Όλοι στη ζωή μας έχουμε έρθει αντιμέτωποι με πράγματα που μας προκαλούν αποστροφή και σίγουρα έχουν μείνει ανεξίτηλα στη μνήμη μας. Όσες φορές και αν έχουμε θυμηθεί το τάδε έντομο ή, για παράδειγμα, την τάδε στιγμή που βρεθήκαμε μόνοι σε σκοτεινό χώρο, μία αίσθηση ανατριχίλας μας διαπερνά. Ο φόβος είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα το οποίο βιώνουν όλοι οι άνθρωποι. Η κινητοποίηση αυτού του συναισθήματος αποτελεί “συναγερμό” για το άτομο προκειμένου να αποφύγει μία εξωτερική απειλή. Όμως, όταν αυτό το συναίσθημα “ξυπνά” μέσα μας σε φαινομενικά ανύποπτους χρόνους, τότε ίσως σηματοδοτεί την ύπαρξη μίας φοβίας. Οι γραμμές που διαχωρίζουν αυτές τις δύο έννοιες είναι λεπτές και πολλές φορές δε γίνονται άμεσα αντιληπτές.
Ο χρόνος στον οποίο εκδηλώνονται
Αδιαμφισβήτητα, υπάρχουν καταστάσεις και γεγονότα τα οποία θα προκαλούσαν φόβο σε οποιοδήποτε άτομο εάν βρισκόταν σε αυτή τη θέση. Για παράδειγμα, ένα παρολίγον ατύχημα ή μία επίθεση με όπλο. Το συγκεκριμένο συναίσθημα, όμως, θα ήταν απόλυτα φυσιολογικό επειδή ακριβώς θα εκδηλωνόταν έγκαιρα. Αυτή είναι μία βασική διαφορά ανάμεσα στον φόβο και στη φοβία. Η τελευταία αποτελεί μία μόνιμη κατάσταση, μία έμμονη ιδέα θα έλεγε κανείς. Το άτομο το οποίο πάσχει από την εκάστοτε φοβία δε φοβάται μόνο όταν βρίσκεται αντιμέτωπο με την πηγή του φόβου του, αλλά θεωρεί κύριο μέλημά του να μη βρεθεί καν σε αυτή τη θέση. Ειδικά σε περιπτώσεις που η φοβία αφορά τη διαμόρφωση της καθημερινότητας του ατόμου (πχ. αγοραφοβία), κατανοούμε το βαθμό της μονιμότητας αυτής της κατάστασης, η οποία βασανίζει τον άνθρωπο.
Τα συμπτώματα
Η επαφή του ατόμου με την πηγή της φοβίας του αλλά και η σκέψη της πιθανής επαφής δημιουργεί στο άτομο μία τεταμένη μορφή άγχους και πανικού. Η ταχυκαρδία, η ζαλάδα, η τάση λιποθυμίας αποτελούν μερικά από τα πιο συχνά συμπτώματα που προκαλούνται στο άτομο που υποφέρει από κάποια μορφή φοβίας. Δεν είναι λίγοι οι ασθενείς που υποστηρίζουν πως βιώνουν ένα αίσθημα εφάμιλλο με αυτό του επικείμενου θανάτου. Ανάλογα με το βαθμό στον οποίο το άτομο θα βιώσει την κατάσταση “απειλής”, θα εκδηλωθούν και τα αντίστοιχα συμπτώματα τα οποία όμως είναι συνήθως υπερβολικά για τον μέσο άνθρωπο. Εδώ παρατηρούμε ακόμα μία διαφορά της φοβίας με τον φόβο.
Η συζήτηση σχετικά με το θέμα
Στην περίπτωση που αντιμετωπίσατε ή αντιμετωπίζετε ένα φυσιολογικό αίσθημα φόβου σε μία δεδομένη περίοδο, η συζήτηση και η συναναστροφή με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, σας προκαλεί ανακούφιση και ασφάλεια. Ο φόβος έτσι υποχωρεί. Όμως, στην αντίθετη περίπτωση, στην οποία δηλαδή το άγχος επιδεινώνεται και ίσως μπαίνει εμπόδιο στις κοινωνικές συναναστροφές, τότε δεν είναι τόσο “αθώο”. Η συστολή του ατόμου, προκειμένου να μη βρεθεί επ’ουδενί αντιμέτωπος με τον φόβο του, αποτελεί ακόμα μία ένδειξη πως ίσως ελοχεύει κάποιου είδους φοβία. Επειδή ο ασθενής γνωρίζει πόσο βάναυσο και ψυχοφθόρο θα ήταν για εκείνον να αντιμετωπίσει τον φόβο του, ίσως θεωρήσει πως η απομόνωση είναι μία λύση που θα τον βοηθήσει.
