Η ναυμαχία στο Ναυαρίνο, η οποία έλαβε χώρα στις 8 Οκτωβρίου του 1827, αποτέλεσε σημαντικό σταθμό στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και έγινε η αιτία ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την ελληνική ανεξαρτησία.
Η στάση των Συμμάχων και η Συνθήκη του Λονδίνου
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, πως το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης, το Μάρτιο του 1821, είχε καταδικαστεί αρχικά από τις Μεγάλες Δυνάμεις, αφού η Ιερή Συμμαχία (1815) ήταν αντίθετη απέναντι σε οποιαδήποτε επαναστατική κίνηση. Με την πάροδο του χρόνου όμως, και ειδικά μετά τον απαγχονισμό του οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ και τις διώξεις που υπέστησαν οι Έλληνες υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας , οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας επιδεινώθηκαν. Υπό αυτές τις συνθήκες και ενώ τα συμφέροντα των Συμμάχων αυξάνονταν, από τον τρίτο χρόνο της Επανάστασης η στάση τους άρχισε να μεταβάλλεται απέναντι στο Ελληνικό Ζήτημα. Η ευρωπαϊκή διπλωματία άρχισε να κινείται φιλικά απέναντι στην Επανάσταση και το 1827 υπογράφηκε συνθήκη στο Λονδίνο μεταξύ Αγγλίας-Γαλλίας-Ρωσίας που προέβλεπε την ανακωχή των δύο εμπόλεμων κρατών και την ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη συνθήκη, θα ιδρυόταν ελληνικό κράτος υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου και σε περίπτωση που οι δύο εμπόλεμοι δεν δέχονταν τους όρους, προβλεπόταν επέμβαση των τριών δυνάμεων. Σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της στάσης των Συμμάχων διαδραμάτισε και ο νέος Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας, Γεώργιος Κάνινγκ, ο οποίος έδωσε μια περισσότερο φιλελεύθερη τροπή στις αποφάσεις της Αγγλικής εξωτερικής πολιτικής.
Η επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων
Μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου, οι αντιναύαρχοι Κόδριγκτον, Δεριγνύ και Χέυδεν από τον αγγλικό, γαλλικό και ρωσικό στόλο αντίστοιχα, έπλευσαν προς την Πελοπόννησο για να εφαρμόσουν τις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Ο ελληνικός στρατός δέχτηκε την απόφαση των Συμμάχων ενώ αντίθετα ο Σουλτάνος Ιμπραήμ ζήτησε προθεσμία έως ότου λάβει εντολές από την Αίγυπτο και την Κωνσταντινούπολη. Δεσμεύτηκε επίσης, πως ο στόλος του δεν θα έβγαινε από το Ναυαρίνο (σημερινή Πύλος). Στις 19 Σεπτεμβρίου όμως, ένα μέρος του τουρκοαιγυπτιακού στόλου παραβίασε την υπόσχεση του Ιμπραήμ και απέπλευσε από το Ναυαρίνο. Αυτό συνέβη ως αντίποινα για ένα ναυτικό επεισόδιο που είχε συμβεί στις 6 Σεπτεμβρίου στο οποίο οι συμμαχικές δυνάμεις κατέστρεψαν 6 μικρά τουρκικά σκάφη και ένα αλγερινό. Ο Κόδριγκτον όμως, ανάγκασε την τουρκοαιγυπτιακή μοίρα να επιστρέψει στο λιμάνι, ενώ ο Ιμπραήμ έστειλε στρατό στη ξηρά και προέβη σε τεράστιες καταστροφές καλλιεργειών και εμπρησμούς. Οι τρεις ναύαρχοι άρχισαν να αντιλαμβάνονται πως εάν ο Ιμπραήμ παρέμενε στην Ελλάδα, περισσότερο από το ένα τρίτο των κατοίκων θα λιμοκτονούσε. Η επόμενή τους κίνηση λοιπόν, ήταν να στείλουν επιστολή διαμαρτυρίας προς τον Ιμπραήμ, ενώ εκείνος συνέχιζε με αμείωτη ένταση τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του στην Πελοπόννησο, ταυτόχρονα μέσω ξηράς και θάλασσας.
Η ναυμαχία στους κόλπους του Ναυαρίνου
Μετά από τις ενέργειες του Ιμπραήμ και του στόλου του, οι ναύαρχοι συμφώνησαν ότι παραβιάζει τις συμφωνίες και απαίτησαν από αυτόν να αποπλεύσουν τα πλοία του προς την Αίγυπτο ή την Κωνσταντινούπολη, ειδάλλως θα του επιτεθούν. Ο Ιμπραήμ δεν έλαβε σοβαρά υπόψιν του την απειλή των συμμάχων και συνέχισε τις καταστροφικές του ενέργειες. Έτσι, ο συμμαχικός στόλος εισέπλευσε στον κόλπο του Ναυαρίνου την 8η Οκτωβρίου και άρχισε να παίρνει θέσεις μάχης. Ο στόλος των τριών αντιναυάρχων αποτελούνταν από 12 βρετανικά πλοία με επικεφαλής τη ναυαρχίδα Ασία, 7 γαλλικά με ναυαρχίδα τη φρεγάτα Σειρήνα και 8 ρωσικά με ναυαρχίδα το πλοίο Αζόφ. Ο Κόδριγκτον ήλπιζε μέχρι τελευταία στιγμή ότι ο Ιμπραήμ θα συμφωνούσε σε ανακωχή. Αντ’ αυτού, ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος που υπερτερούσε σε αριθμό, αποτελούμενος από 89 σκάφη και 41 μεταγωγικά, άρχισε τους πυροβολισμούς εναντίον της αγγλικής λέμβου, σκοτώνοντας τον Έλληνα πηδαλιούχο Πέτρο Μικέλη. Ακολούθησε ανταλλαγή πυροβολισμών και σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν περισσότεροι ναυτικοί μέσα στη λέμβο. Η πρώτη χρήση πυροβόλου έγινε από τουρκική κορβέτα, εναντίον του γαλλικού σκάφους. Ακολούθησε αλυσιδωτή αντίδραση και κλιμάκωση της σύγκρουσης, πριν η συμμαχική δύναμη προλάβει να παραταχθεί πλήρως. Η ρωσική δύναμη ήταν η τελευταία που έφτασε στις θέσεις της την ώρα που άλλα συμμαχικά πλοία είχαν υποστεί ζημιές και απώλειες στα πληρώματά τους. Λεπτομερείς περιγραφές της μάχης αναφέρουν ότι τα πλοία ήταν τόσο κοντά μεταξύ τους, ώστε εμπλέκονταν τα ξάρτια τους. Οι σύμμαχοι νικούσαν και ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος είτε βυθιζόταν, είτε οι καπετάνιοι του παραδίδονταν. Ως αποτέλεσμα, έως τις 5 το απόγευμα, τα περισσότερα τουρκοαιγυπτιακά πλοία είχαν καταστραφεί ή παραδοθεί.
Η έκβαση της ναυμαχίας
Τα μεγαλύτερα οθωμανικά πολεμικά είχαν βυθιστεί, ανατιναχθεί ή αχρηστευθεί, αφήνοντας στο έλεος των συμμαχικών μοιρών. Οι απώλειες των Οθωμανών υπολογίζονταν σε 6.000 ενώ μόνο πάνω στην τουρκική και αιγυπτιακή ναυαρχίδα οι νεκροί και οι τραυματίες ήταν περίπου 1.000. Γλίτωσαν μόλις 8 από τα πλοία τους. Από τη συμμαχική πλευρά, οι νεκροί και τραυματίες ήταν 654 άνδρες εκ των οποίων 272 Βρετανοί, 184 Γάλλοι και 198 Ρώσοι. Ο Δεριγνύ ανέφερε ότι “στην ιστορία δεν υπήρξε μεγαλύτερη καταστροφή στόλου”.
Η αποτίμηση
Παρά το γεγονός ότι ο Τζωρτζ Κάνινγκ είχε δώσει στον Κόδριγκτον την ελευθερία για χρήση πολυβόλων εάν δεν εισακουγόταν η απόφαση της Συνθήκης, η είδηση της ναυμαχίας στο βρετανικό Ναυαρχείο προκάλεσε αντιφατικά αισθήματα στην αγγλική κοινή γνώμη. Στο Λονδίνο ο πρωθυπουργός δούκας του Ουέλινγκτον χαρακτήρισε τη ναυμαχία «ατυχές και απαίσιο γεγονός», ενώ κάποιοι πολιτικοί υποστήριξαν ότι ο Κόδριγκτον έπρεπε να παραπεμφθεί στο ναυτοδικείο για ανυπακοή επειδή δεν είχε εντολή να δράσει. Ο εχθρός της Ελληνικής Επανάστασης πρίγκιπας Μέτερνιχ της Αυστρίας, χαρακτήρισε την καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου ως «αρχή της βασιλείας του χάους». Αντίθετα, η Γαλλική κυβέρνηση και ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Ι’ ένιωσαν βαθιά ικανοποίηση. Τέλος, η κυβέρνηση που διαδέχτηκε τον πρωθυπουργό Τζωρτζ Κάνινγκ, αφού θεώρησε την πολιτική του αντιοθωμανική, χαρακτήρισε τη ναυμαχία και το αποτέλεσμά της ως “απρόοπτο συμβάν”.
Επίλογος
Όπως και να ‘χει, η ναυμαχία του Ναβαρίνου σήμανε την ελευθερία της Ελλάδας και επέβαλε τη διεθνή αναγνώρισή της. Στις 22 Μαρτίου 1829 υπογράφτηκε στο Λονδίνο το Πρωτόκολλο, που αναγνώριζε την Αυτονομία της Ελλάδας μέχρι τον Βόλο και τον Αμβρακικό κόλπο. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1829 η Ρωσία υπέγραψε συμφωνία με την Τουρκία που βεβαίωνε τα υπογραφέντα στο Λονδίνο περί ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Με το νέο Πρωτόκολλο του Λονδίνου, της 3ης Φεβρουαρίου 1830, η Τουρκία αποδέχεται (στις 24 Απριλίου 1830) την Ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Παρακάτω ακολουθεί εικονική αναπαράσταση της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου:
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- Ναυμαχία του Ναυαρίνου, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/, Τελευταία πρόσβαση: 17/10/22
- Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου, Ανακτήθηκε από: https://www.sansimera.gr/ , Τελευταία πρόσβαση: 17/10/22
- Η ιστορία πίσω από τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου (Μέρος 1ο), Ανακτήθηκε από: https://kalamatain.gr/ , Τελευταία πρόσβαση: 17/10/22
- Η Ναυμαχία στο Ναβαρίνο διέσωσε την Ελληνική Επανάσταση, Ανακτήθηκε από: https://www.newsbreak.gr/ , Τελευταία πρόσβαση: 17/10/22 Το επεισόδιο που οδήγησε στην ελευθερία των Ελλήνων. Πώς ξεκίνησε η ναυμαχία του Ναυαρίνου και συνετρίβη ο Ιμπραήμ. Ο ρόλος του Κόδριγκτον. Δείτε τα μαυσωλεία (drone), Ανακτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr/ , Τελευταία πρόσβαση: 17/10/22
- Πύλος: Οι μνήμες ζωντανεύουν στον κόλπο του Ναυαρίνου, Ανακτήθηκε από: https://www.ethnos.gr/ , Τελευταία πρόσβαση: 17/10/22
