Στο σύντομο αλλά εξαιρετικά στοχευμένο δοκίμιό της, ‘’Ας είμαστε όλοι φεμινιστές’’ (We Should All be Feminists) η Chimamanda Ngozi Adichie θίγει ένα θέμα πιο επίκαιρο από ποτέ: την ανάγκη για ισότητα. Μέσα από τα βιώματα της στην Νιγηρία, παραθέτει και αποδομεί τα κοινωνικά στερεότυπα και τις πατριαρχικές αντιλήψεις που έχουν διαμορφώσει τις έμφυλες προκαταλήψεις.
Ένας σύντομος ορισμός
Σίγουρα όλοι, έχουμε ακούσει, διαβάσει ή ακόμα και εγκωμιάσει αυτή την ιδεολογία που λέγεται φεμινισμός. Η Adichie με χαρακτηριστική απλότητα και ευκρίνεια κάνει μια βασική εισαγωγή στην ιδεολογία αυτή.
Τι είναι, λοιπόν, ο φεμινισμός; Ή καλύτερα τι δεν είναι; Μήπως είσαι φεμινίστρια αν μισείς τους άνδρες; Όταν δε φοράς μακιγιάζ; Ή αν πιστεύεις ότι οι γυναίκες είναι ανώτερα όντα και πρέπει πάντα να έχουν το πάνω χέρι; Ή θα έπρεπε να έχουν το πάνω χέρι; Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι ξεκάθαρα αρνητική. Ο φεμινισμός δεν έχει καμία σχέση με το τι φοράμε ή με το ποιος κάνει κουμάντο. Σύμφωνα με την Adichie, ο φεμινισμός είναι η πεποίθηση ότι όλοι -άνδρες και γυναίκες- πρέπει να έχουμε τα ίδια δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες. Δεν πρόκειται για μια μάχη μεταξύ των δύο φύλων, άλλα για την προώθηση της ισότητας και την καταπολέμηση των στερεοτύπων.
Πολλοί, βέβαια, έχουν την πεποίθηση ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί αισθητά σε σχέση με το παρελθόν. Είναι, όμως, πραγματικά, έτσι; Έχουμε αποπέμψει τα στερεότυπα; Ή είμαστε ακόμα δέσμιοι των ίδιων πατριαρχικών αντιλήψεων;
Οι Προσωπικές εμπειρίες
Στο δοκίμιο της αφηγείται χαρακτηριστικά ένα περιστατικό από μια νυχτερινή της έξοδο στη Νιγηρία με τον φίλο της, Λούις. Όταν εκείνη πλήρωσε για το πάρκινγκ, ο παρκαδόρος απηύθυνε τις ευχαριστίες του στον φίλο της και όχι σε αυτή, υποθέτοντας πως τα χρήματα προέρχονταν από τον Λούις.
Σε άλλη περίπτωση κάνει λόγο για μια φίλη της από την Αμερική, η οποία διαδέχτηκε έναν άνδρα σε διευθυντική θέση. Ο προκάτοχος της ήταν γνωστός για την αυστηρότητα και την αιχμηρή του συμπεριφορά. Όταν και η ίδια εφάρμοσε παρόμοιους τρόπους διοίκησης , οι συνάδελφοι της διαμαρτυρήθηκαν, αναμένοντας από την ίδια να είναι πιο επιεικής, πιο προσιτή και ευγενική. Κανείς δεν περίμενε να διευθύνει με τον ίδιο τρόπο όπως ο προκάτοχό της. Γιατί; Γιατί ήταν γυναίκα.
Αυτά τα περιστατικά αντικατοπτρίζουν όχι μόνο, τις βαθιά εδραιωμένες αντιλήψεις που συνδέουν την οικονομική ισχύ με το ανδρικό φύλο, αλλά και καταδεικνύουν, επίσης, πως τα έμφυλα στερεότυπα επηρεάζουν τις προσδοκίες και τη συμπεριφορά στον χώρο εργασίας.
‘’Ένας άνδρας είναι τόσο πιθανό όσο και μια γυναίκα να είναι έξυπνος, καινοτόμος, δημιουργικός. Έχουμε εξελιχθεί. Αλλά οι ιδέες μας για το φύλο δεν έχουν εξελιχθεί και πολύ.’’
Ο Φεμινισμός ως συλλογική ευθύνη
Η Adichie στο “Ας είμαστε όλοι φεμινιστές” δεν περιορίζεται μόνο στην παράθεση των προσωπικών βιωμάτων, αλλά καλεί τον αναγνώστη να αναγνωρίσει πως οι πατριαρχικές αντιλήψεις επηρεάζουν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, επιβαρύνοντας και του δύο με ασφυκτικές απαιτήσεις.
Είναι ζήτημα, συνεπώς, συλλογικής ευθύνης. Η συγγραφέας τονίζει πως τα στερεότυπα είναι κοινωνικά κατασκευάσματα και μέσα από την αναμόρφωση της εκπαίδευσης θα καταφέρουμε να τα ανατρέψουμε. Είναι αδήριτη ανάγκη να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, όχι με βάση το φύλο, αλλά δίνοντας έμφαση στις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντας τους.
Συμπερασματικά
Εν κατακλείδι, ο φεμινισμός δεν αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες. Είναι μια απλή αλλά θεμελιώδης πεποίθηση ότι όλοι οι άνθρωποι – ανεξαρτήτως φύλου – αξίζουν τις ίδιες ευκαιρίες. Η ισότητα πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτη. Σε κάποιο βαθμό, έχουμε καταφέρει τα απελευθερωθούμε από τα δεσμά των στερεοτύπων και να επιτύχουμε μια επιφανειακή ισότητα. Δυστυχώς, όμως, ορισμένες φορές, κάποιοι είναι περισσότερο ίσοι από κάποιους άλλους.
![«Η δεσμοφύλακας», [φωτο: Ρίτα Μπαούση]](https://maxmag.gr/buweeboh/2025/06/1751013895701-1.jpg)
