Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά στην ιστορία οι γυναίκες/ κορίτσια σπουδάζουν και αριστεύουν σε επιστημονικούς τομείς και στα μαθηματικά. Όμως αυτή η αύξηση στα εκπαιδευτικά επιτεύγματα των γυναικών στις επιστήμες δεν έχει και ανάλογη αντιπροσώπευση στα ποσοστά των γυναικών που δουλεύουν σαν μηχανικοί ή στην πληροφορική. Ομοίως οι γυναίκες πρωτοπορούν παγκοσμίως σε πολλές επιστημονικές έρευνες αλλά αντιπροσωπεύουν μόνο το 33,3 % των ερευνητών, με την δουλειά τους σπάνια να αναγνωρίζεται όπως της αξίζει. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην ιστορία του θεσμού των βραβείων Νόμπελ που αφορούν επιστήμες, μόνο το 3% έχει απονεμηθεί σε γυναίκες, ενώ μόνο το 11 % των γυναικών που ασχολούνται με την έρευνα κατέχει υψηλές θέσεις .
Πιο συγκεκριμένα από την πλευρά της εκπαίδευσης 35% είναι το ποσοστό των φοιτητριών παγκοσμίως στους τομείς των Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Επιστημών των Μηχανικών, Μαθηματικών (προσδιορίζονται στα αγγλικά με το ακρωνύμιο STEM : Science, Technology, Engineering, Mathematics). Ακόμη και σε αυτό το ποσοστό όμως υπάρχουν πολλές διαφορές, για παράδειγμα μόνο 3% των κοριτσιών επιλέγουν Πληροφορική και τεχνολογίες επικοινωνίας, 5% μαθηματικά και φυσικές επιστήμες, 8% επιστήμες μηχανικού. Αυτή η απόκλιση των φύλων είναι σημαντική αν σκεφτούμε ότι οι δουλειές στους τομείς αυτούς είναι αυτές που χαρακτηρίζονται σαν δουλειές του μέλλοντος, που οδηγούν στην καινοτομία, την κοινωνική ευεξία, εσωτερική βελτίωση και την βιώσιμη ανάπτυξη. Στην ΕΕ τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα: το 2018 σε περίπου 15 εκατομμύρια επιστήμονες και μηχανικούς το 41% ήταν γυναίκες. Ανατρέπονται βέβαια όταν μιλάμε για τον κατασκευαστικό τομέα καθώς οι άντρες μηχανικοί αποτελούσαν το 79% ενώ στο τομέα των υπηρεσιών τα ποσοστά βελτιώνονται στο 54% άντρες και 46% γυναίκες.
Αν ξεχάσουμε όμως τους αριθμούς, ποιοι είναι οι λόγοι που αποτρέπουν τις γυναίκες/κορίτσια να ακολουθήσουν μια καριέρα στις STEM; Όταν μάλιστα πλέον γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν έμφυτες γνωστικές βιολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών στα μαθηματικά.
Οι υπαρκτές έκφυλες διακρίσεις στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική ζωή αντανακλώνται φυσικά και στην επιστήμη. Οι έρευνες δείχνουν ότι εδραιωμένες προκαταλήψεις και φυλετικά στερεότυπα αποτρέπουν τα κορίτσια από πολύ μικρή ηλικία να ασχοληθούν με τα πεδία αυτά. Πολλοί συσχετίζουν τα πεδία της επιστήμης και των μαθηματικών με τους άντρες ενώ τις ανθρωπιστικές σπουδές και τις τέχνες με τις γυναίκες. Ο μύθος του «μαθηματικού αρσενικού μυαλού» μέσα από τα φυλετικά στερεότυπα είναι τόσο καλά δομημένος που δημιουργεί μία έλλειψη αυτοπεποίθησης στα κορίτσια για την απόδοση τους στα μαθηματικά γύρω στην Τρίτη Δημοτικού.
Επιπλέον η έλλειψη γυναικείων προτύπων επιστημόνων λόγω της περιορισμένης παρουσίας γυναικών επιστημόνων σε ΜΜΕ, στα βιβλία, στην λαϊκή κουλτούρα, δημιουργεί εμπόδια στο να ταυτιστούν και να εμπνευστούν τα νέα κορίτσια ώστε να ασχοληθούν με τις θετικές επιστήμες. Αποτέλεσμα του μικρού αριθμού των γυναικών στις σπουδές αυτές είναι η επικράτηση μιας κυρίαρχης αντρικής κουλτούρας στα αντίστοιχα πεδία στον εργασιακό τομέα, που δεν υποστηρίζει ούτε κάνει ελκυστική την είσοδο γυναικών. Ας συνυπολογίσουμε τέλος και το μόνιμο θέμα της ισορροπίας μεταξύ της καριέρας και της οικογένειας όταν υπάρχει η έλλειψη υποστήριξης στην ανατροφή των παιδιών και στους έξτρα ρόλους της φροντίδας που αποδίδει η κοινωνία κατά κανόνα στις γυναίκες, καθώς δημιουργεί συγκρούσεις μεταξύ επαγγελματικής–προσωπικής ζωής και δυσχεραίνει την επιστημονική σταδιοδρομία των γυναικών.
Παρ’ όλες όμως από τις δυσκολίες λόγω των διακρίσεων του φύλου και την μη αναγνώριση της προσφοράς τους πάρα πολλές γυναίκες είχαν ιστορική συμβολή στους τομείς αυτούς και βοήθησαν να καταλάβουμε καλύτερα τον κόσμο μας ακόμα κι όταν οι κοινωνικές συνθήκες δεν ήταν υπέρ τους. Ενδεικτικά εκτός από τη Μαρία Κιουρί, που έρχεται πρώτη στο μυαλό του καθενός, η Ρόζαλιντ Φράνκλιν, βιοφυσικός γνωστή για την δουλειά της στην δομή των μορίων και του DNA, η Μπάρμπαρα Μακ Κλίντοκ γενετίστρια που τιμήθηκε με Νόμπελ για τις ανακαλύψεις στο γονιδίωμα, η Ρίτα Λέβι-Μονταλτσίνι νευρολόγος που τιμήθηκε με Νόμπελ για τις ανακαλύψεις της στην ανάπτυξη των νευρικών κυττάρων, η Γκέρτρουντ Έλιον βιοχημικός, τιμήθηκε με Νόμπελ για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, η Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ η πρώτη γυναίκα γιατρός των Ηνωμένων Πολιτειών, η Λίζα Μάιτμερ φυσικός, που μαζί με τον Όττο Χαν και τον Φριτς Στράσμαν ανακάλυψαν το φαινόμενο της πυρηνικής σχάσης (το Νόμπελ το πήρε ο Όττο), η Αφροαμερικάνα Κάθριν Τζόνσον, φυσικός και μαθηματικός που υπολόγισε την τροχιά του διαστημόπλοιου Apollo 11 που μετέφερε τον πρώτο άνθρωπο στην σελήνη, η Άντα Λάβλεϊς, μαθηματικός που δημιούργησε τον πρώτο αλγόριθμο μηχανής και πλήθος άλλων γυναικών που ασχολήθηκαν με την αστρονομία, την μηχανική, την φυσική, την ιατρική, την βιολογία κ.α.
Είναι πια ώρα να αλλάξει το αφήγημα! Απαιτούνται δράσεις για την καταστροφή των στερεοτύπων, πρώτες οι γυναίκες να αψηφήσουν τις προκαταλήψεις και να μην συμβιβάζονται στις κοινωνικές νόρμες ώστε να ξεπεραστούν οι διακρίσεις που τις κρατάνε μακριά από τις Φυσικές Επιστήμες, την Τεχνολογία, τις επιστήμες Μηχανικών και τα Μαθηματικά. Η αντιπροσωπευτικότητα των γυναικών σε αυτούς τους επιστημονικούς τομείς αλλά και στα όργανα λήψης αποφάσεων σχετικών με επιστημονική πολιτική, έχει σημασία. Σε έναν κόσμο που γίνεται αυξανόμενα πολύπλοκος χρειαζόμαστε ισότιμα όλα τα ταλέντα και όλα τα μυαλά καθώς η διαφορετικότητα συμβάλει στην δημιουργικότητα, την παραγωγικότητα και την καινοτομία.
