Το συγκεκριμένο άρθρο, αγγίζει δύο πτυχές, αναδυόμενη η δεύτερη από την πρώτη. Αναφέρεται σε μια αξιοθαύμαστη παιδαγωγική θεωρία του A. S. Neill, ταυτόχρονα αποτελεί κι ένα αφιέρωμα στο εκπαιδευτικό ίδρυμα- Σχολείο που ο ίδιος ίδρυσε, πρόκειται για το Summerhill, το οποίο ιδρύεται τον Μάρτιο του 1921 και έρχεται να προσδώσει ένα νέο χαρακτήρα στον παιδαγωγικό τομέα.
Ο A. S. Neill, κορυφαίος μεταρρυθμιστής δάσκαλος, προοδευτικός παιδαγωγός, συγγραφέας, γεννήθηκε το 1883 στη Σκωτία. Ακολούθησε μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα, φοιτώντας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, στον τομέα των Θεωρητικών Επιστημών. Εκεί, σταδιακά αρχίζει να συγκροτεί την παιδαγωγική του σκέψη, ορμώμενος από την πεποίθηση πως τα παιδιά οφείλουν να είναι ανεξάρτητα, να σκέφτονται ελεύθερα, να δρουν με γνώμονα την προσωπική τους ανάπτυξη. Ως υπέρμαχος της ελευθερίας των παιδιών και της απεριόριστης εμπιστοσύνης στην κρίση και τις δυνάμεις του μαθητή, ιδρύει τον Μάρτιο του 1921 μαζί με άλλους εκπαιδευτικούς το Summerhill στο Λέιστον της Αγγλίας, με την πεποίθηση ότι ‘’το παιδί πρέπει να είναι ελεύθερο να ζήσει τη δική του ζωή, όχι τη ζωή που οι αγχωμένοι του γονείς πιστεύουν ότι πρέπει να ζήσει, ούτε μια ζωή σύμφωνη με τους σκοπούς ενός εκπαιδευτικού που νομίζει πως ξέρει καλύτερα.”. Το σχολείο αυτό αποτέλεσε και μέρος ενός πειράματος παιδαγωγικής ψυχολογίας.
Στο μικρό αυτό σχολείο που λειτουργούσε σαν οικοτροφείο, φοιτούσαν στο σύνολο 70 μαθητές από τεσσάρων έως δεκαέξι ετών. Σήμερα, λειτουργεί ως Ανεξάρτητο Ολοήμερο Σχολείο, αποτελείται από 78 μαθητές και διευθύντρια είναι η Zoe Neill Readhead, κόρη του παιδαγωγού A. S. Neill. Οι μαθητές, καθώς και μεγάλο μέρος του προσωπικού, διαβιώνουν μόνιμα μέσα στο σχολείο, παρακολουθώντας τα μαθήματα που οι ίδιοι επιλέγουν, καθώς δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα επιλογής.
ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ ΣΤΟ SUMMERHILL
Υπάρχουν ορισμένες θεμελιακές αρχές στις οποίες είναι οικοδομημένο το σύστημα Neill. Βασική θέση του Neil, ήταν να κάνει το σχολείο κατάλληλο για τα παιδιά και όχι τα παιδιά κατάλληλα για το σχολείο. Στήριξε το σχολείο σε θεμελιακές αρχές ορισμένες από τις οποίες είναι:
- Το παιδί είναι από τη φύση του καλό, βλέπουμε μια άποψη ορμώμενη από την επίδραση του Rousseau.
- Ο στόχος της αγωγής συνίσταται στην κατάκτηση της χαράς και της ευτυχίας. Ευτυχισμένος, σύμφωνα με τον Neill είναι εκείνος που βρίσκει ενδιαφέροντα στη ζωή. Αυτός ήταν κι ένας στόχος του Summerhill, να οδηγήσει τα παιδιά στο να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντά τους.
- Ανάπτυξη νοητικών και συναισθηματικών δυνάμεων του παιδιού. Η συναισθηματική ευεξία αποτελεί στόχο του Neill, μέσω εκείνης όλοι θα είμαστε συναισθηματικά υγιείς και απαλλαγμένοι από τραύματα, καταπιεσμένα αισθήματα και άγχη.
- Αγωγή προσαρμοσμένη στις ψυχικές ανάγκες και ικανότητες του παιδιού. Το κάθε παιδί θα έρθει σε επαφή με τις πραγματικές του ανάγκες, θα τις ανακαλύψει και χτίζοντας τις ικανότητες του, θα εξελίσσεται διαρκώς.
- Η επιβαλλόμενη πειθαρχία προξενεί φόβο κι ο φόβος παράγει εχθρότητα. Η επιβολή αυστηρής πειθαρχίας στο παιδί είναι επιζήμια και βλάπτει την υγιή πνευματική του ανάπτυξη.
- Για την ανάπτυξη ενός υγιούς και φυσιολογικού ανθρώπου απαιτείται σε κάποιο σημείο της ανάπτυξής του να σπάσει τα δεσμά του με την οικογένεια.
- Ένα σημαντικό στοιχείο είναι η τακτική γενική συνέλευση. Η συνέλευση αυτή καταρρίπτει τον μύθο πως το Summerhill είναι ένας ‘’άναρχος’’ τόπος. Η αναρχία δεν διαφαίνεται στο συγκεκριμένο σχολείο, ο αμοιβαίος σεβασμός και το έντονο αίσθημα αλληλεγγύης των μελών είναι εκείνα που κυριαρχούν. Ένα ακόμη στοιχείο που επιβεβαιώνει την οργάνωση είναι οι 230 νόμοι που έχει το σχολείο και είναι δημιουργημένοι από τους μαθητές και το προσωπικό.
Στο Summerhill, δεν διδάσκονται θρησκευτικά. Στο σχολείο του Neill, όμως, δεν εμποδίζεται να κάνει πράξη ανθρωπιστικές αξίες στην πλατύτερη έννοια του όρου. Τα παιδιά οφείλουν να πιστέψουν στην δική τους φυσική δύναμη, εκείνη θα τους δώσει το κίνητρο για όσα επιθυμούν να πετύχουν με γνώμονα την προσωπική τους ευτυχία. Το κριτήριο αξιολόγησης ενός παιδιού ήταν με βάση τον Neill, η ικανότητα να εργάζεται με χαρά και να διάγει μια ζωή με περιεχόμενο. Έτσι οδηγούμαστε στην ευημερία. Σκεφτείτε άραγε πόσο ευτυχείς θα ήμασταν, εφόσον ό,τι κάναμε το κάναμε με χαρά και μεράκι. Δεν είναι ουτοπική η σκέψη που μόλις κάνατε, αλλά ρεαλιστική και υλοποιήσιμη, αρκεί να υιοθετήσετε ορισμένες αρχές από την θεωρία του Neill και να πιστέψετε στις δικές σας δυνάμεις, στον εαυτό σας, καθώς αυτός είναι ο μόνος που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το καθετί.
Ορισμένες αγαπημένες μου φράσεις με βαθύ νόημα από το βιβλίο του Neill “ΣΑΜΕΡΧΙΛ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ” είναι οι παρακάτω.
“Δεν αφήνουν να υπάρχει χιούμορ μέσα στην τάξη, επειδή το χιούμορ ισοπεδώνει. Θα σκότωνε τον σεβασμό που απαιτεί ο καθηγητής, επειδή το ανακάτεμα του γέλιου του μ’αυτό των μαθητών του θα τον έκαναν να φανεί πολύ ανθρώπινος.”
“Υποστηρίζω την εργασία στο σπίτι, όταν τη ζητούν οι μαθητές, αλλά είμαι σαφώς εναντίον της επιβολής της από δασκάλους κι εκπαιδευτικούς.”
Παρακάτω σας παραθέτω το link της ταινίας Summerhill, διατίθεται και με ελληνικούς υπότιτλους, για όποιον ενδιαφέρεται να την παρακολουθήσει. Μέσα σε αυτή την ταινία αναλύεται με μεγάλη ακρίβεια η παιδαγωγική σκέψη του Neill.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
1.Ηλεκτρονική πηγή : Σχολική βιβλιοθήκη το Summerhill χθες και σήμερα. http://3gym-kerats.att.sch.gr/library/spip.php?article17
2.Α. Σ. ΝΗΛ (1976) ΣΑΜΕΡΧΙΛ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Μετάφραση Σωτήρης Τσάμης. Επιμέλεια μετάφρασης και εισαγωγή Νίκος Μπάλης. Αθήνα, εκδόσεις Καστανιώτη.
3.Ηλεκτρονική πηγή: Summerhill – το μαθητοκεντρικό σχολείο της ελευθερίας! http://Psychology.gr/educational psychology/1605-Summerhill-to-mathitokentriko-sholeio-ths-eleftherias.html
