Η Άννα Φρόιντ δεν ήταν απλά μόνο η κόρη του νευρολόγου και ψυχίατρου, θεμελιωτή της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ. Ήταν μία από τους πρωτοπόρους της παιδικής ανάλυσης. Συνέβαλε στη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το εγώ, ή η συνείδηση, λειτουργεί στην αποτροπή επώδυνων ιδεών, παρορμήσεων και συναισθημάτων. Παρείχε ψυχολογικές τεχνικές για τη θεραπεία παιδιών μέσω της κλινικής της εμπειρίας και της δημοσίευσης των έργων της αφού πρόσφεραν μια εικόνα για τα αναπτυξιακά στάδια των παιδιών και τη κατανόηση των υφιστάμενων διαφορών μεταξύ ενός παιδιού και ενός ενήλικα.
“Τα πράγματα στη ζωή δεν είναι πάντα όπως θα θέλαμε. Υπάρχει μονάχα ένας τρόπος να τα διαχειριστείς. Να προσπαθήσεις να είσαι καλά με τον εαυτό σου.”
Τα πρώτα χρόνια της Άννα Φρόιντ
Η Άννα Φρόιντ γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1895 στη Βιέννη. Ήταν το έκτο και νεαρότερο από τα παιδιά της Μάρθας και του Σίγκμουντ Φρόιντ. Σύμφωνα με τον πατέρα της, η Άννα ήταν ένα ζωηρό παιδί. Ζήλευε την ομορφιά της μεγαλύτερης αδερφής της Σοφίας και δεν είχε ουσιαστική σχέση με τη μητέρα της καθώς είχε γαλουχηθεί από τη νοσοκόμα της οικογένειας, Τζόζεφιν Στρος.
Η Άννα υπήρξε φιλάσθενο παιδί που υπέφερε από ανορεξία λόγω κατάθλιψης και οι γονείς της τα περισσότερα καλοκαίρια την έστελναν σε κατασκηνώσεις για βελτίωση της υγείας της. Ως μικρό παιδί άρχισε να περιγράφει στο πατέρα της τα όνειρα της και αρκετά από αυτά συμπεριλήφθηκαν στο έργο του «Ερμηνεία των ονείρων».
Για την Άννα, σύμφωνα με την Ελίζαμπεθ Γιάνγκ Μπρουεχλ, η ίδια και η ψυχανάλυση ήταν δίδυμες που άρχισαν τη ζωή τους ανταγωνιζόμενες η μια την άλλη για τη προσοχή του πατέρα τους.
Αρχικά βήματα και εκπαίδευση
Σε ηλικία 13 χρόνων η Άννα Φρόιντ άρχισε να παρακολουθεί τις συναντήσεις της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας της Βιέννης κάθε Τετάρτη. Ήδη το 1910 η Άννα είχε διαβάσει το έργο του πατέρα της όμως η σοβαρή ενασχόληση της με την ψυχανάλυση άρχισε πολύ αργότερα όταν ξεκίνησε το 1918 ο πατέρας της να την ψυχαναλύει. Στα 17 της συζητούσε μαζί με το πατέρα της το νόημα των ψυχαναλυτικών όρων αφού πρώτα είχε μελετήσει αρκετά από τα βιβλία του. Τελείωσε την εκπαίδευση της στο Cottage Lyceum της Βιέννης το 1912 ενώ ήταν αβέβαιη για την καριέρα της και ακόμα έπασχε από κατάθλιψη και ανορεξία.
Μετά από δύο χρόνια μετακόμισε στην Αγγλία για να βελτιώσει τα αγγλικά της αλλά δεν έμεινε για πολύ αφού έπρεπε να επιστρέψει στη Βιέννη λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1914 έδωσε και πέτυχε στις εξετάσεις για να γίνει δασκάλα στο σχολείο από όπου αποφοίτησε, το Cottage Lyceum. Από το 1915 ως το 1917 ήταν ασκούμενη και από το 1917 εργάστηκε κανονικά ως δασκάλα όμως το 1920 αναγκάστηκε να παραιτηθεί εξαιτίας της αρρώστιας της, τη φυματίωση.
Το 1922 παρουσίασε την ανάλυση της στη Ψυχαναλυτική κοινότητα της Βιέννης με τον τίτλο «The Relation of Beating Fantasies to a Daydream» , και λίγο καιρό αργότερα έγινε μέλος της και ξεκίνησε να εργάζεται με παιδιά. Από το 1925 ως το 1934 ήταν η Γραμματέας της Διεθνής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και το 1935 ανέλαβε τη θέση διευθύντριας στο Ινστιτούτο Ψυχαναλυτικής Εκπαίδευσης στη Βιέννη.
Το 1936 δημοσίευσε ένα από τα πιο γνωστά και καινοτόμα έργα της «Το εγώ και οι μηχανισμοί άμυνας», το οποίο και έδωσε δώρο στο πατέρα της για τα ογδοηκοστά γενέθλιά του.
Η ζωή στο Λονδίνο
Από το 1937 και μετά η Άννα Φρόιντ διεύθυνε νηπιαγωγείο που βρισκόταν σε πειραματικό στάδιο για μικρά παιδιά από τις φτωχές συνοικίες της Βιέννης. Δυστυχώς, το Μάρτιο του 1938 το νηπιαγωγείο έπρεπε να κλείσει. Η Αυστρία καταλήφθηκε από τη ναζιστική Γερμανία και οι Φρόιντ έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα ως Εβραίοι πρόσφυγες, παρά την επιδείνωση της υγείας του πατέρα της που νοσούσε από καρκίνο της γνάθου.
Η πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη και ο Έρνεστ Τζόουνς βοήθησαν στην απόκτηση εγγράφων μετανάστευσης αλλά το πιο σημαντικό ήταν η Άννα που έπρεπε να αντιμετωπίσει τη ναζιστική γραφειοκρατία και να οργανώσει πρακτικά τη μετανάστευση της οικογένειας στο Λονδίνο. Η Άννα εγκαταστάθηκε σχετικά γρήγορα για να εργαστεί στο νέο της σπίτι. “Η Αγγλία είναι πράγματι μια πολιτισμένη χώρα“, έγραψε, “και είμαι φυσικά ευγνώμων που είμαστε εδώ. Δεν υπάρχει κανενός είδους πίεση και υπάρχει πολύς χώρος και ελευθερία μπροστά”.
Ο Σίγκμουντ Φρόιντ πέθανε το 1939 από την επάρατη νόσο που τον ταλαιπωρούσε και η Άννα αφοσιώθηκε στη φροντίδα του ως το τέλος της ζωής του. Ο πατέρας της την αποκαλούσε Άννα Αντιγόνη γιατί στο έργο του Σοφοκλή, Οιδίπους επί Κολωνώ, η πιστή στο καθήκον Αντιγόνη είναι εκείνη που οδηγεί από το χέρι τον τυφλό και άρρωστο πατέρα της.
Μετά τη μετανάστευση της το 1940, ίδρυσε μια παιδική κοινότητα στο Λονδίνο το “Hampstead Nurseries” για τα ορφανά και τα παιδιά που είχαν χωριστεί από τους γονείς τους. Από το 1952 ήταν διευθύντρια του “Hampstead Child Therapy Clinic”, ενός πρότυπου κέντρου έρευνας και άσκησης στη παιδική ψυχανάλυση που σήμερα ονομάζεται “The Anna Freud Centre”.
Τα τελευταία χρόνια της Άννα Φρόιντ
Από τη δεκαετία του 1950 μέχρι το τέλος της ζωής της, η Άννα Φρόιντ ταξίδευε τακτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες για να δώσει διαλέξεις, να διδάξει και να επισκεφτεί φίλους. Εκεί βρήκε ίσως το πιο πρόθυμο κοινό για τις θεωρίες της. Το 1970 ασχολήθηκε με τα προβλήματα συναισθηματικά στερημένων παιδιών και κοινωνικά μειονεκτούντων. Στη Νομική Σχολή του Yale δίδαξε σεμινάρια για το έγκλημα και την οικογένεια και αυτό οδήγησε σε μια υπερατλαντική συνεργασία με τον Joseph Goldstein και τον Albert Solnit για τα παιδιά και το δίκαιο, που δημοσιεύτηκε ως “Beyond the Best Interests of the Child (1973).
Η Άννα Φρόιντ πέθανε στο Λονδίνο στις 9 Οκτωβρίου 1982 σε ηλικία 86 ετών. Η σορός της αποτεφρώθηκε και η τέφρα της βρίσκεται μαζί με τη τέφρα της οικογένειας Φρόιντ στο Μαυσωλείο Γκόλντερς Γκριν του Λονδίνου. Το 1986 το σπίτι της για σαράντα χρόνια μετατράπηκε σε Μουσείο Φρόιντ όπως ζήτησε η ίδια.
Έργα της η Άννα Φρόιντ στα Ελληνικά
- Εισαγωγή στην ψυχανάλυση του παιδιού (Επίκουρος, 1990)
- Παιδαγωγική ψυχανάλυση (Επίκουρος, 1991)
- Τα καλά και τα κακά στην εξέλιξη του παιδιού (Επίκουρος, 1992)
- Εισαγωγή στην τεχνική της ανάλυσης του παιδιού (Ροές, 2003)
- Το Εγώ και οι μηχανισμοί άμυνας (Καστανιώτης, 2007)
Λίγα λόγια για την ίδια την Άννα Φρόιντ στο παρακάτω βίντεο αλλά και για τους 10 μηχανισμούς άμυνας του εγώ.
Πηγές:
- Σίγκμουντ Φρόιντ, Η ζωή του σε εικόνες και κείμενα, Ερνστ Φρόιντ, Λούσυ Φρόιντ & Ιλζε Γκρουμπριχ – Σημίτη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2006.
- Anna Freud Biography and Contributions to Psychology, Ανακτήθηκε από: www.simplypsychology.org (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022).
- Βιογραφία: Anna Freud, Ανακτήθηκε από: www.psychologynow.gr (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022)
- Anna Freud, Ανακτήθηκε από: www.jwa.org (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022).
- Άννα Φρόιντ, Ανακτήθηκε από: www.sansimera.gr (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022).
- Anna Freud, Ανακτήθηκε από: www.psychology.fandom.com (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022).
- Anna Freud: Life and Work, Ανακτήθηκε από: www.freud.org.uk (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022).
- Anna Freud: Austrian – British psychoanalyst, Ανακτήθηκε από: www.britannica.com (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022).
- Αποφθέγματα και ρήσεις διασήμων ψυχολόγων, ψυχοθεραπευτών και φιλοσόφων, Ανακτήθηκε από: www.ptsakiri.com (τελευταία πρόσβαση 8/10/2022).
