Το ανθρώπινο σώμα είναι ένας από τους πιο περίπλοκους οργανισμούς. Το σώμα μας αποτελείται από κύτταρα τα οποία εμφανίζουν τεράστια μορφολογική και λειτουργική ποικιλία. Τα κύτταρα ανάλογα με την μορφή τους και την λειτουργία τους επομένως συγκεντρώνονται σε ομάδες. Οι ομάδες αυτές ονομάζονται ιστοί. Οι ιστοί με την σειρά τους συνεργάζονται μεταξύ τους και κατασκευάζουν τα διάφορα όργανα. Τα όργανα συνιστούν συστήματα οργάνων. Τελικά όλα τα συστήματα οργάνων συνεργάζονται και αποτελούν τον ανθρώπινο οργανισμό.
Στο παρόν άρθρο θα μιλήσουμε κυρίως για τους ιστούς. Όπως αναφέρεται και στον τίτλο του άρθρου, το ανθρώπινο, σαν ένας πίνακας ζωγραφικής. Η επιστήμη που μελετά τους ιστούς του ανθρώπινου σώματος ονομάζεται ιστολογία. Η ιστολογία εξελίχθηκε μετά την εφεύρεση του πρώτου μικροσκοπίου. Το μικροσκόπιο έδωσε την δυνατότητα στους ερευνητές να μελετούν τους ιστούς του ανθρώπου σε μικροσκοπικό επίπεδο.
Στο ανθρώπινο σώμα απαντώνται τέσσερις βασικοί τύποι ιστών. Αυτοί είναι ο επιθηλιακός, ο συνδετικός, ο μυικός και ο νευρικός ιστός. Κάθε ένας από αυτούς τους ιστούς έχει πολλές περισσότερες μορφές κάθε μια από τις οποίες εκτελεί μια διαφορετική λειτουργία.
Επιθηλιακός Ιστός
Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά. Πρώτος ο επιθηλιακός ιστός. Ο επιθηλιακός ιστός καλύπτει διάφορες κοιλότητες στο εσωτερικό του σώματός μας. Καλύπτει εξωτερικά το σώμα εφόσον αποτελεί τον βασικό ιστό του δέρματος. Ο επιθηλιακός ιστός συνιστά επίσης και πολλούς από τους επιθηλιακούς αδένες του οργανισμού. Διακρίνουμε πολλές κατηγορίες επιθηλιακού ιστού. Υπάρχει επιθηλιακός ιστός στον οποίο τα κύτταρα τοποθετούνται σε μια στιβάδα, οπότε ονομάζεται μονόστιβο επιθήλιο. Υπάρχουν από την άλλη περιοχές στις οποίες τα κύτταρα τοποθετούνται σε περισσότερες από μια στιβάδες και έτσι ονομάζονται πολύστιβο επιθήλιο. Επίσης οι κατηγορίες του επιθηλιακού ιστού ξεχωρίζουν ανάλογα με το σχήμα των κυττάρων που το αποτελούν. Για παράδειγμα υπάρχουν κύτταρα που μοιάζουν με πλακάκια (πλακώδη), με κύβους (κυβοειδή) και με κυλίνδρους (κυλινδρικά).
Συνδετικός ιστός
Ο συνδετικός ιστός, όπως λέει και το όνομά του είναι υπεύθυνος για να συνδέει δομές μεταξύ τους. Εμφανίζει την μεγαλύτερη ετερογένεια από όλους τους υπόλοιπους ιστούς. Για τον λόγο αυτό έχει διαφορετικές ιδιότητες. Αρχικά διακρίνουμε τον ίδιο συνδετικό ιστό και συνδετικούς ιστούς με ειδικές ιδιότητες. Ο ίδιος συνδετικός ιστός με την σειρά του διακρίνεται σε άλλες υποκατηγορίες ανάλογα με το πόσο πυκνές είναι οι δομές που τον αποτελούν και ανάλογα με το αν είναι τοποθετημένες κανονικά ή ακανόνιστα στο χώρο. Η κύρια λειτουργία του ιδίου συνδετικού ιστού είναι να συνδέει δομές. Οι συνδετικοί ιστοί με ειδικές ιδιότητες έχουν τεράστια μορφολογική ποικιλία άρα και λειτουργική. Τύπος τέτοιου ιστού είναι ο λιπώδης, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την προστασία οργάνων και την θερμομόνωση. Όμοια και ο χόνδρινος ιστός ο οποίος αποτελεί κύριο συστατικό των αρθρώσεων του σώματος και επιτρέπει την κίνηση του ενός οστού ως προς το άλλο χωρίς αυτά να φθείρονται. Ειδικός τύπος συνδετικού ιστού είναι και το αίμα. Εκ πρώτης όψεως αυτό ακούγεται παράξενο. Αν σκεφτούμε όμως πού κυκλοφορεί το αίμα και τι μεταφέρει θα καταλάβουμε την λειτουργικότητά του ως συνδετικός ιστός.
Μυικός Ιστός
Ο μυικός ιστός όπως το λέει και το όνομά του, αποτελεί το βασικό δομικό και λειτουργικό στοιχείο των μυών. Στο ανθρώπινο σώμα διακρίνουμε τρεις τύπους μυικού ιστού. Πρώτος είναι ο σκελετικός μυικός ιστός ο οποίος δομεί τους γραμμωτούς μύες του σώματος. Δεύτερος είναι ο καρδιακός μυικός ιστός ο οποίος δομεί αποκλειστικά τον μυ της καρδιάς. Και τρίτος είναι ο λείος μυικός ιστός ο οποίος αποτελεί τον πεπτικό σωλήνα και τον μυικό ιστό της μήτρας στις γυναίκες. Οι τρεις αυτοί ιστοί διαφέρουν πιο πολύ μορφολογικά από ότι λειτουργικά. Δεδομένου ότι και οι τρεις ιστοί έχουν την ικανότητα σύσπασης έτσι ώστε να μπορούν να πραγματοποιηθούν μια σειρά από κινήσεις. Κινήσεις για τις οποίες είναι υπεύθυνοι οι έκαστοι μύες! Για παράδειγμα για την βάδιση, υπεύθυνοι είναι οι σκελετικοί μύες των ποδιών. Υπεύθυνος για τον χτύπο της καρδιάς είναι ο καρδιακός μυς.
Νευρικός Ιστός
Ο νευρικός ιστός συναντάται αποκλειστικά στο νευρικό σύστημα (κεντρικό και περιφερικό). Τα κύρια κύτταρα του νευρικού ιστού είναι οι νευρώνες. Οι νευρώνες είναι αυτοί που μεταβιβάζουν τα σήματα από το ένα σημείο του σώματος στον εγκέφαλο και αντίστροφα. Στον νευρικό ιστό υπάρχουν και πολλά άλλα κύτταρα των οποίων όμως βασική λειτουργία είναι να προστατεύουν, να μονώνουν και να θρέφουν τους νευρώνες διότι αυτοί είναι οι πιο ευαίσθητοι. Τα κύτταρα αυτά στο κεντρικό σύστημα αποτελούν την μικρογλοία. Μέσα στον εγκέφαλο, τα διάφορα κυτταρικά συστατικά συναθροίζονται σε διαφορετικά σημεία. Για παράδειγμα τα κεντρικά σώματα των νευρώνων συναθροίζονται σε δομές που λέγονται πυρήνες ενώ οι νευρικές ίνες (άξονες και δενδρίτες) στο νευροπίλημα. Ο νευρικός ιστός είναι ο ιστός του οργανισμού που έχει τις μεγαλύτερες ανάγκες σε ενέργεια άρα και σε γλυκόζη σε σχέση με όλους τους άλλους ιστούς. Αυτό γιατί, ο νευρικός ιστός και τα συστήματα που δομεί είναι υπεύθυνος για τις λειτουργίες όλων των άλλων ιστών.
Εξερευνώντας το νευρικό σύστημα (Μέρος 1ο)
Εξερευνώντας το νευρικό σύστημα (Μέρος 2ο)
