Σε αυτό το κείμενο θα μιλήσουμε για τον Γάλλο συγγραφέα και φιλόσοφο Μαρκήσιο ντε Σαντ (Ντονασιέν Αλφόνς Φρανσουά Κόμης ντε Σαντ 1740–1814).
Ο Μαρκήσιος είναι γνωστός για τον έκλυτο βίο του. Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας (στην οικογένεια άνηκε κ η Λάουρα, η αγαπημένη του Πετράρχη) και γιος διπλωμάτη με τεράστια κτηματική περιουσία. Παρόλα αυτά δεν μπορούσε «να κάτσει ήσυχος», για πολλά χρόνια μπαινόβγαινε στις φυλακές, για εγκλήματα κατά των ηθών και για φαρμακεία.
Παντρέυτηκε σε ηλικία 23 ετών με τη Ρενέ-Πελαζί ντε Μοντρόι, κόρη ενός πλούσιου κατώτερου δικαστικού με ισχυρές προσβάσεις στη βασιλική αυλή, αλλα προφανώς ο Σαντ δεν ήταν ο τυπικός οικογενειάρχης… Τα σκάνδαλα τα οποία διέπραττε συγκλόνιζαν συνεχώς την Γαλλική κοινωνία.
Ένα από αυτά είναι το Σκάνδαλο της Αρκέι,με μία πόρνη ονόματι Ροζ Κελέρ. Το 1768 η Κελέρ τον κατήγγειλε στις αρχές για βίαιη σεξουαλική συμπεριφορά, και παρά την απόσυρση των καταγγελιών της έπειτα από μια γενναιόδωρη προσφορά χρημάτων, λόγω της έκτασης του σκανδάλου, ο βασιλιάς αναγκάστηκε να φυλακίσει το Μαρκήσιο με βασιλική διαταγή, αποσιωπώντας έτσι τη συνηθισμένη διαδικασία δίωξης. Το ενδιαφέρον στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι στην φυλακή τον έστειλε η πεθερά του η οποία εξοργισμένη με τη συμπεριφορά του, ειδικά αφού έμαθε ότι ο Σαντ είχε αποπλανήσει και τη δεύτερη κόρη της, ζήτησε άδεια απ’ τον Βασιλιά να φυλακίσει τον Σαντ χωρίς δίκη. Στην φυλακή εκείνη την φορά έμεινε για λίγους μόνο μήνες.
Όμως ο Μαρκήσιος ποτέ δεν έβαζε μυαλο. Έπειτα από αυτή την περιπέτεια, το 1772, επτά ιερόδουλες τον κατηγόρησαν ότι επιχείρησε να της δολοφονήσει, επειδή έπαθαν τροφική δηλητηρίαση από το αφροδισιακό «ισπανική μύγα» που τις προμήθευσε, το οποίο είναι μία απαγορευμένη ουσία που είναι ικανή να προκαλέσει σοβαρή δηλητηρίαση και θάνατο. Τότε αποφασίστηκε η καταδίκη του σε θάνατο (ας είναι καλά η πεθερά του που για ακόμη μία φορά έβαλε το χεράκι της), κατάφερε όμως να διαφύγει στην Γαλλία.
Τα επόμενα χρόνια ακολούθησε μια σωρεία συλλήψεων και αθωώσεων , μία απόδραση και ένας εγκλεισμός σε άσυλο φρενοβλαβών. Εκείνη την εποχή ο Μαρκήσιος ντε Σαντ ασχολείται με τη συγγραφή διηγημάτων, θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων. Η περιπέτεια του όμως έμελλε να ολοκληρωθεί του 1801.
Το έτος εκείνο αποφασίστηκε ο εγκλεισμός του στη φυλακή πολιτικών κρατουμένων Σεντ-Πελαζί. Ως αιτιολογία προβλήθηκε η συγγραφή του «επαίσχυντου μυθιστορήματος Ζυστίν» και του «ακόμα φρικτότερου Ζυλιέτ».
Ο ντε Σαντ απηύθυνε από τη φυλακή επιστολή προς τον Υπουργό της Δικαιοσύνης, ζητώντας την απελευθέρωσή του ή την προσαγωγή του σε δίκη, ισχυριζόμενος ότι δεν είναι ο συγγραφέας της Ζυστίν. Ακολούθησαν το 1803 οι δύο τελικές διαμετακομίσεις του, αρχικά στις φυλακές Μπισέτρ και κατόπιν αιτήματος της οικογένειάς του στο άσυλο Σαρεντόν, όπου φρουρούνταν από έναν αστυνομικό και οι οικείοι του κατέβαλαν τρεις χιλιάδες φράγκα ετησίως ως τρόφιμη συνδρομή.
Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ έμεινε έγκλειστος στο Σαραντόν έως τον θάνατο του το 1814. Εκεί παίχτηκαν από ασθενείς μερικά από τα θεατρικά του έργα.
Παρά τον έξαλλο βίο του, ο ντε Σαντ πέθανε ήσυχα στον ύπνο του, σε ηλικία 74 ετών.
Μετά από διάταξη του 1814 που απαγόρευσε την δημοσίευση των έργων του, η Γαλλία σταμάτησε την κυκλοφορία τους έως το 1957. Ωστόσο τα έργα του κυκλοφορούσαν ευρύτατα σε παράνομες εκδόσεις.
Το 1936 δημιουργήθηκε από το όνομα του ο όρος «σοδομισμός», που σημαίνει σεξουαλική διαστροφή κατά την οποία η ηδονή είναι αποτέλεσμα της άσκησης σωματικής βίας.
Ως συγγραφέας ο Σαντ που θεωρείται ο πρώτος από τους «καταραμένους συγγραφείς» έμεινε στην αφάνεια έως της πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα οπού ανακαλύφθηκε εκ νέου από τον Γκιγιώμ Απολλιναίρ.
Η φιλοσοφία του Σαντ πρεσβεύει μία ακραία μορφή ελευθερίας, η οποία συνδέεται άμεσα με την ηθική ελευθεριότητα, και σκοπεί στην απεξάρτηση του ατόμου από κάθε κατεστημένη νομική, ηθική ή θρησκευτική αρχή με τελικό στόχο την επίτευξη της απόλυτης ατομικής ικανοποίησης, που θεωρεί ως την ανώτατη αξία.
Πολλόι πιστεύουν οτι για την εκδήλωση των σαδιστικών του τάσεων ευθύνονται οι σωφρονιστηκές τακτικές που ακολουθούσαν στο ιησουιτικό κολέγιο του Μεγάλου Λουδοβίκου στο Παρίσι στο οποίο ήταν εσώκλειστος όταν ήταν παιδί . Πολλοι λένε οτι ευθύνεται ο έκλυτος βίος του πατέρα του και πολλοί του θείου του αββάς Ζακ-Φρανσουά ντε Σαντ. Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε…
Γεγονός είναι όμως οτι το έργο του και ο όρος σαδισμός έχουν επηρεάσει ψυχολόγους, λογοτέχνες και καλλιτέχνες και συνεχίζουν να επηρεάζουν ακόμα και σήμερα…
«Η ιδέα του Θεού είναι το μόνο λάθος που δεν μπορώ να συγχωρήσω στον άνθρωπο.»
Γνωστά του έργα είναι: «Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ», «120 ημέρες των Σοδόμων», «Διάλογος ανάμεσα σ’ έναν ιερέα και σ’ ένα μελλοθάνατο», «Ζυστίν ή οι συμφορές της αρετής»,«Η Νέα Ζυστίν», «Αλίν και Βαλκούρ» και «Η Ιστορία της Ζυλιέτ».
Πηγές:
