Η Άννα Καρένινα είναι ένα από τα πιο φημισμένα μυθιστορήματα παγκοσμίως. Πρόκειται για μια δραματική ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δυο κοσμικά πρόσωπα της ρώσικης υψηλής κοινωνίας. Οι δυο πρωταγωνιστές, Άννα Καρένινα και Αλέξης Βρόνκη, καθηλώνουν τους αναγνώστες ανεξαρτήτως εποχής με τον παθιασμένο έρωτά τους. Ωστόσο, ποιες αλήθειες κρύβονται πίσω από το συγκεκριμένο έργο;
Είναι γνωστό ότι ο Λέων Τολστόι έχει αναδειχθεί ως ένας από τους κορυφαίους λογοτέχνες του κόσμου. Το γεγονός αυτό δικαιολογείται όχι μόνο εξαιτίας της παραστατικότητας και της επικής πνοής που διακρίνει όλα τα έργα του, αλλά και από την ικανότητά του να πλέκει τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα με έναν αριστουργηματικό τρόπο. Αυτό ακριβώς συναντάμε και στην ιστορία της Άννας Καρένινα.
Η υπόθεση περιγράφει έναν παράνομο έρωτα που γεννιέται ανάμεσα στους δυο πρωταγωνιστές, Άννα και Αλέξη. Γύρω από αυτούς όμως, κινείται ένας ολόκληρος κόσμος. Κοινωνικές καταστάσεις και ανθρώπινοι προβληματισμοί παραθέτονται ξεπερνώντας κάθε εγχώριο όριο και αναδεικνύοντας την καθολικότητα του έργου. Ο συγγραφέας αντλεί όλα τα στοιχεία του από πραγματικές συνθήκες και αληθινούς ανθρώπους. Μας μιλάει για τον έρωτα, τη μητρότητα, τους δεσμούς της οικογένειας αλλά συγχρόνως θέτει ανθρώπινα πάθη, ιδέες για τη ζωή και το θάνατο, για το καλό και το κακό που βασανίζουν κάθε άνθρωπο, κάθε εποχής.
Την περίοδο που γράφεται το έργο (1875) παρατηρούνται έντονες μεταρρυθμίσεις, ένα κλίμα αστάθειας και ηθικής διάβρωσης στην αυτοκρατορική Ρωσία. Ο Τολστόι ως προάγγελος προειδοποιεί για τη συμφορά που καταφθάνει και θα πλήξει την ρωσική ηγεσία. Φυσικά, τη συγκεκριμένη αίσθηση την αντιλαμβανόμαστε γενικότερα σε όλους τους Ρώσους προεπαναστατικούς λογοτέχνες. Στο μυθιστόρημά του, ο Τολστόι κατακρίνει την αδικία που υφίστανται ο λαός. Προμηνύει την τιμωρία των υπεύθυνων, όπως ακριβώς συνέβει στην ασυνείδητη Άννα Καρένινα που ξέχασε τα καθήκοντά της, ως σύζυγος και μητέρα.
Αυτό το αλληγορικό έργο κρύβει μια σκληρή κριτική για την ανώτερη τάξη, η οποία κάθε άλλο παρά ηθική δεν είναι. Όλος αυτός ο λαμπερός κόσμος είναι σκεπασμένος από ελαττώματα, επιπολαιότητα, εφήμερες απολαύσεις που περιγράφονται λεπτομερώς. Χοροί, ερωτικά σκάνδαλα, ξέφρενα γλέντια, πολυτέλειες και λούσα έρχονται σε αντιπαράθεση με την απλή ζωή των μουζίκων.
Όμως, εκτός από τις πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις, ο Τολστόι διεισδύει βαθιά στην ανθρώπινη φύση. Οι ήρωές του είναι εμπνευσμένοι από υπαρκτά πρόσωπα. Η Άννα Καρένινα, όπως κατέγραψε στο ημερολόγιό της η γυναίκα του συγγραφέα, ήταν μια παντρεμένη γυναίκα της υψηλής κοινωνίας που του κέντρισε το ενδιαφέρον το δράμα που περνούσε. Το ζητούμενο για αυτόν ήταν να σκιαγραφήσει το συγκεκριμένο τύπο γυναίκας όχι τόσο για την ενοχή της όσο για την λύπηση που θα προκαλούσε στον αναγνώστη.
Ακόμη, ένας από τους κύριους ήρωες, ο Κωνσταντίνος Λέβιν, έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως το alter ego του συγγραφέα. Μέσα από το ρόλο του Λέβιν αποκαλύπτονται χαρακτηριστικά της προσωπικότητας αλλά και της ζωής του Τολστόι. Άνθρωπος με αυστηρές ηθικές αρχές, αντισυμβατικός που ψάχνει την ευτυχία στη σκληρή αγροτική ζωή δίπλα στους χωρικούς και στη ζεστασιά μιας οικογένειας. Ο Λέβιν είναι ένας άνθρωπος που νιώθει ενοχές για τις προσωπικές του ανέσεις αλλά και οργή για την παρουσία του κεφαλαίου στους αγρούς. Επιπλέον, προβάλει ανησυχίες που αφορούν τη θρησκεία καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως το καλό ταυτίζεται με την ύπαρξη του Θεού.
Κλείνοντας πρέπει να επισημάνουμε ότι η Άννα Καρένινα θεωρείται ένα έργο σταθμός. Η θεματολογία αλλά και ο τρόπος γραφής αγκαλιάστηκαν από το κοινό αλλά επηρέασαν αμέτρητους συγγραφείς και καλλιτέχνες μέχρι σήμερα. Αυτό το εμβληματικό μυθιστόρημα, βασισμένο σε αλήθειες, κατάφερε να αγαπηθεί και να αναδείξει μια μοιχαλίδα σε πραγματική ηρωίδα.
Πηγές
- www.enet.gr, Η διττή όψη της Άννας Καρένινα, Σταυρούλα παπασπύρου
- Κριτικό σημείωμα Μάρκου Αυγέρη από το βιβλίο Άννα Καρένινα, εκδόσεις Χ. Μιχαλακέας και ΣΙΑ, Αθήνα
