Όταν οι γονείς χωρίζουν: επιπτώσεις του διαζυγίου και τρόποι χειρισμού

Ο 20^ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από μια πληθώρα κοινωνικών αλλαγών, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα :

1. την τροποποίηση των κοινωνικών αξιών και
2. την αναδιαμόρφωση του οικογενειακού προτύπου, το οποίο βασιζόταν κυρίως σε ένα παραδοσιακό σύστημα αντιλήψεων.

Έτσι λοιπόν, η ανασύσταση της μορφής της οικογένειας και η ολοένα αυξανόμενη ανεξαρτησία της γυναίκας κατέστησαν απαραίτητη την προσαρμογή στις νέες κοινωνικές απαιτήσεις και επέφεραν συγκρούσεις, οι οποίες οδήγησαν στη σταδιακή αύξηση των διαζυγίων. (Cherlin,1992). Χαρακτηριστικό είναι ότι κοντά  στα μέσα του 19^ου αιώνα μόνο το 5% των πρώτων γάμων κατέληγαν σε διαζύγιο (Preston & McDonald , 1979), ποσοστό το οποίο αυξήθηκε ραγδαία τη δεκαετία του 90’( Cheril 1992). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το διαζύγιο να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των ερευνητών και της επιστημονικής κοινότητας.

Είναι αναγκαίο βέβαια να σημειωθεί ότι οι πρώτες έρευνες πραγματοποιήθηκαν υπό το πρίσμα της αντίληψης ότι :

1. για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού είναι απαραίτητη η μορφή της οικογένειας με 2 γονείς και
2. το διαζύγιο προκαλεί χρόνιες ψυχικές βλάβες στα παιδιά.

Οι ψυχοσυναισθηματικές συνέπειες του διαζυγίου

Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών έδειξαν ότι παιδιά που είχαν βιώσει το διαζύγιο των γονιών τους εμφάνιζαν περισσότερες κοινωνικές, συμπεριφορικές και συναισθηματικές διαταραχές από ότι τα παιδιά μη χωρισμένων οικογενειών (Αmato & Keith, 1991). Μεταγενέστερες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν έδωσαν έμφαση στο διαφορετικό τρόπο με τον οποίο προσαρμόζεται καθένα από τα παιδιά στις συνθήκες του διαζυγίου (Hetherington,1993; Henderson, Hetherington, Mekos, & Reiss, 1996).

Μάλιστα, μέσα από τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών μειώθηκαν οι διαφορές ανάμεσα στα παιδιά χωρισμένων και μη χωρισμένων γονέων, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δε συνεχίζουν να είναι σημαντικές. Επιπλέον, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν πως η μείωση αυτή των διαφορών τα τελευταία χρόνια οφείλεται στο ότι σε μια εποχή όπως η σημερινή το φαινόμενο του διαζυγίου είναι πολύ πιο αποδεκτό από ότι κάποτε (Amato & Keith, 1991).

Advertisements

Κοινός παρονομαστής όλων των θεωριών που αναπτύχθηκαν γύρω από το διαζύγιο είναι οι αναπόφευκτες επιπτώσεις που αυτό έχει στην ψυχική υγεία των ανθρώπων, καθώς αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα πιο στρεσσογόνα γεγονότα με τα οποία μπορεί κανείς να έρθει αντιμέτωπος. (Davies & Cummings, 1994 ; Hetherington, Cox & Cox, 1985).Οι περισσότερες έρευνες αναφέρουν ότι οι πιο έντονες αντιδράσεις παρατηρούνται κυρίως αμέσως μετά τον αποχωρισμό από τον ένα από τους δυο γονείς (Amato & Keith, 1991; Forehand, Thomas, Wierson, Brody, & Fauber, 1991; Hetherington, 1993; Hetherington et al., 1992). Οι αντιδράσεις αυτές καθορίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ηλικία και το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού (Herbert, 2008). Ένα κοινό συναισθηματικό πλαίσιο που απαντάται στα περισσότερα παιδιά είναι αυτό που περιέχει συναισθήματα θυμού, θλίψης, απογοήτευσης, ενώ ένα διαζύγιο συνοδεύεται πολλές φορές και από την αδυναμία δημιουργίας δεσμών με συνομηλίκους, χαμηλή αυτοεκτίμηση καθώς επίσης και χαμηλές σχολικές επιδόσεις (Amato & Keith, 2001).

Eδω βέβαια αξίζει να σημειωθεί πως ένα διαζύγιο εκτός από τις αρνητικές επιπτώσεις που επιφέρει στη ζωή των παιδιών λειτουργεί συχνά ως λύτρωση, καθώς αυτό όσο και αν προκαλεί συναισθηματική φόρτιση συνδέεται άμεσα με την μετακίνηση από ένα περιβάλλον γεμάτο εντάσεις και φωνές σε ένα περιβάλλον πιο ήρεμο και χαρούμενο. Μάλιστα, χαρακτηριστικό αποτελεί το γεγονός ότι πολλές από τις διαταραχές που εμφανίζουν τα παιδιά λίγο μετά το διαζύγιο δεν οφείλονται σε αυτό καθ’ αυτό όσο στις άσχημες συνθήκες που επικρατούσαν στον οικογενειακό βίο πριν από αυτό (Kelly, 2000).

Ένα ακόμα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός που αλλάζει μετά το διαζύγιο τη ζωή του παιδιού είναι η είσοδος του/της συντρόφου της μητέρας/ πατέρα αντίστοιχα στην οικογενειακή ζωή. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα κορίτσια ανθίστανται περισσότερο στην είσοδο ενός μη βιολογικού πατέρα στην οικογένεια. Αντιθέτως, τα αγόρια φαίνονται να είναι πιο προσαρμοστικά και ωφελούνται περισσότερο από τη δημιουργία μιας συναισθηματικής σχέσης με αυτόν (Amato & Keith, 1991). Επίσης, προηγούμενες αναφορές καταδεικνύουν ότι η επίδραση των ανασυσταμένων οικογενειών στη ζωή του παιδιού δεν έχει ιδιαίτερες επιπτώσεις στον ψυχισμό του (Cherlin & Furstenberg, 1994).

Τρόποι ανακοίνωσης 

• Φροντίζουμε τη στιγμή της ανακοίνωσης να βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον ήσυχο, το οποίο να δημιουργεί συναισθήματα ασφάλειας στα παιδιά.
• Είναι σημαντικό η ανακοίνωση να πραγματοποιείται και από τους δύο γονείς, εάν φυσικά βρίσκονται και οι δύο σε ήρεμη ψυχική κατάσταση.
• Υπενθυμίζουμε στα παιδιά ότι ως γονείς παραμένουμε ενωμένοι, ενώ παράλληλα προσπαθούμε να εξαλείψουμε αισθήματα ενοχής που πιθανότατα τους διακατέχουν.
• Υπενθυμίζουμε στα παιδιά ότι είμαστε εκεί προκειμένου να λύσουμε όλες τους τις απορίες.

Φράσεις που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όταν μιλάμε στα παιδιά για το διαζύγιο

• «Η μητέρα και ο πατέρας θα ζουν σε διαφορετικά σπίτια στο εξής για να αισθάνονται καλύτερα».
• «Αποφασίσαμε να μη ζούμε πια μαζί επειδή μας αρέσουν διαφορετικά πράγματα».
• «Δε νιώθουμε ευτυχισμένοι όταν είμαστε μαζί οι δυο μας».
• «Θα ζούμε χωριστά για να μην έχουμε συνέχεια καβγάδες ή ψυχρότητα».
• «Θα δείτε ότι αυτό θα είναι καλύτερο και για εσάς».
• «Ανεξάρτητα από το πώς νιώθουμε μεταξύ μας ο πατέρας/η μητέρα σας κι εγώ, θα συνεχίσουμε και οι δύο να σας αγαπάμε και να σας φροντίζουμε όπως πάντα»
• «Ο μπαμπάς (ή η μαμά, αντίστοιχα) θα σας βλέπει πολύ συχνά».
• «Θα είναι απλώς σαν να έχετε δύο σπίτια, αλλά δεν θα αλλάξει τίποτε άλλο σημαντικό».

Ας μην ξεχνάμε ότι το διαζύγιο αποτελεί μία συναισθηματική κατάσταση ιδιαιτέρως δύσκολη όχι μόνο για εμάς, αλλά και για τα παιδιά μας. Επομένως, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο παρά να είμαστε δίπλα τους, ώστε να δώσουμε όλες τις απαντήσεις που χρειάζονται.