Πηγή εικόνας: en.wikipedia.org | Από αριστερά προς τα δεξιά: Ιωσήφ Στάλιν, Φράνκλιν Ρούζβελτ και Ουίνστον Τσώρτσιλ στη Διάσκεψη της Τεχεράνης (1943).
Η Διάσκεψη της Τεχεράνης ξεκίνησε στις 28 Νοεμβρίου 1943 και είναι η πρώτη φορά που συναντάμε τους «Μεγάλους Τρεις» γύρω από το διαπραγματευτικό τραπέζι. Ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο ηγέτης της ΕΣΣΔ, Ιωσήφ Στάλιν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Φράνκλιν Ρούζβελτ συζητούν την υιοθέτηση στενής συνεργασίας ως προς τη διεκπεραίωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων που προδιαγράφουν την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας. Ταυτόχρονα, η σύγκρουση συμφερόντων η οποία θα επικυρωθεί πια στη Διάσκεψη της Γιάλτας, αρχίζει να διαφαίνεται. Οι εργασίες του Συνεδρίου ολοκληρώνονται την 1η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.
Προσδοκίες και στόχοι
Στα μέσα του 1943 είναι πλέον εμφανές πως η πολεμική πλάστιγγα γέρνει εις βάρος των δυνάμεων του Άξονα. Οι επιτυχίες του Κόκκινου Στρατού επέκτειναν την ισχύ της σοβιετικής παρουσίας στις διαπραγματεύσεις, γεγονός που αποδεικνύεται και από την επιλογή της πρεσβείας της ΕΣΣΔ στην Τεχεράνη ως σημείο συνάντησης. Το μείζον ζήτημα που τέθηκε ήταν το άνοιγμα ενός δεύτερου μετώπου στη Δύση.
Πηγή εικόνας: iwm.org.uk | Η σοβιετική πρεσβεία στην Τεχεράνη, σημείο που έλαβε χώρα η Συνδιάσκεψη (1943).
Η ΕΣΣΔ είχε υποστεί βαρύτατες ζημίες απ’ τον πόλεμο με τη Γερμανία, γεγονός που την άφηνε εκτεθειμένη και σε δυσμενή θέση σε περίπτωση που οι δυτικές δυνάμεις αποχωρούσαν απ’ τη σύρραξη. Επιπλέον, ευσεβή πόθο για τους Σοβιετικούς αποτελούσε η επαναφορά των συνόρων εκεί όπου είχαν συμφωνηθεί κατά το γερμανο-σοβιετικό Σύμφωνο μη- επίθεσης του 1939, το οποίο είχε παραβιάσει η Γερμανία, εισβάλλοντας στην ΕΣΣΔ. Η ανέγερση ενός δυτικού μετώπου έδινε χρονικά περιθώρια στην ΕΣΣΔ για να επουλώσει τις πληγές της και ως ένα βαθμό καθησύχαζε τη σοβιετική μεριά. Η τελευταία πίστευε πως οι διαρκείς αναβολές των Δυτικών να αναλάβουν δράση οφείλονται στην πρόθεση της καπιταλιστικής Δύσης να αφήσουν τη ναζιστική Γερμανία να κατασπαράξει την ΕΣΣΔ.
Η Βρετανία απ’ τη μεριά της, έβλεπε με καχυποψία τη σοβιετική στάση και θεωρούσε ότι η αύξηση της ισχύος της ΕΣΣΔ είναι απειλή για την Ευρώπη, αφού ο σοβιετικός στρατός αργά ή γρήγορα θα προέλαυνε σε κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, προσαρτώντας τα στη σοσιαλιστική σφαίρα επιρροής. Οι ΗΠΑ, οι οποίες έβγαιναν εν πολλοίς ανεπηρέαστες απ’ τον πόλεμο, έθεταν ως προτεραιότητα τη λήξη του. Οι αμερικανικές βιομηχανικές δομές και ο πλουτοπαραγωγικός κλάδος δεν είχαν πληγεί, αναδεικνύοντας τις ΗΠΑ σε κορυφαία οικονομική δύναμη της περιόδου. Οι ΗΠΑ διέβλεπαν μεν τη σοβιετική απειλή, είχαν πίστη δε στις δυνάμεις και στην ιδεολογική ανωτερότητα τους έναντι των Σοβιετικών. Επιπρόσθετα, η αμερικανική ματιά έβλεπε με επιφυλακτικότητα τη βρετανική επιμονή σχετικά με την υπογράμμιση του αναπόφευκτου της σύρραξης με τη Μόσχα, πιστεύοντας πως η προσήλωση του Ηνωμένου Βασιλείου να υποσκάψει τις αμερικανο-σοβιετικές σχέσεις καθρέπτιζε τη διατήρηση του αποικιοκρατικού καθεστώτος.
Advertising
Advertisements
H Συνδιάσκεψη
Παρ’ όλα αυτά, οι εργασίες της Διάσκεψης της Τεχεράνης πραγματοποιήθηκαν σε κλίμα συνεννόησης και καλής θέλησης, γεγονός που αποδεικνύεται από τη γραπτή διακήρυξη, υπογεγραμμένη από τους τρεις ηγέτες:
«Εμείς, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας και ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης συναντηθήκαμε τις τέσσερις τελευταίες ημέρες στην πρωτεύουσα του συμμάχου μας, Ιράν, την Τεχεράνη, και διαμορφώσαμε και επιβεβαιώσαμε την κοινή μας πολιτική.
Εκφράζουμε την αποφασιστικότητά μας ότι τα έθνη μας θα συνεργαστούν τόσο στον Πόλεμο όσο και στην ειρήνη που θα ακολουθήσει.
Αναφορικά με τον πόλεμο, τα επιτελεία μας παρέστησαν στις συναντήσεις στρογγυλής τραπέζης και καταστρώσαμε τα σχέδιά μας για την καταστροφή των γερμανικών δυνάμεων. Καταλήξαμε σε πλήρη συμφωνία τόσο ως προς τους σκοπούς, όσο και ως προς το συγχρονισμό των επιχειρήσεων που θα αναληφθούν σε Ανατολή, Δύση και Νότο.
Advertising
Η αλληλοκατανόηση στην οποία έχουμε φτάσει εγγυάται πως η νίκη θα είναι δική μας.
Όσον αφορά τη μεταπολεμική ειρήνη, είμαστε βέβαιοι ότι το πνεύμα ομόνοιάς μας θα εξασφαλίσει μια ειρήνη που θα έχει διάρκεια. Αναγνωρίζουμε πλήρως την υπέρτατη ευθύνη που επωμιζόμαστε εμείς και τα Ηνωμένα Έθνη για την εγκαθίδρυση μιας ειρήνης που θα δεσπόζει της καλής θέλησης των λαϊκών μαζών του κόσμου, και θα εξοβελίσει την οδύνη και τον τρόμο του πολέμου για πολλές γενεές.
Μέσω των Διπλωματικών μας συμβούλων ερευνήσαμε τα προβλήματα του μέλλοντος. Θα αναζητήσουμε τη συνεργασία και την ενεργή συμμετοχή όλων των εθνών, μικρών ή μεγάλων, των οποίων οι λαοί, είναι αφοσιωμένοι με καρδιά και μυαλό στην εξάλειψη της σκλαβιάς και της τυραννίας, της καταπίεσης και της καταδυνάστευσης, όπως είναι οι δικοί μας λαοί. Θα τους καλωσορίσουμε, όποτε αποφασίσουν να συμμετάσχουν, σε μια παγκόσμια οικογένεια δημοκρατικών εθνών.
Καμία δύναμη στον κόσμο δεν μπορεί να μας εμποδίσει να καταστρέψουμε τις γερμανικές στρατιές στην ξηρά, τα U-boats τους στη θάλασσα και τους «κήπους πολέμου» τους από αέρος.
Advertising
Η επίθεσή μας θα είναι αμείλικτη και επαυξανόμενη.
Ορμώμενοι από αυτές τις φιλικές διασκέψεις προσβλέπουμε με αυτοπεποίθηση στην ημέρα που όλοι οι λαοί του κόσμου θα μπορούν να ζουν ελεύθερα, ανέγγιχτοι από την τυραννία και σύμφωνα με τις ποικίλες επιθυμίες και τη δική τους συνείδηση.
Ήρθαμε εδώ με ελπίδα και αποφασιστικότητα. Αναχωρούμε από εδώ ως φίλοι στην πράξη, στο πνεύμα και στο σκοπό».
Πηγή εικόνας: iwm.org.uk | Τα 69α γενέθλια του Ουίνστον Τσώρτσιλ συνέπεσαν με τις εργασίες της Διάσκεψης. Ο Βρετανός πρωθυπουργός φωτογραφίζεται με καπέλο περσικού τύπου που του δόθηκε ως δώρο στην Τεχεράνη (1943).
Αποτελέσματα
Συμφωνήθηκε λοιπόν πως τα στρατιωτικά επιτελεία των τριών Δυνάμεων θα ήταν σε συνεννόηση και συντονισμό για την επίτευξη της γερμανικής ήττας. Ακόμα, η διάσκεψη ενέκρινε την έναρξη της επιχείρησης Overlord, δηλαδή της απόβασης στη Νορμανδία το 1944, με ταυτόχρονη διεκπεραίωση επιχείρησης στη νότια Γαλλία.
Πηγή εικόνας: iwm.org.uk | Σοβιετικός φρουρός κρατά το Σπαθί του Στάλινγκραντ. Κατά μήκος της λεπίδας χαραγμένο σε Ρωσικά και Αγγλικά, «Στους πολίτες του Στάλινγκραντ με τις ατσάλινες καρδιές, δώρο του Βασιλέα Γεωργίου ΣΤ΄, ως δείγμα της ευγνωμοσύνης του βρετανικού λαού» (1943).
Επομένως, αφού μεγάλο ποσοστό των ναζιστικών δυνάμεων ήταν συγκεντρωμένο στην ανατολική μεριά, η ανέγερση του δυτικού μετώπου θα τις υποχρέωνε να αποχωρήσουν απ’ την περιοχή, επιτρέποντας στους Σοβιετικούς να πραγματοποιήσουν ισχυρή αντεπίθεση. Τέλος, η Συνδιάσκεψη της Τεχεράνης διαγράφει τα ψυχροπολεμικά πλαίσια ανταγωνισμού ισχύος και επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς του Τσώρτσιλ για την επερχόμενη σύγκρουση Ουάσιγκτον- Μόσχας.
Βρετανικό βίντεο- Αφιέρωμα με τίτλο “Οι Μεγάλοι Τρεις στην Τεχεράνη” (1943)
Πηγές
Μπότσιου Κ. (2011). Σχεδιάζοντας την ειρήνη: η ιδεολογική και στρατηγική επιρροή των ηγετών του Πολέμου στη διαμόρφωση του Ψυχρού πολέμου, 1941-1950. Ανακτήθηκε από idis.gr. (Τελευταία πρόσβαση: 8/11/2020).
Αποστολόπουλος Δ. (n.d.) Ο Ψυχρός πόλεμος και τα αίτια της Γερμανικής διχοτόμησης 1945-1949. Ανακτήθηκε από idis.gr. (Τελευταία πρόσβαση: 8/11/2020).
Advertising
Tehran Conference Declaration 1943. Ανακτήθηκε από loc.gov. (Τελευταία πρόσβαση: 8/11/2020).
Διάσκεψη Τεχεράνης. Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org. (Τελευταία πρόσβαση: 8/11/2020).
Γεννημένη και μεγαλωμένη στην Αθήνα, με πτυχίο στις Διεθνείς & Ευρωπαϊκές Σπουδές και μεταπτυχιακό στη Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού. Σκοπός της συμμετοχής στο Maxmag η διατήρηση του ερευνητικού ενδιαφέροντος σε θέματα ιστορίας, διπλωματίας και στρατηγικής.
