Η Διεθνής Συνομοσπονδία για τον διαβήτη, έχει ορίσει ως παγκόσμια ημέρα κατά του διαβήτη την 14η του Νοέμβρη. Ο διαβήτης αποτελεί μια από τις σοβαρότερες ανωμαλίες του μεταβολισμού. Η ημέρα έχει επιλεχθεί τιμής ένεκεν του Καναδού νομπελίστα ιατρού Frederick Banting (14/11/1891 – 21/2/1941), που ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε την ινσουλίνη, τον Οκτώβριο του 1921. Το παγκόσμιο μήνυμα της ημέρας, το οποίο απευθύνεται σε όλες τις χώρες του κόσμου είναι: «Αφήστε μας να τιθασεύουμε τον σακχαρώδη διαβήτη». Σήμερα καταλήγουμε στο συμπέρασμα, πως μια ισορροπημένη διατροφή αποτελεί ασπίδα προστασίας, όχι μόνο για τον διαβήτη αλλά και όλες τις ασθένειες.
«Φάρμακο ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει το φάρμακο σας». Ιπποκράτης (460 π.Χ – 377π.Χ)
Σακχαρώδης διαβήτης: Βασική αιτία θανάτου παγκοσμίως
Οι μελέτες που γίνονται, καταδεικνύουν πως ο «σακχαρώδης διαβήτης» αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου παγκοσμίως. Περίπου 7.000.000 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν ετησίως. Δεν είναι όμως μόνο αυτό, αφού ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, νεφρικής ανεπάρκειας καθώς και μη αναστρέψιμες βλάβες στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Στην Ελλάδα, το 12% του πληθυσμού πάσχει από αυτή την ύπουλη νόσο. Η νόσος εμφανίζεται περισσότερο στο δυτικό κόσμο. Η αιτία είναι οι κακές διατροφικές συνήθειες και η έλλειψη σωματικής άσκησης. Στην Ελλάδα το 2017 ο αριθμός των νοσούντων από σακχαρώδη διαβήτη ανερχόταν σε 720.000 πολιτών, ενώ η πλειοψηφία αυτών (694.000) είχαν διαγνωσθεί με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Σακχαρώδης διαβήτης: Χρόνια μεταβολική νόσος
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια και μεταβολική νόσος. Χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί το πάγκρεας αδυνατεί να παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης, είτε διότι ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να αξιοποιήσει σωστά την ινσουλίνη που παράγει. Η γλυκόζη είναι το ενεργειακό καύσιμο του ανθρώπινου οργανισμού. Μέσω της γλυκόλυσης και τις αντιδράσεις του κιτρικού οξέος, η γλυκόζη οξειδώνεται, για να αποδώσει ενέργεια. Μια ενέργεια που είναι ζωτικής σημασίας για τον εγκέφαλο αλλά ιδιαίτερα του ήπατος, του λιπώδους ιστού και των μυών. Η είσοδος της στα ανθρώπινα κύτταρα ελέγχεται από μια ορμόνη την γνωστή σε όλους, ινσουλίνη που παράγεται από το πάγκρεας. Η κακή διατροφή και η σωματική αδράνεια είναι η νούμερο ένα αιτία για την παχυσαρκία και κατά συνέπεια για τον σακχαρώδη διαβήτη. Το μήνυμα είναι σαφές: Αλλάζουμε τρόπο ζωής γιατί μπορούμε.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
Είναι η νόσος που εμφανίζεται ως επί το πλείστον σε παιδική ή εφηβική ηλικία. Η αιτία σύμφωνα με μελέτες είναι αυτοάνοση. Δηλαδή ο ίδιος ο οργανισμός επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος. Είπαμε πιο πάνω πως το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη. Οπότε η έκκριση της είναι από ελάχιστη ως μηδαμινή. Αυτό είναι και κύριο χαρακτηριστικό του: Η αδυναμία του ανθρώπινου οργανισμού να παράγει ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι σημαντική διότι επιτρέπει στα κύτταρα των μυών, του ήπατος και του λίπους, να απορροφούν τη γλυκόζη μέσα στο αίμα. Επηρεάζει καθοριστικά τη διάσπαση του λίπους και των πρωτεϊνών. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 προκαλείται από μη γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση. Η εμφάνιση του είναι σπάνια πριν από τους τρεις πρώτους μήνες της ζωής του ανθρώπου. Κορυφώνεται ανάμεσα στην ηλικία των 5 – 15 ετών.
Η θεραπεία είναι μια και εφ’ όρου ζωής, δηλαδή εξωγενής λήψη της ινσουλίνης σε καθημερινό επίπεδο. Τα επίπεδα της γλυκόζης θα πρέπει να ελέγχονται συστηματικά για να γίνονται όλες οι απαραίτητες τροποποιήσεις στην δοσολογία της ινσουλίνης. Αξίζει να σημειωθεί πως πριν την ανακάλυψη της ινσουλίνης (1921) τα μέτρα αντιμετώπισης ήταν η ασιτία, η λήψη αλκοόλ και ο αποκλεισμός όλων των υδατανθράκων από την διατροφή.
Συμπτώματα σακχαρώδους διαβήτη 1
Συχνοουρία (συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα κυρίως τις βραδινές ώρες).
Υπερβολική δίψα
Απώλεια βάρους
Υπερβολική πείνα
Κόπωση και αδυναμία
Μολύνσεις του δέρματος ή φαγούρα
Πονοκέφαλοι
Θολή όραση
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
Σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στους ενήλικες και συνδέεται με τον τρόπο ζωής και τις κακές διατροφικές συνήθειες. Τα άτομα παράγουν ινσουλίνη αλλά όχι σε επάρκεια. Που σημαίνει πως όταν η ινσουλίνη δεν παράγεται στην σωστή ποσότητα, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα χτίζονται στο σώμα. Ο ασθενής αισθάνεται κόπωση, ενώ το σώμα έχοντας την ανάγκη να λάβει ενέργεια πάει και την παίρνει από τους μύες και το λίπος. Έτσι εξηγείται και η απότομη απώλεια βάρους. Τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου μπορούν να προκαλέσουν ζαλάδες και να φτάσουν ως και την λιποθυμία και μια σύγχυση του νευρικού συστήματος. Οπότε το πρώτο βήμα είναι η ολική μεταβολή του τρόπου ζωής, η απώλεια βάρους και η διατήρηση του σε κανονικά επίπεδα. Η γυμναστική σε συνδυασμό με την μεσογειακή διατροφή μπορούν να αντιστρέψουν την κατάσταση.
Συμπτώματα σακχαρώδους διαβήτη 2
Συνήθως οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 είναι ασυμπτωματικοί και η διάγνωση να γίνεται σ’έναν τυχαίο εργαστηριακό έλεγχο.
Πολυουρία
Πολυδιψία
Αυξημένη όρεξη – πείνα
Θολή όραση
Μυκητιάσεις στα γεννητικά όργανα και στα νύχια
Κνησμός
Μουδιάσματα στα κάτω άκρα (πόδια)
Αλλοι τύποι διαβήτη
1.Αυτοί που οφείλονται σε γενετικές διαταραχές των β’ κυττάρων (τύπου MODY) και νοσήματα του παγκρέατος, φάρμακα κτλ.
2. Ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης: Εδώ διαταράσσεται ο μεταβολισμός των υδατανθράκων κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και μπορεί να προκαλέσει προεκλαμψία. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσει από σοβαρές ως και θανατηφόρες επιπλοκές σε μητέρα και έμβρυο.
Θεραπεία σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2
Η θεραπεία εδώ γίνεται κατά περίπτωση και είναι ξεχωριστή αφού προσαρμόζεται πάνω στον ασθενή. Επιπλέον σε κάποιες περιπτώσεις η διάκριση ανάμεσα στον διαβήτη τύπου 1 και διαβήτη τύπου 2 είναι δυσδιάκριτη. Το πρώτο βήμα είναι η εξάλειψη των αιτιών που προκάλεσαν την νόσο. Δηλαδή: Κακή διατροφή, απουσία φυσικής άσκησης, στρες κτλ. Ο ασθενής θα πρέπει να εκπαιδευτεί σωστά σχετικά με το ποιες τροφές πρέπει να προτιμά. Και ποιες να αποφεύγει. Έτσι ώστε να διατηρούνται σταθερά τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Το περπάτημα σε καθημερινή βάση είναι μια από τις λύσεις που προτείνονται.
Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2
Ο διαβήτης αυτός φαίνεται πως προτιμά τα άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να εμφανιστεί και νωρίτερα για τους παρακάτω λόγους:
Βάρος μεγαλύτερο του 120% του φυσιολογικού
Οικογενειακό ιστορικό σε διαβήτη
Ιστορικό υψηλού σακχάρου νηστείας στο αίμα
Μεταβολικό σύνδρομο
Ιστορικό διαβήτη κύησης
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι υπεύθυνος για τις παρακάτω επιπλοκές στην υγεία:
Παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος που προσβάλλουν την καρδιά: Στηθάγχη, καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κτλ.
Διαβητική νεφροπάθεια: Η πρωτεΐνη των ούρων αυξάνεται με αποτέλεσμα μακροχρόνια την νεφρική ανεπάρκεια.
Διαβητική νευροπάθεια: Μουδιάσματα και η απώλεια της αφής στα πόδια.
Αμφιβληστροειδοπάθεια: Βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Με αποτέλεσμα την μειωμένη όραση και τύφλωση μακροχρόνια.
Μεσογειακή διατροφή ως λύση στον σακχαρώδη διαβήτη
Η διατροφή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο όχι μόνο του σακχαρώδους διαβήτη αλλά και όλων των ασθενειών. Η «Μεσογειακή Διατροφή» περιλαμβάνει: πλούσιες φυτικές ίνες όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, οι πατάτες, ξηροί καρποί, το ψωμί κτλ, γαλακτοκομικά προϊόντα σε καθημερινή βάση, ψάρια και πουλερικά σε μέτριες ποσότητες ενώ κόκκινο κρέας σε μικρές και φυσικά την καθημερινή κατανάλωση λάδι ελιάς.
Αυτό το πρότυπο διατροφής εξασφαλίζει μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή αφού η περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και χοληστερόλη είναι χαμηλή και θωωρακίζει τον οργανισμό με την υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που είναι καλά για τον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, περιέχει τους σωστούς υδατάνθρακες που πρέπει να προσλάβει ο οργανισμός και μειώνει το σύνολο των κακών λιπαρών. Μελέτες που έγιναν, έδειξαν πως η Μεσογειακή Διατροφή μειώνει σε σημαντικό βαθμό την χοληστερόλη στο αίμα καθώς και τα τριγλυκερίδια σε συνδυασμό πάντα με την άσκηση. Ρυθμίζεται έτσι και η γλυκαιμία στο αίμα που είναι υπεύθυνη, ανάλογα με την ποσότητα, για την υπεργλυκαιμία και την υπογλυκαιμία στο αίμα.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η Μεσογειακή Διατροφή;
Διότι περιλαμβάνει:
Μεγάλη κατανάλωση δημητριακών.
Μεγάλη κατανάλωση οσπρίων.
Υψηλό πηλίκο μονοακόρεστου λίπους που είναι το καλό λίπος για τον οργανισμό βλέπε από το ελαιόλαδο.
Πολλά φρούτα.
Πολλά λαχανικά.
Κατανάλωση κόκκινου κρέας σε μικρές ποσότητες.
Κατανάλωση γαλακτομικών προϊόντων.
Οι επιδημιολογικές μελέτες και πολύτιμα συμπεράσματα
Επιδημιολογικές μελέτες (αφού ο σακχαρώδης διαβήτης χαρακτηρίζεται ως πανδημία) έδειξαν πως τα άτομα που ακολουθούν το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, αυξάνουν το προσδόκιμο ζωής. Τα παχύσαρκα άτομα ανταποκρίνονται καλύτερα σε σταθερή απώλεια βάρους, καθώς ρυθμίζονται και όλες οι μεταβολικές παράμετροι. Η φυσική δραστηριότητα όχι αναστρέφει την καταστροφική πορεία του διαβήτη αλλά αποτελεί και βασικό μέτρo πρόληψης. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως πιο σημαντικό είναι η αυξημένη φυσική δραστηριότητα παρά η έντονη άσκηση.
Ο ύπνος επίσης αποτελεί άλλη μια βασική παράμετρος. Ο ποιοτικός ύπνος (δηλαδή να κοιμόμαστε σε σωστές συνθήκες και τις σωστές ώρες) συντελεί στην πρόληψη, αλλά και στην μείωση του βάρους. Το κάπνισμα θα πρέπει να αποφεύγεται γιατί αυξάνει την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2. Ο δε διαβητικός – καπνιστής ασθενής από την στιγμή που θα διαγνωσθεί θα πρέπει να το διακόψει άμεσα, διότι η νικοτίνη επηρεάζει σοβαρά την δράση της ινσουλίνης. Ας μην ξεχνάμε λοιπόν: Η πρόληψη είναι καλύτερη κάθε θεραπείας.
Ακολουθεί βίντεο σχετικά με τον σακχαρώδη διαβήτη.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Σκούτας Δ. (2008). Ελληνικά διαβητολογικά χρονικά. Ανακτήθηκε από www.ngda.gr. Τελευταία προσπέλαση στις 12/11/2020.
Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη. Ανακτήθηκε από www.moh.gov.gr. Τελευταία προσπέλαση στις 12/11/2020.
Diabetes. Ανακτήθηκε από www.who.int. Τελευταία προσπέλαση στις 12/11/2020.
Μελεντζελοπούλου Π. Ο ρόλος της ινσουλίνης στον μεταβολισμό. Ανακτήθηκε από www.endodiabetes.gr. Τελευταία προσπέλαση στις 12/11/2020.
