Η δεκαετία 1989 με 1999 είναι γνωστή σε πολλούς ως η περίοδος “Αναγέννησης της Disney”, μια περίοδος όπου η γνωστή σε όλους μας εταιρεία παραγωγής κινουμένων σχεδίων επανέρχεται μετά από μια περίοδο ύφεσης στο προσκήνιο φέρνοντας στη μεγάλη οθόνη ταινίες που βασίζονταν σε βιβλία και σε θρύλους, όπως “Η Πεντάμορφη και το Τέρας”, “Η μικρή γοργόνα”, ο θρύλος της “Μουλάν” κ.α. Εξαίρεση δεν πρέπει να αποτελέσει “Η Παναγία των Παρισίων”, το ρομαντικό μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ που, με τη μεταφορά του στους κινηματογράφους, μας χάρισε μια από τις πιο σκοτεινές παιδικές ταινίες φέρνοντας στο προσκήνιο ζητήματα ρατσισμού, θρησκευτικής απολυταρχίας κι εξουσίας, ζητήματα που όμως δεν ήταν η αρχική πρόθεση του συγγραφέα όπως φαίνεται μέσα στις σελίδες του βιβλίου.
Με τη δράση να τοποθετείται την περίοδο βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΑ’ (1461-1483), η κύρια πλοκή της “Παναγίας των Παρισίων” δεν αφορά τόσο τους χαρακτήρες του Κουασιμόδου, του Φοίβου, της Εσμεράλδας και του Κλωντ Φρολό, όσο το κτήριο καθαυτό και την ιδέα της αρχιτεκτονικής ως κυρίαρχη τέχνη της εποχής. Ενώ οι ήρωές μας είναι άνθρωποι της εποχής τους με πάθη, δεισιδαιμονίες κι αντιλήψεις του μέσου ανθρώπου εκείνων των χρόνων, η εκκλησία παραμένει σταθερή στο πέρασμα των αιώνων κι ανεπηρέαστη σχεδόν από όσους βρίσκονται σε αυτή. Ο ίδιος ο Ουγκώ αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο ξεφεύγοντας από την κύρια πλοκή για να εμβαθύνει στη φράση που είπε ο βασιλικός γιατρός Ζακ Κουατιέ στον Κλωντ Φρολό στα πλαίσια μιας συζήτησής τους κοιτώντας τα βιβλία του αρχιδιάκονου και την Παναγία των Παρισίων: “Αυτό θα σκοτώσει εκείνο”. Δηλαδή: “Το βιβλίο θα σκοτώσει το οικοδόμημα”. Από την ύπαρξη της ανθρωπότητας μέχρι και την έλευση του χριστιανισμού η αρχιτεκτονική ήταν η τέχνη που βοήθησε στη συντήρηση του πολιτισμού μεταφέροντας τις παραδόσεις που διαδίδονταν από στόμα σε στόμα σε κομμάτια βράχων με εικόνες στην αρχή και στη συνέχεια με την επινόηση του αλφάβητου. Κατά την ανακάλυψη της γραφής ξεκίνησε και η άνθηση της αρχιτεκτονικής καθώς πλέον ο μόνος σίγουρος τρόπος διατήρησης των μεγάλων κειμένων μέσα στο χωροχρόνο.
Όλα αυτά αλλάζουν το 15ο αιώνα με την ανακάλυψη της τυπογραφίας. Ξαφνικά ο τρόπος έκφρασης της ανθρωπότητας ανανεώνεται με έναν τρόπο που όχι μόνο μπορεί να αντέξει στο χρόνο αλλά είναι και λιγότερο δαπανηρός. Με την επανάσταση που φέρνει η τυπογραφία, και τη μετάβαση στην Αναγεννησιακή περίοδο, η αρχιτεκτονική ξεκινά να ατονεί και να διαιρείται σε μικρότερες τέχνες που κάθε μία από αυτές αποκτά δικό της υπόβαθρο. Κάπως έτσι ξεπροβάλλουν η μουσική, η γλυπτική, τέχνες που συναντούσε κανείς κεκαλυμένες υπό το πρίσμα της εκκλησίας, ενώ καλλιτέχνες, όπως ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Σάντρο Μποτιτσέλι, ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι κ.α., έρχονται στο προσκήνιο και μεγαλουργούν με έργα που μας είναι γνωστά μέχρι και σήμερα.
Μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματός του, ο Ουγκώ πέτυχε το στόχο του να γνωστοποιήσει στον κόσμο την ύπαρξη της Παναγίας των Παρισίων και να τη διασώσει στη μνήμη πολλών μετά από χιλιετίες ύπαρξης. Έχοντας έρθει αυτός ο σκοπός εις πέρας, οι νεότερες γενιές, αρχίζουν να δίνουν βάση στο μελόδραμα που διαδραματίζεται μέσα στους τοίχους της και να μεταφέρονται σιγά σιγά στους κινηματογράφους φέρνοντας τελικά στο κοινό του μια ιστορία με το σύγχρονο και πάντα διαχρονικό ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης…
