Η Α΄Σταυροφορία (1906-1099) κλήθηκε από τον Πάπα Ουρβανό Β΄ στη σύνοδο του Κλερμόν, με σκοπό την ανακατάληψη των Αγίων Τόπων. Πολλοί ιστορικοί της εποχής απέδωσαν οικονομική και πολιτική σκοπιμότητα σε αυτή την ενέργεια. Ο Πάπας Ουρβανός προσπάθησε να χειραγωγήσει το θρησκευτικό συναίσθημα μέσα από μια μόνο πρόταση: «Όποιος μόνο για αφοσίωση, αλλά όχι για να κερδίσει τιμή ή χρήματα, πηγαίνει στην Ιερουσαλήμ για να απελευθερώσει την Εκκλησία του Θεού, μπορεί να αντικαταστήσει αυτό το ταξίδι με κάθε μετάνοια».
Η αλήθεια ήταν πως ο Πάπας είδε την εκστρατεία ως μια εγωκεντρική ευκαιρία για να κατευθύνει τους Ιππότες και λαϊκούς στην ανάκτηση της Ιερουσαλήμ. Ως αντάλλαγμα εκείνοι θα συγχωρούνταν αυτόματα για όλες τις αμαρτίες που είχαν εξομολογηθεί. Έτσι πολλοί Ρωμαιοκαθολικοί Χριστιανοί, έγιναν σταυροφόροι δίνοντας δημόσιο όρκο, παίρνοντας συγχωροχάρτια από το Βατικανό. Μόνο που τα προσωπικά κίνητρα του καθενός όπως η φήμη, η δόξα και ο πλούτος σύντομα οδήγησαν σε διενέξεις και σε πολιτικές φατρίες. Μετά την Α΄Σταυροφορία ακολούθησαν άλλες έξι.
«Οι αρχηγοί μας διέταξαν όλοι οι νεκροί να πεταχτούν έξω λόγω της μεγάλης δυσοσμίας, αφού όλη η πόλη ήταν γεμάτη με τα πτώματα τους. Κι έτσι οι ζωντανοί Σαρακηνοί έσερναν τους νεκρούς μπροστά στις εξόδους των πυλών και τους τακτοποιούσαν σε σωρούς, σαν να ήταν σπίτια. Κανείς δεν είδε και δεν άκουσε ποτέ τέτοια σφαγή ειδωλολατρών, γιατί από αυτούς σχηματίστηκαν νεκρικές πυραμίδες σαν πυραμίδες, και κανείς δεν ξέρει τον αριθμό τους εκτός από τον Θεό μόνο». – Ανώνυμη μαρτυρία.
Σταυροφορίες: Μιλιταριστικές και όχι ευλαβικές εκστρατείες
Οι Σταυροφορίες άνοιξαν ξανά τον δρόμο του εμπορίου στην Μεσόγειο. Οι στρατοί συμμετείχαν στο εμπόριο με τους τοπικούς πληθυσμούς με αποτέλεσμα η Γένοβα και η Βενετία να ακμάσουν. Από την άλλη η Λατινική Εκκλησία συσπειρώθηκε υπό την ηγεσία του Πάπα. Ο Ιπποτισμός αποτέλεσε ιδέα ηρωισμού και ταυτόχρονα θρησκευτικής ευλάβειας.
Η αλήθεια όμως ήταν άλλη: Οι σταυροφορίες δεν είχαν καμία σχέση με την Ειρήνη και την αγάπη του Θεού αλλά με την φεουδαρχία και τον μιλιταρισμό. Οι σταυροφόροι λεηλατούσαν τις χώρες με το πέρασμα τους για να μπορέσουν να τροφοδοτηθούν. Οι ευγενείς κρατούσαν για τον εαυτό τους το μεγαλύτερο κομμάτι των εδαφών αντί να το επιστρέψουν στους Βυζαντινούς. Λίγοι ήταν εκείνοι οι σταυροφόροι που είχαν αγνά κίνητρα.
Η Α’ Σταυροφορία ως συγχωροχάρτι για αμαρτίες
Χιλιάδες λαϊκοί και ευγενείς είδαν την έκκληση του Πάπα Ουρβανού Β’ ως οδό σωτηρίας από τις συνέπειες της αμαρτωλής ζωής. Κάποιοι από αυτούς το είδαν ως μια περιπέτεια που θα απέδιδε σημαντικό οικονομικό κέρδος. Ένας από αυτούς σύμφωνα με τους ιστορικούς ήταν ο Stephens of Blois. Σε γράμμα προς την σύζυγο του Adela of Blois αναφέρει ότι του είχαν δώσει πολύτιμα δώρα καθώς και τιμές και πως τώρα είχε διπλάσιο χρυσό και ασήμι από αυτό που κατείχε πριν φύγει.
Τα στρατεύματα των σταυροφόρων είχαν τιμητικούς τίτλους όπως: Ο στρατός του Σταυρού, του Χριστού, του Κυρίου, της Πίστης. Το σύμβολο του σταυρού ήταν χαρακτηριστικό τους. Η συμμετοχή σε σταυροφορία σήμαινε πως ο σταυροφόρος έπαιρνε το σημείο του σταυρού και η αποστολή του ήταν θεόσταλτη. Όσοι πέθαιναν στις εκστρατείες λαμβάνανε το ειδικό συγχωροχάρτι για τις αμαρτίες που είχαν διαπράξει. Στα μάτια του λαού λογίζονταν ως μάρτυρες…
Εξέλιξη και ροή για την Α’ Σταυροφορία
«Εκείνη την εποχή οι συγγραφείς περιέγραφαν μερικές φορές τους σταυροφόρους ως crucesignati δηλαδή άτομα που συνοδεύονται από το σημείο του σταυρού, κάποιες άλλες φορές τους περιέγραφαν με άλλους όρους όπως προσκυνητής. Η σταυροφορία εξελίχθηκε επίσης με την πάροδο του χρόνου, λαμβάνοντας πολλές διαφορετικές μορφές και λειτουργώντας σε πολλές διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές- κάτι που δυσκολεύει τον ορισμό». Morton, Nicholas – Encountering Islam on the First Crusade: Cambridge Univeristy Press, 2016.
Advertising
Η φιγούρα του Σταυροφόρου
Για να θεωρηθεί πραγματική μια Σταυροφορία έπρεπε να είχε την έγκριση του Πάπα. Ο σταυροφόρος έπαιρνε έναν σταυροφορικό όρκο και έραβε έναν σταυρό στα ρούχα του, ως σύμβολο δέσμευσης. Επίσης φορούσαν το σενάριο που ήταν ένα πουγκί, την αμυντική θωράκιση, τα λάβαρα και το προσωπικό του προσκυνητή. Προστατευόταν από ένα ειδικό νομικό καθεστώς το οποίο προστάτευε και τις οικογένειες τους, για όσο εκείνοι έλειπαν.
Οι κληρικοί της εποχής προωθούσαν την άποψη ότι το να σκοτώσεις τον εχθρό του Ιησού Χριστού δεν ήταν αμαρτία. Και ότι ο στρατιώτης του Χριστού θα μπορούσε να σκοτώσει ή να σκοτωθεί αφού ενώ σφαγιάζει ωφελεί τον Χριστό. Τα συγχωροχάρτια ήταν μια συνήθης πρακτική από την εποχή του Πάπα Ιννοκέντιου Δ΄( 1195 -1254), που έδινε δέκα ημέρες άφεση αμαρτιών σε όποιον προσευχόταν υπέρ του βασιλιά της Γαλλίας.
Η παραβίαση του όρκου του Βοημούνδου
Τον Ιούνιο του 1097 οι σταυροφόροι κατέλαβαν την πόλη της Νίκαιας. Μετά από αυτό κινήθηκαν στην πεδιάδα της Ανατολίας. Ο Τουρκικός στρατός επιτέθηκε στα στρατεύματα κοντά στο Δορύλαιο και παραλίγο να ηττηθούν οι σταυροφόροι. Τους επόμενους μήνες, ο στρατός διέσχισε τη Μικρά Ασία και κατέλαβε τις πόλεις της Κιλικίας, τη Ταρσό και τη Μαμίστρα. Στις 28 Ιουνίου 1098, οι σταυροφόροι επιτέθηκαν στις Μουσουλμανικές δυνάμεις. Η Ακρόπολη παραδόθηκε και έτσι απέκτησαν τον πλήρη έλεγχο της Αντιόχειας. Στον απόηχο της νίκης πολλοί σταυροφόροι διχάστηκαν οικτρά. Ο Βοημούνδος Α΄της Αντιόχειας ήθελε να μείνει στην Αντιόχεια, πως ο όρκος που έδωσε ήταν άκυρος και η κατάκτηση ήταν εξ ολοκλήρου δική του.
Η κατάκτηση της Ιερουσαλήμ κατά την Α’ Σταυροφορία
Το στράτευμα περιφρόνησε αυτή την απόφαση επειδή ήθελε να φτάσει στον τάφο του Χριστού στην Ιερουσαλήμ και κατευθύνθηκε νότια. Τον Ιούνιο του 1099 έφτασε στην Ιερουσαλήμ. Οι δυνάμεις συγκεντρώθηκαν στα βόρεια και στα νότια της πόλης στις 15 Ιουλίου 1099. Το στράτευμα αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες όπως ήταν η έλλειψη νερού, η αφόρητη ζέστη και η έλλειψη τροφίμων. Χρησιμοποιώντας τους πολιορκητικούς τους πύργους, εισέβαλαν στην πόλη τις επόμενες ημέρες. Μουσουλμάνοι και Εβραίοι υπερασπιστές της πόλης σφαγιάστηκαν.
Η πραγματική εντύπωση αυτής της εικόνας περιγράφηκε με μια πρόταση: Μέχρι τα γόνατα τους στο αίμα. Αν και υπάρχουν μαρτυρίες οι οποίες ισχυρίζονται πως αυτή η περιγραφή μάλλον ήταν υπερβολική. Η αλήθεια ήταν πως η Ιερουσαλήμ είχε γεμίσει στους δρόμους της με αίμα. Οι φρικαλεότητες που ακολούθησαν κατά των κατοίκων μετά από μια πολιορκία, ήταν ένα γεγονός σύνηθες. Η Ιερουσαλήμ παρέμεινε σε Χριστιανικά χέρια για σχεδόν ένα αιώνα μέχρι την στιγμή που οι σταυροφόροι ηττήθηκαν από τον Σαλαντίν στην μάχη του Χαττί το 1187. Οι επόμενες σταυροφορίες που ξεκίνησαν είχαν διαφορετικά κίνητρα.
Παρακάτω ακολουθεί βίντεο σχετικά με την Α΄Σταυροφορία.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Crusades – Christianity. Aνακτήθηκε από https://www.britannica.com/. Τελευταία πρόσβαση στις 13/7/2022.
Crusades (2010). Ανακτήθηκε από https://www.history.com/. Τελευταία πρόσβαση στις 13/7/2022.
The First Crusade and the establishment of the Latin states. Ανακτήθηκε από https://www.britannica.com/. Τελευταία πρόσβαση στις 13/7/2022.
