Τα βιβλιοπωλεία στη Βρετανία και στην Ελλάδα αποτελούν ένα ακόμη πεδίο όπου η σύγκριση είναι αναπόφευκτη και αναδεικνύει τις διαφορετικές κουλτούρες μας. Δεν θα αναφερθώ, διότι δεν γνωρίζω, σε στατιστικά στοιχεία που δείχνουν ποιοι είναι πιο βιβλιόφιλοι ή ποιοι περνούν περισσότερο χρόνο στις βιβλιοθήκες τους. Τα βιβλιοπωλεία σε Ελλάδα και Βρετανία, ως χώροι, αλλά και ως επιχειρήσεις είναι το ενδιαφέρον μου.
Όταν μετανάστευσα στη Βρετανία, ένας από τους χώρους που αναζήτησα με ενδιαφέρον – πέρα από τα συνοικιακά καφέ – ήταν τα βιβλιοπωλεία. Δεν με απασχολούσε άμεσα να αποκτήσω κάποια βιβλία στα αγγλικά για να εξασκήσω τη γλώσσα αλλά επιθυμούσα να εξερευνήσω τους χώρους ενός βιβλιοπωλείου στη Βρετανία και να το συγκρίνω, αναπόφευκτα, με ένα βιβλιοπωλείο στην Ελλάδα. Να δω και να νιώσω τις διαφορές. Να επιλέξω αισθητικά. Να εντοπίσω ομοιότητες. Η σύγκριση με ενδιέφερε πάντοτε.
Βιβλιοπωλεία στην Ελλάδα έχουμε πολλά, δεν μας λείπουν. Από τους μικρούς χώρους της επαρχίας, όπου μαζί με τα βιβλία πωλούνται και είδη γραφείου, μέχρι τις μεγάλες αλυσίδες που πουλάνε και δίσκους βινυλίου, cds, dvds και πάσης φύσεως αξεσουάρ που συνδέεται με αυτά. Ανάμεσα τους οι εκδοτικοί οίκοι που συνήθως διαθέτουν τα δικά τους, μεγάλα βιβλιοπωλεία, τουλάχιστον στην πρωτεύουσα. Ίσως τα μικρά βιβλιοπωλεία-επιχειρήσεις να έχουν υποφέρει στον καιρό της οικονομικής κρίσης, αλλά, κατά τη γνώμη μου, στην Ελλάδα αφθονούν τα βιβλιοπωλεία. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι πωλήσεις βιβλίων έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Ούτε σημαίνει πως όποιο βιβλίο εκδίδεται γίνεται αυτόματα ή κάποτε best seller. Πολλά παραμένουν στα αζήτητα.
Στη Βρετανία, και συγκεκριμένα στο Λονδίνο, εντυπωσιάστηκα όταν ανακάλυψα πως δεν υπάρχουν τόσα πολλά, ανάλογα και με τον πληθυσμό, βιβλιοπωλεία. Ή, τουλάχιστον, δεν είναι εμφανή αλλά ούτε συγκεντρωμένα σε έναν με δύο δρόμους όπως στην Ακαδημίας και στην Σόλωνος, στην Αθήνα. Δεν υπάρχει το βιβλιοπωλείο της γειτονιάς αλλά και τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, οι αλυσίδες, είναι ελάχιστα. Ούτε ο κάθε εκδοτικός οίκος διαθέτει το δικό του βιβλιοπωλείο. Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν και τόσοι πολλοί εκδοτικοί οίκοι όπως εδώ, αν και σίγουρα η Βρετανία έχει πολύ μεγαλύτερη και αρχαιότερη παράδοση στην τυπογραφία και στην εκτύπωση λογοτεχνικών έργων από την Ελλάδα. Η αναζήτηση με οδήγησε στη μεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων, το Waterstones. Με αρκετά καταστήματα στο κέντρο του Λονδίνου κάνει αισθητή την παρουσία του. Το κεντρικό βιβλιοπωλείο στεγάζεται σε ένα πολυόροφο κτίριο στο Piccadilly και είναι εντυπωσιακό από άποψη μεγέθους. Θεωρείται το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Φυσικά, όπως και στα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας, πλέον διαθέτει προς το κοινό και αντικείμενα πέραν των βιβλίων: είδη γραφείου, δώρα, ηλεκτρονικά gudgets, το δικό του καφέ για τους αναγνώστες αλλά και τη δυνατότητα ανάγνωσης σε όσους και όσες επιθυμούν να διαβάσουν τις πρώτες σελίδες ενός βιβλίου πριν το αγοράσουν.
Φυσικά, στη Βρετανία υπάρχουν και πιο ιστορικά βιβλιοπωλεία, όπως και στην Ελλάδα, άλλωστε. Foyles, Daunt Books από την εποχή του Εδουάρδου, Hatchards, το πρώτο βιβλιοπωλείο στη χώρα, από το 1797!
Αλλά, τα τελευταία χρόνια, βιβλία, τουλάχιστον του συρμού, κάπως πιο εύπεπτα, μπορεί κανείς να βρει και να προμηθευτεί από τις μεγάλες αλυσίδες των σούπερ μάρκετ, στα μεγαλύτερα καταστήματά τους. Συνήθως υπάρχει ειδικός χώρος για είδη γραφείου (stationery) όπου πλέον εκτίθενται και κάποιοι τίτλοι βιβλίων. Μήπως τα σούπερ μάρκετ, που επεκτείνονται τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βρετανία, θα αντικαταστήσουν ή θα απορροφήσουν κάποια στιγμή τα βιβλιοπωλεία; Και οι συνέπειες; Ας μην είμαστε δυσοίωνοι και, αν βρεθούμε στο Λονδίνο, ας αναζητήσουμε τους κρυμμένους θησαυρούς του: τα βιβλιοπωλεία της Βρετανίας, τουλάχιστον τα ιστορικά.
