Η αγωγή των παιδιών με νοητική ανεπάρκεια, όπως και κάθε άλλη μορφή ειδικής αγωγής, αποβλέπει στην τελειότερη ανάπτυξη και αξιοποίηση των δυνατοτήτων του παιδιού που παρουσιάζει νοητική ανεπάρκεια, αρχικά να θέσουμε έναν σύντομο ορισμό, για μεγαλύτερη κατανόηση του θέματος. H Νοητική Υστέρηση, είναι μια γενικευμένη διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από σημαντικά μειωμένη νοητική λειτουργία και ελλείμματα σε δύο ή περισσότερες προσαρμοστικές συμπεριφορές, με έναρξη πριν την ηλικία των 18 ετών. Iστορικά είχε ορισθεί ότι Νοητική Υστέρηση έχουμε αν το σκορ του Δείκτη Νοημοσύνης (IQ) είναι κάτω από 70. Παλαιότερα ο ορισμός επικεντρωνόταν σχεδόν αποκλειστικά στην γνωστική λειτουργία, αλλά ο ορισμός τώρα περιλαμβάνει και άλλα δύο στοιχεία, ένα σχετικά με την ψυχική λειτουργία και ένα σχετικά με τις λειτουργικές ικανότητες των ατόμων στο περιβάλλον τους. Ειδικότερα, οι ενέργειες της αγωγής αυτών των παιδιών αποβλέπουν:
I. Στην ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού.
II. Στην γλωσσική ανάπτυξη του.
III. Στην όσο γίνεται καλύτερη αυτοεξυπηρέτησή του.
IV. Στη στοιχειώδη κοινωνική προσαρμογή του.
V. Στη συμμετοχή του στην εργασία.
I. Στον τομέα της ψυχοκινητικής ανάπτυξης επιδιώκεται στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό ο έλεγχος του σώματος, η βελτίωση της κινητικότητας, ο συντονισμός των κινήσεων, η ακρίβειά τους, ο προσανατολισμός τους σε ορισμένο στόχο, η εκτίμηση των αποτελεσμάτων, η νέα δοκιμή, κ.λπ.
II. Στον τομέα της γλωσσικής ανάπτυξης επιδιώκεται η κατάκτηση του προφορικού λόγου, δεδομένου ότι τα παιδιά της κατηγορίας αυτής δεν έχουν τις απαιτούμενες ικανότητες για να μάθουν ανάγνωση και γραφή. Δυσκολίες, αλλού μεγάλες και αλλού μικρότερες, θα υπάρξουν ασφαλώς τόσο στην κατανόηση, όσο και στην χρήση του προφορικού λόγου. Αξίζει όμως κάθε προσπάθεια στον τομέα αυτόν, γιατί η γλωσσική ανάπτυξη αποτελεί την πεμπτουσία της παιδαγωγικής προσπάθειας και την ασφαλέστερη βάση για τη στήριξη κάθε άλλης αγωγής.
III. Στον τομέα της αυτοεξυπηρέτησης επιδιώκεται η απόκτηση ορισμένων συνηθειών και δεξιοτήτων που αναφέρονται στο ρυθμό της καθημερινής ζωής, στο φαγητό, στην ένδυση, στην καθαριότητα, σε επιμέρους ανάγκες.
IV. Στον τομέα της κοινωνικής προσαρμογής επιδιώκεται η ανάπτυξη αρμονικών σχέσεων με τα πρόσωπα του οικογενειακού του περιβάλλοντος, η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι “ανήκει” στην οικογένεια αυτή, η δυνατότητα επικοινωνίας με γνωστά πρόσωπα, η ομαλή ένταξη στο περιβάλλον όπου εκπαιδεύεται, η συμμετοχή σε οικογενειακές ή φιλικές εκδηλώσεις.
V. Στον τομέα της συμμετοχής στην εργασία, ανάλογα με τις δυνατότητες του, επιδιώκεται η άσκηση του σε ορισμένες απλές δραστηριότητες, κυρίως οικογενειακού και κατά δεύτερο λόγο επαγγελματικού χαρακτήρα. Η συμμετοχή του στην παραγωγική διαδικασία προϋποθέτει φυσικά επίβλεψη, αδιάκοπη καθοδήγηση, ανάθεση καθηκόντων που δεν απαιτούν πολύπλοκες ενέργειες. Γίνεται είτε στα πλαίσια της οικογένειας είτε σε προστατευόμενα εργαστήρια.
Οι στόχοι της ειδικής αγωγής δεν επιδιώκονται φυσικά απομονωμένοι, σε ιδιαίτερα μάθηματα, αλλά εντάσσονται οργανικά στις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού, μιας και ο απώτερος μακροπρόθεσμος στόχος της αγωγής τους είναι τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν λειτουργικά στην καθημερινότητα τους κάθε δεξιότητα που κατακτούν.
Σε ένα παιχνίδι π.χ. μπορούν να περιληφθούν αισθητηριακές και κινητικές ασκήσεις, γλωσσική καλλιέργεια, κοινωνική προσαρμογή, απόκτηση δεξιοτήτων. Με την έννοια αυτή ο S. Kirk προτείνει ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων, που σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει:
• Αναγνωστικές δραστηριότητες. Στην ουσία δεν πρόκειται για πραγματική ανάγνωση, αφού το παιδί συνήθως δεν έχει το απαιτούμενο πνευματικό επίπεδο για την εκμάθηση της, αλλά για την αναγνώριση ορισμένων λέξεων, που συναντά καθημερινά στη ζωή του: για παράδειγμα το όνομα του.
• Αριθμητική. Και πάλι δεν πρόκειται για πραγματική διδασκαλία αριθμητικής, αλλά για δραστηριότητες που αναφέρονται στην αντίληψη του χώρου, στην αντίληψη της ποσότητας, στη δυνατότητα συγκρίσεων, στην απομνημόνευση ορισμένων χρήσιμων αριθμών.
• Τέχνες και χειροτεχνία που αποβλέπουν τόσο στην κινητικότητα, όσο και στην απόκτηση δεξιοτήτων και την γενικότερη καλλιέργεια της προσωπικότητας.
• Δραματοποιήσεις, με σκοπό τη βελτίωση της ικανότητας για κατανόηση, αλλά και παροχή ευκαιριών για έκφραση.
• Κινητική ανάπτυξη, με σκοπό να εκτελεί όσο το δυνατόν καλύτερα και όσο γίνεται περισσότερες από τις ενέργειες που συνθέτουν την κινητική του ωρίμανση και προσαρμογή.
• Μουσική με σκοπό την ψυχαγωγία, την άσκηση της φωνής, την άσκηση της ακοής, τη γενικότερη καλλιέργεια.
Βιβλιογραφία:
Ανακτήθηκε υλικό από την ηλεκτρονική πηγή: Τί είναι η νοητική υστέρηση, ergotherapeia.com.
Νοητική καθυστέρηση θεωρία & πράξη Thomas David , Woods Honor.
