Το «Τραγούδι του Χιλμπίλη» του Βανς Τζέιμς Ντέιβιντ κυκλοφορεί από τον Μάιο από τις εκδόσεις ΔΩΜΑ και μέχρι στιγμής έχει κερδίσει το αναγνωστικό κοινό. Αποτελεί μια βιωματική κριτική ανάμεσα στο Αμερικάνικο Όνειρο και στην Αμερικάνικη πραγματικότητα, ανασύροντας στο προσκήνιο κοινωνικά προβλήματα, όπως αυτό της φτώχειας, κοινωνικής πολιτικής, όπως η συντήρηση οικονομικής αστάθειας από το κρατικό σύστημα και κοινωνικής ανέλιξης. Ωστόσο, ο κεντρικός άξονας του βιβλίου παραμένει μια αυθεντική αισιοδοξία, η αμετανόητη πίστη πως κάθε στόχος μπορεί να επιτευχθεί.
Ο συγγραφέας ήδη από τον τίτλο χρησιμοποιεί τον όρο «Χιλμπίλη» που οι Έλληνες αναγνώστες μπορεί να μην είναι εξοικειωμένοι. «Χιλμπίληδες» ονομάζει τους κατοίκους σε μια περιοχή στο Οχάιο, στη Ζώνη της Σκουριάς, αποκαλύπτοντας ήδη από την πρώτη σελίδα ότι είναι ένας απαξιωτικός όρος που χρησιμοποιούν οι υπόλοιποι Αμερικάνοι για να περιγράψουν τους συγχωριανούς του, φίλους και συγγενείς του μαζί με άλλα επίθετα όπως «κοκκινοσβέρκηδες» και «λευκά σκουπίδια».
Είναι η πρώτη φορά που εισάγεται στο δημόσιο διάλογο η αμερικάνικη αυτή κοινωνική ομάδα από έναν άνθρωπο που ανήκει σε αυτήν κι ο οποίος επιθυμεί να κρίνει τα λάθη της ίδιας της ομάδας, του κράτους εις βάρος της, αλλά και να τιμήσει την κουλτούρα και τις αρχές της.
Η εργατική τάξη που προέρχεται ο συγγραφέας και ο αφηγητής του βιβλίου που εξιστορεί πώς γεννήθηκε και μεγάλωσε ως «χιλμπίλης» υποφέρει από πολυσύνθετα κοινωνικά προβλήματα, όπως η φτώχεια, ο αναλφαβητισμός, μια παράδοση στη χρήση παράνομων ουσιών και πρόωρων εγκυμοσυνών. Περιγράφει τα παιδικά του βιώματα και τον δικό του τρόπο «διαφυγής» από τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε.
Η γραφή του είναι άμεση και κατανοητή και απευθύνεται στον αναγνώστη, δημιουργώντας μια παραστατική περιγραφή των πιο αντίξοων προβλημάτων που αντιμετώπισε από την παιδική του ηλικία, φροντίζοντας πάντοτε να υπενθυμίζει πως πολλές καταστάσεις από τη ζωή του συνεχίζουν να τις βιώνουν εκατοντάδες ακόμη παιδιά και πολλές φορές, χειρότερες καταστάσεις απ’ ότι έζησε αυτός. Θα έλεγε κανείς πως ο συγγραφέας καταφέρνει να παρασύρει τον αναγνώστη με μια χρονομηχανή στη ζωή του.
Ο Βανς Τζέιμς Ντέιβιν, εντούτοις, δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Ενσωματώνει αρμονικά στοιχεία ερευνών και στατιστικών που αποδεικνύουν όσα ισχυρίζεται, αλλά και επιτρέπει στην αφήγηση να επεκταθεί στην αμερικάνικη πραγματικότητα, επεξηγώντας ή/και συνδέοντας ευρύτερα κοινωνικά φαινόμενα. Επίσης, υπογραμμίζει την άγνοια ως προς τους τρόπους κοινωνικής ανέλιξης, αλλά και την παροχή βοήθειας στην εκπαίδευση που μπορεί να προσφέρει ο κρατικός φορέας σε ανθρώπους σαν κι εκείνον, που προέρχεται από μια μικρή, απομονωμένη κοινότητα και μια οικογένεια με οικονομικά προβλήματα.
Παραλίγο να παρατήσω το λύκειο. Παραλίγο να παραδοθώ κι εγώ σ’ εκείνη τη βαθιά οργή και πίκρα που έχει καταλάβει τους πάντες γύρω μου. Σήμερα οι άνθρωποι με βλέπουν, με την ωραία μου δουλειά και τα λαμπερά μου πτυχία, και φαντάζονται πως είμαι κάποιου είδους ιδιοφυΐα – ότι μονάχα ένας εξαιρετικά προικισμένος άνθρωπος θα μπορούσε να φτάσει εδώ που έφτασα εγώ
Advertising
Το κυρίαρχο μήνυμα είναι ένα, παρά την κοινωνική, την πολιτική, την ψυχαναλυτική, την επιστημονική και τη βιωματική διάσταση της αφήγησης: Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των αναγνωστών όλου του κόσμου για τον τρόπο ζωής των «χιλμπιλήδων» και συγχρόνως, το διορατικό και εμπνευσμένο μήνυμα πως όποιος κι αν είσαι, από που κι αν προέρχεσαι, το μέλλον σου ανήκει και μπορείς να το διαμορφώσεις όπως εσύ επιθυμείς, παρά τις αντιξοότητες, τις στατιστικές και την πλειοψηφία.
Ωστόσο, από την πρώτη-πρώτη σελίδα, από την αφιέρωση στους «Μέμω και Πάπω», χαϊδευτικό ιδίωμα για τη γιαγιά και τον παππού, τονίζεται η δεύτερη φύση του βιβλίου: η σημασία της στήριξης και της αγάπης.
Σε κάθε κομβικό σημείο της ζωής του, αναφέρεται η βοήθεια και η παροχή διαφυγής σε ένα ασφαλές σπίτι από τη γιαγιά του και τον παππού του και την προστασία της μεγάλης αδελφής του μέχρι να ενηλικιωθεί και να βρεθεί με άλλα άτομα που τον αγάπησαν και πίστεψαν σε αυτόν.
Δε θα μπορούσα, όμως, να μην αναφέρω πόσο επίκαιρο είναι αυτό το βιβλίο όχι μόνο για την Αμερική, αλλά για κάθε κοινωνία που βιώνει έντονα κοινωνικά φαινόμενα, άλλα σε μεγαλύτερο βαθμό κι άλλα σε μικρότερο. Δε θα μπορούσα να μην ταυτιστώ με τον αφηγητή, όταν αναφέρει πως οι οικονομικές δυσκολίες του ήταν τέτοιες που πίστευε πως ποτέ δεν θα καταφέρει να φοιτήσει σε πανεπιστήμιο ή πόσο μάλλον να φύγει από τη μικρή κοινότητα που γεννήθηκε και να αναζητήσει τις ίδιες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, αλλά και στον κόσμο με νέους με περισσότερες γνώσεις, περισσότερα λεφτά και περισσότερες φιλοδοξίες.
Πόσο μοιάζει ο νεαρός Τζέιμς Ντέιβιντ Βανς στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας της ζωής του με έναν Έλληνα εικοσάχρονο σήμερα;
Παρουσίαση από οπισθόφυλλο
«Ήμουν ένα απ’ αυτά τα παιδιά με το δυσοίωνο μέλλον. Παραλίγο να παρατήσω το λύκειο. Παραλίγο να παραδοθώ κι εγώ σ’ εκείνη τη βαθιά οργή και πίκρα που έχει καταλάβει τους πάντες γύρω μου. Σήμερα οι άνθρωποι με βλέπουν, με την ωραία μου δουλειά και τα λαμπερά μου πτυχία, και φαντάζονται πως είμαι κάποιου είδους ιδιοφυΐα – ότι μονάχα ένας εξαιρετικά προικισμένος άνθρωπος θα μπορούσε να φτάσει εδώ που έφτασα εγώ. Με κάθε σεβασμό προς τους ανθρώπους αυτούς, πιστεύω ότι η θεωρία αυτή είναι μια βλακεία και μισή. Όποια ταλέντα και να έχω, βρέθηκα ένα μόλις βήμα πριν απ’ το γκρεμό, έως ότου μερικοί άνθρωποι μ’ έσωσαν χάρη στην αγάπη τους».
Αφοπλιστικά ειλικρινές, σχεδόν ξεγυμνωτικό, το “Τραγούδι του χιλμπίλη” είναι ένα αφήγημα αμείλικτα σκληρό και ταυτόχρονα μια ωδή στην πίστη και την αγάπη. Δεν είναι απλώς η δραματική προσωπική ιστορία ενός παιδιού που γίνεται άντρας. Δεν είναι απλώς το χρονικό μιας διαλυμένης οικογένειας. Είναι κι η αδυσώπητη ψυχογραφία μιας παραγνωρισμένης κοινωνικής τάξης, που με διαφορετική μορφή μπορούμε να την εντοπίσουμε σχεδόν σε κάθε χώρα. Στην Αμερική τους λένε χιλμπίληδες, λευκά σκουπίδια. Αλλού τους λένε αλλιώς. Το σίγουρο είναι πως η τάξη αυτή έχει επανέλθει βροντερά στο προσκήνιο προκαλώντας ξάφνιασμα, ακατανοησία και τρόμο.
Το “Τραγούδι του χιλμπίλη” μιλά για το θυμό, την παραίτηση, την αυτο-εγκατάλειψη. Μιλά για πάθη παράφορα που καταστρέφουν ζωές. Μιλά για το πόσο βαθιά μας σημαδεύουν οι εξωτερικές συνθήκες της ζωής μας – η οικογένεια, ο περίγυρος, η εποχή. Μιλά όμως και γι’ ανθρώπους που, κόντρα στα προγνωστικά, κατάφεραν να μείνουν όρθιοι και βρήκαν το κουράγιο να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους.
Δε θα διαβάσετε φέτος σημαντικότερο βιβλίο για την Αμερική -Economist
Απαραίτητο ανάγνωσμα για την ιστορική στιγμή που ζούμε -New York Times
