Όπως είναι ευρέως γνωστό, ο κορωνοϊός δεν είναι η μόνη πανδημία που έχει απειλήσει θανάσιμα την ανθρωπότητα. Κάνοντας μια μικρή ανασκόπηση, παρατηρούμε πως οι πανδημίες έχουν αφήσει το ανεπανόρθωτο στίγμα τους στην ιστορία. Ειδικότερα, η ισπανική γρίπη ή influenza αποτέλεσε ένα από τα πιο αιματηρά στιγμιότυπα του 20ου αιώνα αφήνοντας πίσω της σχεδόν 50 εκατομμύρια θύματα. Η απόγνωση, η κατάθλιψη και η αγανάκτηση φώλιαζαν στα μυαλά των ανθρώπων, ενώ η πληροφόρηση επί του θέματος ήταν περιορισμένη, καθώς οι απεριόριστες πηγές του διαδικτύου δεν είχαν κάνει ακόμη την εμφάνισή τους. Αναμφίβολα, τα Χριστούγεννα και ο εορτασμός τους, ευσεβής πόθος των πληγέντων της γρίπης, απομακρυνόταν από τους ρυθμούς κανονικότητας καθημερινά περισσότερο.
Το χρονικό της γρίπης
Το πρώτο καταγεγραμμένο κρούσμα εμφανίστηκε στην Αμερική τον Μάρτιο του 1918 στο στρατόπεδο Funston του Kansas. Μέσα σε λίγες μέρες 522 άνδρες νόσησαν με συμπτώματα απλής γρίπης, πυρετού και πονόλαιμου. Σε ένα μήνα ο ιός είχε εξαπλωθεί στις περισσότερες αμερικάνικες πολιτείες, ενώ πολίτες ευρωπαϊκών χωρών, όπως Ιταλία και Γαλλία άρχισαν να εμφανίζουν συμπτώματα. Το καλοκαίρι, Κίνα και Αυστραλία κήρυξαν κατάσταση πανδημίας σε όλη την επικράτεια τους. Αυτό έμελλε να είναι το πρώτο κύμα της ισπανικής γρίπης.
Το δεύτερο κύμα ήρθε τον Αύγουστο του 1918. Χάρη στη μετακίνηση στρατευμάτων από την Αμερική στην Ευρώπη, η μετάδοση γινόταν με φρενήρεις ρυθμούς. Πλοία που περνούσαν χωρίς έλεγχο ή λαθραία μετέφεραν τον ιό σε απομονωμένες περιοχές, όπως η Καραϊβική και η Βραζιλία. Όπως και στην περίπτωση του Covid-19, οι ηλικιωμένοι και οι ευπαθείς ομάδες προσβάλλονταν πιο εύκολα, ενώ οι νέοι ανάρρωναν σχετικά γρήγορα. Ακολουθήσαν άλλες δύο φάσεις της πανδημίας. Το επίκεντρο ήταν χώρες της Ευρώπης ή απομονωμένες περιοχές σε συγκεκριμένες πολιτείες των ΗΠΑ. Τα θύματα αθροιστικά ήταν λιγότερα από αυτά της δεύτερης φάσης.
Η γρίπη προήλθε από τον ιό H1N1. Στην εξάπλωσή του συντέλεσαν δραστικά οι μετακινήσεις των στρατευμάτων κατά την περίοδο του πολέμου και ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Όσο πιο εξασθενημένοι ήταν οι οργανισμοί των ανθρώπων-ειδικά των στρατιωτών- τόσο πιο εύκολα νοσούσαν. Ακόμα, η συγκάλυψη του γεγονότος και η άγνοια των απλών πολιτών για την ύπαρξη του ιού και την μετάδοση του σε συνδυασμό με τα μοντέρνα μέσα μεταφοράς που χρησιμοποιούσαν ταξιδιώτες, έμποροι ή στρατιώτες συνέβαλλε στην ταχύτατη αναπαραγωγή της ισπανικής γρίπης.
Τα Χριστούγεννα της πανδημίας
Η πανδημία του 1918 στιγμάτισε και τo εθιμοτυπικό των Χριστουγέννων . Παρ’ όλο που η απαγόρευση κυκλοφορίας και η υποχρεωτική μάσκα είχαν εδραιωθεί ως μέτρα από τον Οκτώβριο στις Ηνωμένες Πολιτείες, την περίοδο των Χριστουγέννων τα μέτρα αίρονται. Οι εκκλησίες σταμάτησαν τις γιορτινές λειτουργίες με τα καταστήματα και κομμωτήρια να παρέμειναν ανοιχτά. Αυτό δεν έγινε αρεστό, μιας και η κοινωνική δικτύωση των ανθρώπων τότε ήταν ο εκκλησιασμός και οι λατρευτικές συναθροίσεις. Τα καταστήματα λιανικής, από την άλλη πλευρά, όχι μόνο δεν έκλεισαν, αλλά απαγόρευσαν και την χρήση μάσκας γιατί «ο κόσμος αισθανόταν τρομοκρατημένος». Τα σχολεία έκλεισαν, αλλά δεν απαγορεύτηκε στα παιδιά να παίζουν με συνομήλικά τους έξω. Επιπλέον, εστιατόρια και μπαρ παρέμειναν ανοιχτά και γεμάτα.
Όλα ήταν φαύλος κύκλος. Οι αστυνομικές αρχές ήταν υπεύθυνες για την απόφαση του τρόπου διεξαγωγής των γιορτινών δραστηριοτήτων. Εδώ πρέπει να τονιστεί πως οι άνθρωποι του 1918 είχαν ακλόνητη πίστη στο έργο της αστυνομίας και της «καραντίνας», μη αμφισβητώντας τα μέτρα και τις υποδείξεις. Οι πολίτες δεν αναγκάζονταν να υπακούσουν στα μέτρα, το έκαναν, επειδή πίστευαν στη δύναμη τους. Αυτό συνέβαινε, γιατί πάρα πολλοί είχαν χάσει αγαπημένους τους από διφθερίτιδα ή τους έβλεπαν να υποφέρουν από πολιομυελίτιδα και έτσι ήταν πρόθυμοι να υπακούσουν σε οτιδήποτε μπορούσε να τους «αποτρέψει» από το να προσβληθούν από μια τέτοια μάστιγα.
Τα Χριστούγεννα αποτελούσαν μια ιερή συνάθροιση εκείνη την εποχή. Δεν υπήρχε κάτι πιο σημαντικό για τους ανθρώπους του 20ου αιώνα από το να ξαναδούν μέλη της οικογένειας τους που ενδεχομένως βρίσκονταν αρκετά μακριά και να γιορτάζουν μαζί την Έλευση του Χριστού. Η ευτυχία και η προσμονή ήταν ακόμα πιο μεγάλη, μιας και τώρα επέστρεφαν οι στρατιώτες και οι εθελοντές του πολέμου πίσω στις οικογένειές τους. Το τέλος του Πολέμου σε συνδυασμό με την μικρή μείωση των κρουσμάτων συντέλεσε στην ανάγκη των πολιτών να γιορτάσουν όλοι μαζί. Αυτά τα Χριστούγεννα χάραξαν τον πρόδρομο του τρίτου κύματος της ισπανικής γρίπης.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν γι’ αυτό το άρθρο:
A Christmas pandemic like no other? They thought that in 1918, Αντλήθηκε από theguardian.com, τελευταία πρόσβαση στις 26/12/2020
What Was Christmas Like During the Flu Pandemic of 1918?, Αντλήθηκε από slate.com, τελευταία πρόσβαση στις 26/12/2020
