Τους τελευταίους μήνες του 2017, η Ιστορία της Πορφυρής Δούλης απέκτησε φωνή και πρόσωπο με τη μορφή τηλεοπτικής σειράς (The Handmaid’s tale) και γρήγορα διεκδίκησε την προσοχή του κοινού. Ευκαιριακά, η Ιστορία της Πορφυρής Δούλης εμφανίζεται ξανά στο προσκήνιο και χαρακτηρίζεται σύγχρονη: προκαλεί, προβληματίζει, διεγείρει. Αναγνωστικό κοινό και κριτικοί που ανέδειξαν έργα που αντιδρούν αμφιθυμικά μπροστά στην εξέλιξη της σύγχρονης εποχής και προβάλλουν το άσχημο πρόσωπό της πραγματικότητας, θα αναδείξουν δικαίως την Ιστορία της Πορφυρής Δούλης ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία της εποχής.
Το έργο πίσω από την τηλεοπτική σειρά, η συγγραφέας πίσω από την ιδέα είναι η πρωτοπόρα Καναδή συγγραφέας, Μάργκαρετ Άτγουντ (1939-). Το βιβλίο της μπορεί να συγκαταλεχθεί με άνεση ανάμεσα στον Μεγάλο Αδελφό του George Orwell και το Ubik του «Σαίξπηρ του επιστημονικού βιβλίου», Dick Philip.
Παρότι αρχικά δημοσιεύτηκε το 1985, ο αναγνώστης του τώρα δε διακρίνει ασυγχρονίες, άστοχες υποθέσεις ή παρωχημένες ιδέες. Η Μάργκαρετ Άτγουντ κατόρθωσε να φωτογραφήσει τη σύγχρονη εποχή και τα προβλήματά της, να προβλέψει την οργάνωση της κοινωνίας και την έξαρση ρατσιστικών καθεστώτων, σχεδόν προφητικά, αν σκεφτεί κανείς πως ο πραγματικός κόσμος -κυρίως, από Αμερικάνικη πολιτισμική οπτική- θα μπορούσε να είναι αντικατοπτρισμός του βιβλίου.
Ξεκινώντας το βιβλίο, φυσικά, περιγράφεται ένας κόσμος εντελώς διαφορετικός από τον κόσμο όπως είναι γνωστός, καθώς γίνεται φανερό πως πρόκειται για την ιστορία μιας καταπιεσμένης γυναίκας, χωρίς να αποκαλύπτεται το πώς και το γιατί. Η συγγραφέας καλλιεργεί μυστήριο γύρω από το πρόσωπο της Πορφυρής Δούλης με φροντίδα, αφήνοντας τα ερωτήματα αναπάντητα για πολλές σελίδες χωρίς να τους προσδώσει ρίζες, απότιστα και μετέωρα στο κενό του χρονοτόπου.
Σε αυτό το σημείο, ο αναγνώστης συνειδητοποιεί πως πρόκειται για ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας. Απροβλέπτως, η εκλεπτυσμένη γλώσσα, οι μακροσκελείς περιγραφές, οι συμβολικές παρομοιώσεις, η διακοπτόμενη αφήγηση με εσωτερικούς μονολόγους και οι αναδρομικές, κλεφτές ματιές στο παρελθόν της ηρωίδας δεν ανήκουν στο παραδοσιακό μυθιστόρημα. Είναι η απόλυτη, μαεστρική σύζευξη δυο διαφορετικών ειδών:το επιστημονικό-φαντασιακό συναντά το κλασικό μυθιστόρημα.
Το βιβλίο πραγματεύεται μια ιστορία που τρέχει συνεχώς στο χρόνο. Η συγγραφέας αντλεί στοιχεία από το παρελθόν, από το παρόν και το μέλλον, τα συνδυάζει, τα περιπλέκει, τα δημιουργεί κι όλα σε ένα περιβάλλον που είναι οικείο στον αναγνώστη, χωρίς να διαταράσσει θεμελιώδεις αρχές και να παίζει με την κοινή λογική . Συγχρόνως, όταν πρόκειται για την Πορφυρή Δούλη, δημιουργεί ένα σκοταδιστικό, μεσσαιωνικό, καταπιεστικό περιβάλλον. Όταν το παρόν είναι αβάσταχτο για την ηρωίδα, είναι και για τον αναγνώστη, καθώς οι δυο τους αποκτούν μια σχέση, η ηρωίδα γίνεται η αφηγήτρια που απευθύνεται στον αναγνώστη, ο αναγνώστης γίνεται αποδέκτης, φίλος και συνεργός.
Ο σκοπός του βιβλίου είναι ένας, ο σκοπός πίσω από το σαφή αντικατοπτρισμό του πραγματικού κόσμου, ο σκοπός πίσω από την ανώνυμη ιστορία μιας κοπέλας που την βαραίνει ο χαρακτηρισμός της Πορφυρής Δούλης σε μια εποχή που δεν υπάρχουν Πορφυρές Δούλες: ο προβληματισμός, η πυροδότηση ενός εσωτερικού διχασμού. Είναι μια υποθετική ιστορία που μελλοντικά θα αποτελέσει πραγματική; Η Πορφυρή Δούλη θα μπορούσε να είναι πρόσωπο του μέλλοντος;
Η μόνη σταθερή αξία που λειτουργεί σαν πυξίδα για τη συγγραφέα είναι το μη ανατρέψιμο γεγονός πως ο πραγματικός κόσμος θα αποτελέσει το παρελθόν του μέλλοντος, θα κατέχει το δικό του μέρος στην Ιστορία της ανθρωπότητας.
Το ζήτημα προκύπτει από το πόσο ικανοποιητικά ή καταστροφικά δυσοίωνο είναι το παρελθόν του μέλλοντος, πόσο εξίσου δυσοίωνα εξελίσσεται η Ιστορία της ανθρωπότητας.
Η Μάργκαρετ Άτγουντ γεννήθηκε στην Οτάβα του Καναδά το 1939, μεγάλωσε στο Κεμπέκ και το Οντάριο και έζησε μεγάλο μέρος της ζωής της έξω από τη χώρα της (Βοστώνη, Βερολίνο, Εδιμβούργο, Λονδίνο, κ.ά.).
«Η ιστορία της πορφυρής δούλης» (1985) κάνει παγκοσμίως γνωστό το όνομα της συγγραφέως και την κατατάσσει στους σημαντικότερους και πιο ρηξικέλευθους πεζογράφους της εποχής μας. Τοποθετημένη στο εγγύτατο μέλλον, η ιστορία διαδραματίζεται σ’ ένα χώρο που θυμίζει το φάντασμα μια αμερικανικής πανεπιστημιούπολης, μια νεκρόπολη που σαν αρνητική επιφάνεια καταγράφει την άλλοτε καθημερινή ζωή στις Η.Π.Α. Η «Δημοκρατία του Γιλεάδ», όπως ονομάζεται τώρα, είναι ένα μονολιθικό, θεοκρατικό καθεστώς που τιμωρεί την έκτρωση με θάνατο· καθεστώς που επιστρέφει στην τρομοκρατική μισαλλοδοξία των πρώτων πουριτανών και στηρίζεται στην «κατά γράμμα» εφαρμογή της Βίβλου, για να καταπολεμήσει την υπογεννητικότητα και τη στειρότητα: Μια δράκα φανατικών κυριεύει με πραξικόπημα την εξουσία και, μεταξύ άλλων, ιδρύει τάγματα «γυναικών ικανών προς τεκνοποίησιν», τις «πορφυρές». Οι γυναίκες αυτές αποσπώνται δια της βίας από τις οικογένειές τους, τα παιδιά τους, τους άντρες τους· τους αφαιρείται το δικαίωμα της ιδιοκτησίας και το δικαίωμα να φέρουν επώνυμο· υπηρετούν στα σπίτια των αρχηγών και αποκαλούνται «η του Φρεντ», «η του Φρανκ», κατά το όνομα του ιδιοκτήτη τους. Σ’ ένα τέτοιο τάγμα ανήκει και η αφηγήτρια του μυθιστορήματος, η «πορφυρή δούλη» του τίτλου, η ιστορία της οποίας μεταφέρει στον αναγνώστη όλη τη φρίκη ενός κόσμου που θα μπορούσε να είναι ο δικός μας, όχι όμως με τον τρόπο της επιστημονικής φαντασίας, αλλά με τα χρώματα ενός αποτρόπαιου και υποδόρια λυρικού εφιάλτη που κάποτε εγγίζει τα όρια της πραγματικότητας (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Μετάφραση: Παύλος Ματέσις
Έκδοση Δεύτερη
