6η Μαρτίου: Πανελλήνια Σχολική Ημέρα Κατά της Βίας στο Σχολείο

Στις 23/2/2012 το Υπουργείο Παιδείας καθιέρωσε την 6η Μαρτίου ως «Πανελλήνια Σχολική Ημέρα Κατά της Βίας στο Σχολείο». Σύμφωνα με την απόφαση που στάλθηκε σε όλα τα σχολεία τότε, ο σκοπός αυτής της ενέργειας ήταν η ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων σχετικά με αυτό το φαινόμενο και η οργάνωση δράσεων με στόχο την αντιμετώπισή του. Διαβάζοντας την απόφαση, δε μπόρεσα παρά να σταθώ σε δύο ερωτήματα: α) γιατί υπάρχει στην Ελλάδα ξεχωριστή μέρα αφιερωμένη στη σχολική βία; και β) είναι δυνατόν να συνειδητοποιήσαμε την ανάγκη για ενημέρωση και δράση μόλις το 2012; Όπως θα δούμε τελικά, η ελληνική κοινωνία χρειάστηκε ένα ισχυρό σοκ για να συνειδητοποιήσει, τόσο τη σοβαρότητα του φαινομένου, όσο και την επιτακτική ανάγκη για την εξάλειψή του.

Τι είναι η σχολική βία;

Ως σχολική βία ορίζεται η κάθε μορφής κακοποίηση που μπορεί να δεχτεί ένας μαθητής από συμμαθητές του. Εκτός από τη σωματική βία που είναι η μορφή κακοποίησης που γίνεται πιο εύκολα αντιληπτή, υπάρχει η λεκτική βία (συνήθως μία ομάδα παιδιών κοροϊδεύει ένα άλλο παιδί για κάποιο χαρακτηριστικό του, χρησιμοποιώντας διάφορους χαρακτηρισμούς), ο εκφοβισμός (όταν το παιδί δέχεται απειλές από τους συμμαθητές του, προκειμένου να κάνει ό,τι του λένε), η σεξουαλική βία (όταν το παιδί αναγκάζεται να δεχθεί ή και να προβεί το ίδιο σε σεξουαλικές πράξεις με συμμαθητές του), η φυλετική βία (όταν το παιδί κακοποιείται λόγω διαφορετικής φυλής ή εθνικότητας από τους συμμαθητές του), η διαδικτυακή βία (όταν το παιδί δέχεται διαδικτυακές απειλές ή/και εκτίθενται προσωπικά του στοιχεία – φωτογραφίες, βίντεο κλπ – χωρίς τη συναίνεσή του στο διαδίκτυο). Όπως βλέπουμε, η σχολική βία έχει πολλές μορφές και συχνά συμβαίνει και εκτός σχολείου. Γι’ αυτό το λόγο, πολλές φορές είναι δύσκολο να αντιληφθούν οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς ότι ένα παιδί έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμό. Περισσότερες λεπτομέρειες για τη σχολική βία ως φαινόμενο θα βρείτε εδώ.

Η σχολική βία στον κόσμο

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η σχολική βία έχει πολλές μορφές, συμβαίνει και εκτός σχολείου, ενώ μερικές φορές είναι δύσκολο να εντοπιστεί από γονείς και καθηγητές. Παρόλο που τέτοιες συμπεριφορές υπήρχαν πάντα στα σχολεία -αν και ίσως όχι με τη συχνότητα που συμβαίνουν σήμερα- η πρώτη φορά που μελετήθηκε στοχευμένα αυτό το φαινόμενο ήταν το 1978 στη Νορβηγία. Από τότε, αρχίζει με αργά βήματα η συζήτηση γύρω από αυτό, κυρίως σε επιστημονικούς κύκλους, ώσπου το 1987 χρησιμοποιείται ο γνωστός πλέον όρος «bullying» από αρθρογράφους που αναφέρονται στη σχολική βία σε κείμενά τους σε επιστημονικά περιοδικά.

Διαβάστε επίσης Κρίστοφερ Λι: Ο άρχοντας του τρόμου

Advertising

Η σχολική βία στην Ελλάδα

Σύμφωνα με πανελλήνια έρευνα που έγινε από το Υπουργείο Παιδείας από το διάστημα «Δεκέμβριος 2015 – Ιανουάριος 2016», 3 στα 10 παιδιά έχουν πέσει θύμα σχολικής βίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ενώ όσον αφορά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, το 56,5% του μαθητικού πληθυσμού φαίνεται να υφίσταται λεκτική βία. Τα παιδιά που φαίνεται να υφίστανται σχολικό εκφοβισμό συχνότερα είναι εκείνα που ανήκουν σε κάποια μειονότητα και/ή έχουν διαφορετική καταγωγή από τους συμμαθητές τους. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν μία τέτοια συμπεριφορά είναι η εξωτερική εμφάνιση, η ενδυμασία και η σχολική απόδοση. Εδώ θα βρείτε μία ενδελεχή ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας.

Διαβάστε επίσης Μίλαν Κούντερα: Ο συγγραφέας που εξύμνησε την ελαφρότητα της ύπαρξης

Advertising

Τα δύο πιο γνωστά περιστατικά σχολικού εκφοβισμού στην Ελλάδα αφορούν στο σπουδαστή Βαγγέλη Γιακουμάκη και στο μαθητή Άλεξ Μεσχισβίλι.

Η υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη (1995-2015) ανάγκασε την ελληνική κοινωνία να μιλήσει για το σχολικό εκφοβισμό, να συνειδητοποιήσει ότι το μπούλινγκ δεν είναι απαραίτητα μία συμπεριφορά από την οποία κινδυνεύουν μονο ανήλικοι και να αναζητήσει ευθύνες. Οι περισσότεροι από εμάς θυμούνται την εξαφάνιση του Βαγγέλη στις 6 Φεβρουαρίου 2015 και την ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας των Ιωαννίνων προκειμένου να βρεθεί. Μετά από έρευνες 40 περίπου ημερών, ο Βαγγέλης βρέθηκε νεκρός σε απόσταση 800 μέτρων από τη Γαλακτοκομική Σχολή, όπου φοιτούσε, με ένα μαχαίρι δίπλα στο πτώμα του. Αρχικά, έγινε λόγος για αυτοκτονία, αλλά σταδιακά οι συμφοιτητές του άρχισαν να μιλάνε για την κακοποίηση που δεχόταν ο Βαγγέλης μέσα στη σχολή από συγκεκριμένη ομάδα ατόμων, ενώ δόθηκαν στη δημοσιότητα ακόμη και βίντεο όπου είχαν καταγραφεί τέτοια περιστατικά κακοποίησης. Έτσι, οι αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για δολοφονία, αλλά η υπόθεση δεν έχει κλείσει ακόμα, καθώς η δικογραφία είναι μεγάλη και εκτός από τους φοιτητές εμπλέκονται και οι καθηγητές της σχολής, ο διευθυντής, αλλά και πολιτικά πρόσωπα που είχαν μεσολαβήσει, ώστε να μην αποβληθούν οι θύτες από τη σχολή, όταν είχαν γίνει καταγγελίες στο διευθυντή για τη συμπεριφορά τους.

Η πρώτη φορά που έγινε λόγος στην Ελλάδα για τη σχολική βία και η ελληνική κοινωνία συνειδητοποίησε πως μπορεί να έχει θανάσιμα αποτελέσματα ήταν το 2006 με την εξαφάνιση του -11χρονου τότε- Άλεξ Μεσχισβίλι στις 3 Φεβρουαρίου. Οι έρευνες για τον εντοπισμό του παιδιού κράτησαν 45 ημέρες, ώσπου πέντε συμμαθητές του (ηλικίας 11-13 ετών), οι οποίοι τον παρενοχλούσαν και στο σχολείο, ομολόγησαν ότι εκείνο το βράδυ του επιτέθηκαν, κι αφού τον χτύπησαν, τον έσπρωξαν από τις σκάλες, με αποτέλεσμα να χτυπήσει στο κεφάλι. Στη συνέχεια, τον μετέφεραν σε ένα ακατοίκητο σπίτι και τον άφησαν να πεθάνει. Τις επόμενες μέρες, με τη βοήθεια συγγενών τους, μετέφεραν το πτώμα και το έκρυψαν, με αποτέλεσμα να μην έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Οι ανήλικοι δράστες δικάστηκαν και τους επιβλήθηκαν αναμορφωτικά μέτρα, ενώ ο παππούς δύο εκ των δραστών, που ήταν αδέλφια, καταδικάστηκε σε 4 χρόνια και 6 μήνες φυλάκισης ως συνεργός τους.

Διαβάστε επίσης Οι νέες διαστάσεις του εκφοβισμού

Δυστυχώς, τα περιστατικά αυτά έγιναν γνωστά επειδή κατέληξαν σε θάνατο. Ωστόσο, πολλά παιδιά που υφίστανται σχολική βία δεν το αναφέρουν ποτέ, με αποτέλεσμα να υποφέρουν σιωπηλά, χωρίς να έχουν βοήθεια. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να παρατηρούν τη συμπεριφορά των μαθητών τους και να επεμβαίνουν μόλις διαπιστώσουν κάτι ύποπτο, οι γονείς να είναι δίπλα στα παιδιά τους, να συζητούν μαζί τους και να είναι πάντα πρόθυμοι να τα ακούσουν, και κυρίως εμείς ως ενήλικες να προσέχουμε τη συμπεριφορά μας μπροστά σε παιδιά. Αν εμείς πρώτοι δε δείξουμε σεβασμό στο συνάνθρωπο και τη διαφορετικότητά του, τα παιδιά θα ακολουθήσουν το κακό μας παράδειγμα.

Advertising

Ακολουθεί βίντεο από την αφιερωμένη στη σχολική βία στην Ελλάδα εκπομπή του Σταύρου Θεοδωράκη «Πρωταγωνιστές».