Η αέναη επιστροφή του φασισμού: Το βιβλίο του Ρομπ Ρίμεν, «Η αέναη επιστροφή του φασισμού», ανοίγει με το εξαίσιο αλληγορικό μυθιστόρημα του Αλμπέρ Καμύ «Η Πανούκλα» (1947).
Στην πόλη Οράν της Βόρειας Αφρικής, ένας γιατρός ανακαλύπτει στο πλατύσκαλο της πολυκατοικίας που μένει έναν νεκρό αρουραίο. Ο θυρωρός τον διαψεύδει λέγοντας πως «σε αυτό το κτήριο δεν υπάρχουν αρουραίοι». Στις μέρες που ακολουθούν, ο ένας αρουραίος γίνονται τρείς και εν τέλει κατακλύζουν ολόκληρη την πόλη προκαλώντας περίεργα συμπτώματα στους κατοίκους. Η αρχική άρνηση και η αντίσταση της τοπικής κοινωνίας πάνω στο πρωτοφανές φαινόμενο που επιφέρει τον θάνατο σε χιλίαδες κατοίκους, οδηγεί στη σκληρή συνειδητοποίηση της πραγματικότητας· οτι πρόκειται για επιδημία πανούκλας. Όταν πλέον το τέρας της Πανούκλας νικιέται, ο μοναδικός που απέχει απο τους πανυγηρισμούς είναι ο γιατρός. Γνωρίζει οτι ο βάκιλος της Πανούκλας παραμένει για χρόνια σε στρώματα, παπλώματα και στοίβες χαρτιών.
Η αλληγορία που χρησιμοποιεί στο μυθιστόρημα του ο Καμύ υπογραμμίζει τον φόβο της αέναης επιστροφής του χειρότερου πολιτικού μορφώματος που γέννησε η Ευρώπη: τον Φασισμό.
Ο Ρίμεν στο βιβλίο του, μας υπενθυμίζει πως πιο πολύ απο ιδεολογία, ο Φασισμός αποτελεί συμπεριφορά υποδηλωτική της κατάστασης του πνεύματος. Μια πολιτική συμπεριφορά που ανθίζει στην κοινωνική παρακμή, την ταπείνωση, τον καταναλωτισμό, την μαζοποίηση και τις έκπτωτες αξίες. Ο Φασισμός δεν αναζητά λύσεις, ούτε λύνει προβλήματα. Τρέφεται απο την αδικία και την εκμετάλλευση, ζεί και αναπτύσσεται στα κατώτερα ανθρώπινα ένστικτα μέχρι να βρεί τον πολιτικό του εκφραστή, τον χαρισματικό ηγέτη που θα αναλάβει να μολύνει και να δηλητηριάσει την κοινωνική βάση.
Ο Νίτσε άλλώστε, είχε προβλέψει την εμφάνιση του φαινομένου ήδη απο τα τέλη του 19ου αιώνα. Μεταξύ άλλων στις τελευταίες σημειώσεις του γράφει: «Υποφέρουμε απο τα πιο απλά πράγματα. Το σώμα μας είναι πιο καλά προστατευμένο αλλά η ψυχή μας πιο άρρωστη. Η ισότητα, η άνετη ζωή, η ελευθερία της σκέψης αλλά ταυτόχρονα το μίσος και ο φθόνος, η λύσσα για επιτυχία, η ανυπομονησία του παρόντος, η ανάγκη για πολυτέλεια, η αστάθεια των κυβερνήσεων, η ταλαιπωρία της αμφιβολίας και της αναζήτησης.»
Τα θεμέλια του ευρωπαικού ιδεώδες, ο πνευματικός πλούτος και οι ανθρώπινες αξίες αποσυντίθενται για να καταλήξουν σε έναν πρωτόγονο μηδενισμό που περιορίζεται στις προβολές και τις εμπειρίες της κάθε ατομικότητας.
Ο Ορτέγκα έκανε λόγο για έναν νέο τύπο ανθρώπου, τον «Μαζάνθρωπο». Ο Μαζάνθρωπος κινείται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και τάξεις. Έχει στενή και διαστρεβλωμένη θεώρηση του κόσμου και του εαυτού του, χαρακτηρίζεται απο πνευματική οκνηρία και η μόνη γλώσσα που γνωρίζει είναι αυτή της φυσικής βίας. Η σταδιακή απομάκρυνση του απο την πνευματική προσπάθεια, την αναζήτηση νοήματος, η παθολογική ανάγκη για ετεροκαθορισμό που βρίσκει ανταπόκριση στην κοινωνία των μαζών, επιφέρει την ολοκληρωτική κατάρρευση του δημοκρατικού οικοδομήματος.
Ο Μαξ Σέλερ μας σύστησε τον «Μνησίκακο άνθρωπο», που εκμηδενίζει την αξία της Ισότητας σε έναν αισχρό υλισμό: Ό,τι αποκτά ο ένας, πρέπει να το αποκτήσει και ο άλλος.
Ο «βάκιλος» του Φασισμού, δεν έφυγε ποτέ απο την Ευρώπη και δεν τελείωσε με τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπάρχει ακόμα σε λανθάνουσα κατάσταση και άλλοτε βρίσκει χώρο έκφρασης υπο τον μανδύα δημοκρατικών μορφωμάτων και αξιώσεων. Άλλωστε, ο κίνδυνος του Φασισμού δεν αποτελεί ευρωπαικό μονοπώλιο. Μια πολύ εύστοχη παρατήρηση στο βιβλίο του Ρίμεν, αφορά την αμερικανική κοινωνία η οποία δαιμονοποιεί την λέξη «πρόβλημα» και την βαφτίζει «πρόκληση». Το βιβλίο αυτό, όπως αξιώνει και ο τίτλος, μας υπενθυμίζει τον κίνδυνο για την αέναη επιστροφή του φασισμού και χρέος μας είναι να την προβλέπουμε και να την νικάμε κάθε φορά.
Η εκγύμναση του πνεύματος, η πίστη στην Δημοκρατία, ο ευγενικός οπτιμισμός και η ευσυνείδητη επαναλαμβανόμενη επιλογή της αγάπης για τον Άνθρωπο οφείλουν να γίνουν κοινωνικοί αυτοματισμοί μιας κοινωνίας που σέβεται τον εαυτό της.
Το βιβλίο του Ρομπ Ρίμεν «Η αέναη επιστροφή του φασισμού», κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Πατάκη.
