλντερ, είναι «η σπουδαιότερη μορφή τέχνης, ο πιο άμεσος τρόπος με τον οποίο δύο άνθρωποι μπορεί να μοιραστούν τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος».
Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη να προστατευθεί το θέατρο και οι άνθρωποί του, τη δύσκολη αυτή στιγμή. Να στηριχτούν από την πολιτεία, οικονομικά και πρακτικά, ώστε, μετά το τέλος της πανδημίας, να επανέλθουν όλοι στη θέση τους. Και τότε, να έρθει η σειρά του κοινού, για να εκφράσει πάλι την αγάπη του και να δώσει έμπρακτα τη στήριξή του, όπως κάνει τόσα χρόνια. Εξάλλου, οι θεατρόφιλοι, μετά από τόσους μήνες αποχής, πραγματικά λαχταρούν την επιστροφή στην κανονικότητά τους και στους φιλόξενους χώρους των θεάτρων.
Ας κλείσουμε, λοιπόν, με τα λόγια του σπουδαίου Κάρολου Κουν:
“Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.“
