Αγαπητοί θεατρόφιλοι και αναγνώστες του MaxMag, δεδομένου ότι όλοι μαζί βιώνουμε αυτές τις στρεσογόνες συνθήκες εξαιτίας του πανδημικού εγκλεισμού, οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν πάρει αποστάσεις και η επικοινωνία έχει υψώσει τείχη. Τα τείχη αυτά αφορούν άμεσα και την τέχνη του θεάτρου, τα οποία εμποδίζουν την φυσική αλληλεπίδραση μεταξύ θεατή και ηθοποιού. Οι online παραστάσεις έχουν αντικαταστήσει, όχι μόνο τη θεατρική σκηνή και διάδραση, αλλά και την φυσική παρουσία των ηθοποιών. Παρακάτω, για τους λόγους αυτούς, οι αρθρογράφοι μας προβληματίζονται για τις online παραστάσεις, προβάλλοντας τις δικές τους ανησυχίες, τις δικές τους ιδέες, τις προσωπικές τους σκέψεις ξεχωριστά επί του θέματος.
Η Γεωργία Μαυρογιάννη γράφει:
Στο διάστημα της πανδημίας, τα θέατρα παρέμειναν κλειστά. Οι θεατρικοί οργανισμοί αποφάσισαν μέσω συγκεκριμένων sites των πολιτιστικών οργανισμών (πχ. Ιστοσελίδα του Εθνικού Θεάτρου), να προβάλλονται online παραστάσεις βιντεοσκοπημένες. Κατά τη γνώμη μου η πρωτοβουλία αυτή είναι εξαιρετική γιατί δίνει την δυνατότητα στους θεατές να συνεχίσουν να έχουν επαφή με το θέατρο έστω και διαδικτυακά. Σίγουρα η επαφή δια ζώσης αποτελεί ουσιαστική και διαδραστική συνύπαρξη θεατή -θεάτρου, θεατή -ηθοποιού, όπου διαφαίνονται με λεπτομέρεια όλες οι αντιδράσεις των ηθοποιών αλλά και η επαφή των θεατών μεταξύ τους. Το θέατρο είναι ένας ζωντανός οργανισμός και πρέπει να παραμείνει ζωντανός. Όμως στο ενδεχόμενο ότι κανείς δεν μπορεί να δει έστω και μια βιντεοσκοπημένη παράσταση έως ότου ανοίξουν τα θέατρα, είμαι αντίθετη. Η επαφή του κοινού με το θέατρο πρέπει να διατηρηθεί και να ενημερώνεται διαρκώς, να συμμετέχει διαδικτυακά ώστε να προετοιμαστεί για το άνοιγμα των θεάτρων.
Η Χριστίνα Γεωργιάδη γράφει:
Λόγω αυτής της κατάστασης που όλοι βιώνουμε τα θέατρα και οι άνθρωποι του έχουν έρθει σε δυσμενή θέση. Θέατρα κλειστά, παραστάσεις έμειναν στις πρόβες ενώ όσες ανέβηκαν πριν το 2 lockdown έπαιξαν για λίγο. Το θλιβερό της κατάστασης αυτής είναι ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι έμειναν χωρίς δουλειά και εμείς ένα διψασμένο κοινό. Την δίψα μας αυτή έρχονται να ξεδιψάσουν οι online παραστάσεις. Κάποιες τις έχουμε παρακολουθήσει, κάποιες δεν είχαμε προλάβει να τις παρακολουθήσουμε και άλλες παίζονται για πρώτη φορά online. Το online όμως θέατρο δεν συγκρίνεται με το ζωντανό θέατρο. Στο ζωντανό θέατρο συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις μας. Η όσφρηση, η όραση, η αφή, η ακοή. Ναι, το Θέατρο είναι όλα αυτά και άλλα τόσα που το online θέατρο δεν μπορεί να τα καλύψει. Στο ζωντανό θέατρο δεν μπορείς να χαζέψεις. Δεν μπορείς να ανοίξεις τι κινητό σου για ένα λεπτό για να δεις τι ανέβασε ο φίλος σου, όπως ενδεχομένως κάνεις κάποια στιγμή παρακολουθώντας online παραστάσεις. Το ζωντανό θέατρο είναι μια στιγμή που σου ζητά να φύγεις από την δική σου εικονική πραγματικότητα και να ταξιδέψεις μαζί του σε άγνωστα μονοπάτια. Αυτή η μαγική στιγμή δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία online στιγμή. Το online θέατρο πρέπει να θεωρηθεί ως μια έσχατη λύση. Μια προσωρινή λύση η οποία ναι μεν βοηθάει τους ανθρώπους του θεάτρου την παρούσα στιγμή, αλλά δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μόνιμη. Αυτή η online συνήθεια δεν πρέπει να μας γίνει έξη, γιατί δεν υφίσταται θέατρο χωρίς ηθοποιούς, χωρίς ζωντανό κοινό. Τι θέατρο είναι ζωντανός οργανισμός που κάθε βράδυ ζητάει να ζήσει στο θεατρικό σανίδι όλα αυτά που εμείς δειλιάζουμε να ζήσουμε.
Ο Παναγιώτης Μακρής γράφει:
Τί είναι το θέατρο; Είναι ένα μοναδικό είδος μαγείας. Ένα συνονθύλευμα ζωντανών συναισθημάτων το οποίο συσσωρεύεται και διανέμεται ισόποσα και άρτια φλιταρισμένο από ειδική κατηγορία εκπαιδευμένων ανθρώπων: του ηθοποιούς σε κοινό που παρακολουθεί μια ζωντανή παράσταση. Όσο διαρκεί μία παράσταση το κοινό βιώνει, αισθάνεται πράγματα και καταστάσεις, ταυτίζεται και γίνεται παράλληλα οι ήρωες , οι χαρακτήρες που υποδύονται οι ηθοποιοί. Τι γίνεται όμως όταν παύει να υπάρχει αυτή η ζωντανή εμπειρία όπως τώρα με την πανδημία του Covid-19; Τότε έρχεται η ψηφιακή online εμπειρία παραστάσεων που δύσκολα μπορεί να συγκριθεί με οτιδήποτε ζωντανό υπάρχει στο θέατρο που όμως παραμένει μια γλυκιά ανάμνηση της μοναδικής εμπειρίας του ζωντανού θεάτρου καθώς και ένας φάρος ,μια ελπίδα ότι θα μπορέσουμε να την ζήσουνε ξανά.
Η Βαρβάρα Αδαμοπούλου γράφει:
Το θέατρο των καιρών μας πληγεί. Το θέατρο των καιρών μας διανύει μία σύγχρονη δυστοπία σε σύγχυση, ενσαρκώνοντας το ρόλο του κομπάρσου πίσω από την γυάλινη αυλαία της οθόνης. Η επικοινωνιακή σχέση μεταξύ θεατή και ηθοποιού, μεταξύ κοινού και σκηνής είναι παντελώς αποκομμένη. Μία σχέση, η οποία λειτουργεί αλληλένδετα σαν μία άφθαρτη μικρή αλυσίδα, πλέον μοιάζει με κάτι το άγνωστο. Η σκηνική διάδραση χάνει την ουσιώδης αξία της δίχως την φυσική παρουσία ενός βλέμματος, ενός νεύματος, ενός χειροκροτήματος. Δεν υπάρχει πια το χειροκρότημα, δεν εμψυχώνει με θάρρος και τόλμη τον ηθοποιό, αντιθέτως ο ηθοποιός παίζει μπροστά σε άψυχα καθίσματα υπό το ψυχρό βλέμμα της κάμερας. Η βιντεοσκόπηση της παράστασης μοιάζει με επαναλαμβανόμενη πρόβα. Ο χρόνος δε μεταβάλλεται πια, έχει εγκλωβιστεί σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή και απλά ξανά παίζει από την αρχή. Ο τήλε-θεατής με ένα πάτημα ενός κουμπιού έχει την δυνατότητα να αναπαράγει αυτούσια την ίδια παράσταση όσες φορές θέλει, όποτε θέλει, όπου θέλει. Η συγκίνηση και η αγωνία έχουν σβηστεί πίσω από μία μάσκα. Η κυρίαρχη χρήση της, φαίνεται να διαβρώνει το θεμελιώδες προνόμιο της πολυδιάστατης τέχνης, εκείνο που δομείται πάνω σε έναν εκφραστικό άξονα. Όχι, αγαπητοί αναγνώστες και θεατρόφιλοι του MaxMag, δεν αναφέρομε στο σωματικό θέατρο, στη ζωντάνια της κινησιολογίας, αλλά στην απουσία ζωντάνιας του προσώπου, στη δύναμη της έκφρασης του προσώπου. Η χρήση ιατρικής μάσκας δεν συγχέεται με τις περίτεχνες θεατρικές μάσκες, όπως συναντάμε στη Commedia dell’arte ή στο Ιαπωνικό θέατρο Νο, διότι είναι απρόσωπες. Εάν συνέβαινε αυτό επί σκηνής, η θεατρική επικοινωνία θα έχανε την ισχύ της. Ο ηθοποιός και ο θεατής θα ασφυκτιούσαν πνευματικά και κυριολεκτικά. Γι’ αυτό λοιπόν, αγαπητοί, κατά την άποψη μου, το θέατρο χρειάζεται μία ανάσα ελευθερίας και όχι ένα διαδικτυακό φίμωμα καλλιτεχνικής ελευθερίας. Η φύση του είναι πολυδιάστατη για να εγκλωβίζεται σε επίπεδες οθόνες.
Η Μαρία-Ειρήνη Αντωνίου γράφει:
Το τελευταίο διάστημα, λόγω της καραντίνας, έχει δημιουργηθεί το φαινόμενο των online παραστάσεων. Η κίνηση αυτή έχει τα θετικά της και τα αρνητικά της. Από τη μία μεριά κάποιος έχει τη δυνατότητα να αγοράσει ηλεκτρονικά το εισιτήριο του και με έναν κωδικό να παρακολουθήσει τη παράσταση από όπου και αν βρίσκεται. Η αλήθεια είναι ότι το θέατρο μας ενώνει και μας φέρνει κοντά. Είναι μια ευκαιρία να παρακολουθήσουμε κάτι από την οθόνη του υπολογιστή μας που σε άλλη περίπτωση θα ήταν αδύνατον να συμβεί. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν παραστάσεις που ανεβαίνουν μόνο στην Αθήνα και δεν κάνουν περιοδείες σε άλλες πόλεις της επικράτειας υπό κανονικές συνθήκες. Από την άλλη μεριά όμως αυτή η κίνηση δημιουργεί πολλούς προβληματισμούς για το θέατρο του μέλλοντος. Η επαφή με το θέατρο και η επικοινωνία ηθοποιού-θεατή την ώρα της παράστασης είναι αναντικατάστατη. Προσωπικά, μου έλειψε η ευχάριστη μυρωδιά του θεάτρου. Μου έλειψε το να μπαίνω σε μια θεατρική αίθουσα και να παρατηρώ τα πάντα, από τα σκηνικά μέχρι τους θεατές. Μακάρι και εύχομαι να τελειώσει αυτός ο εφιάλτης και να γυρίσουμε στο θέατρο που πάντα αγαπάμε.
Η Χριστίνα Λιόντη γράφει:
Μια θεατρική παράσταση είναι ένα ζωντανό παραστατικό θέαμα. Μια συμπεφωνημένη συνάντηση μεταξύ ανθρώπων σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Το μέτρο που λήφθηκε ενόψει της πανδημίας COVID-19 για προβολή online παραστάσεων συνιστά λύση έκτακτης ανάγκης. Σε καμία περίπτωση δεν δύναται να υποκαταστήσει την αμεσότητα (ειδοποιός διαφορά του θεάτρου σε σχέση με τις άλλες τέχνες) μιας ζωντανής παράστασης. Από τη στιγμή που ελλείπει το στοιχείο αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για ατόφια θεατρική πράξη. Οι κατά καιρούς προτάσεις της στήλης μας για online παραστάσεις ξεπρόβαλλαν ως αδήριτη ανάγκη να στηρίξουμε ανιδιοτελώς και ψυχικώς τους συντελεστές των παραστάσεων αυτών.
