Σσσσς… Κάνε λίγη ησυχία, να ηρεμήσει το μέσα σου. Μην αφήσεις το θόρυβο του κόσμου να εισβάλει στην ψυχή σου. Σταμάτησε και άκουσε επιτέλους τον ίδιο σου τον εαυτό κι ύστερα τους άλλους. Ήρθε η ώρα τώρα να αναρωτηθείς, γιατί οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να αμφισβητούν τα θύματα;
Ένας λόγος που οι άνθρωποι κατηγορούν ένα θύμα είναι προκειμένου να αποστασιοποιηθούν από το δυσάρεστο συμβάν κι έτσι να επιβεβαιώσουν, πως εκείνοι είναι άτρωτοι στον κίνδυνο. Καθησυχάζουν μάλιστα τον εαυτό τους λέγοντας «Επειδή δεν είμαι σαν αυτ@ν, επειδή δεν το κάνω αυτό, άρα δεν θα μου συμβεί ποτέ».
Έχεις σκεφτεί ποτέ, πως οι συμπεριφορές που εμπίπτουν ευθύνες στο θύμα, το περιθωριοποιούν και καθιστούν ακόμη πιο δύσκολο να εμφανιστεί και να αναφέρει την κακοποίηση; Μάλλον όχι..
Εάν το θύμα έχει κατά νου ότι εσύ ή η ίδια η κοινωνία το κατηγορείς για την κακοποίηση, πόσο ασφαλή ή άνετα πιστεύεις ότι θα αισθάνεται, ώστε να βγει μπροστά και να μιλήσει; Συμμετέχοντας σε συμπεριφορές και στάσεις που κατηγορούν το θύμα, η κοινωνία επιτρέπει στο θύτη να αποφύγει την ευθύνη για τις πράξεις του/της.
Η λανθασμένη αντίληψη του κόσμου
Η Sherry Hamby, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Sewanee, αναφέρει: «Υπάρχει αυτή η πραγματικά ισχυρή παρόρμηση για τους ανθρώπους να θέλουν να πιστεύουν ότι τα καλά πράγματα συμβαίνουν σε καλούς ανθρώπους και εκεί που έρχεται η λανθασμένη αντίληψη, είναι ότι υπάρχει αυτό που υπονοεί το αντίθετο: αν σου έχει συμβεί κάτι κακό, πρέπει να έχεις κάνει κάτι κακό για να αξίζεις αυτό το κακό πράγμα».
Ένας άλλος λόγος που έχει προταθεί, αναφέρει ότι ο κόσμος κατηγορεί το θύμα, επειδή προσπαθεί να κρατήσει τον εαυτό του ασφαλή και ότι η ενοχοποίηση του θύματος είναι μια τεχνική αυτοπροστασίας που χρησιμοποιείται από πολλούς.
Η ενοχοποίηση των θυμάτων έρχεται με πολλές μορφές, και είναι συχνά πιο λεπτή και πιο ασυνείδητη. Επίσης δεν είναι εντελώς καθολική. Δεν κατηγορούν ρητά όλοι όσοι κατηγορούν τα θύματα.
Στην πραγματικότητα, στις πιο υποτιμημένες μορφές του, οι άνθρωποι μπορεί να μην συνειδητοποιούν πάντα ότι το κάνουν. Στον πυρήνα της, η ενοχοποίηση των θυμάτων θα μπορούσε να προέρχεται από έναν συνδυασμό αποτυχίας να συμπάσχουν στα θύματα και μιας αντίδρασης φόβου που προκαλείται από την ανθρώπινη ορμή για αυτοσυντήρηση (Gravelin et al., 2019).
Η απομυθοποίηση των βίαιων πράξεων
Ένας καλός τρόπος για να μειώσετε την ενοχοποίηση των θυμάτων είναι να γνωρίσετε τα γεγονότα γύρω από τους μύθους βίαιων πράξεων (Rollero & Tartaglia, 2019). Και αυτό γιατί η πίστη στους μύθους αυτούς είναι πρόδρομος της ενοχοποίησης των θυμάτων. Είναι επίσης καλή πρακτική να αναρωτηθείτε γιατί κάνετε τέτοιες σκέψεις. Με την ενοχοποίηση των θυμάτων μπαίνεις κι εσύ μέσα στο φαύλο κύκλο της βίας, ως θύτης αυτή τη φορά. Πληγώνεις το θύμα ρίχνοντας αλάτι στην πληγή του, μήπως και έτσι καταφέρεις να κρύψεις τις δικές σου πληγές.
Γιατί να υπάρχει η ανάγκη να λερωθεί η αλήθεια του θύματος; Ποια είναι η δυσκολία και ποιες είναι εκείνες οι στρεβλές πεποιθήσεις, που εμποδίζουν την εκδήλωση συμπόνιας; Γιατί να είναι δύσκολο να ειπωθεί ένα μπράβο για την γενναιότητα και το θάρρος που βρήκε να μας δείξει τα τραύματα της ψυχής του;
Κανονικά πρέπει να θέσουμε περισσότερες ερωτήσεις σχετικά με το γιατί οι θύτες συνεχίζουν και διαπράττουν πράξεις βίας. Και γιατί επιτρέπεται σε μερικούς να πάρουν πολύ περισσότερο από το μερίδιο που τους αναλογεί σε έναν κόσμο που οι περισσότεροι από εμάς θα προτιμούσαν να τον δούμε ως δίκαιο.
Ανεξάρτητα από το τι θέλουμε να πιστεύουμε, ο κόσμος δεν είναι ένα δίκαιο μέρος. Και χρειάζεται λίγη παραπάνω γνωστική εργασία για να αποδεχτούμε, τόσο το ότι άσχημα πράγματα συμβαίνουν μερικές φορές σε καλούς ανθρώπους, όσο και ότι φαινομενικά καλοί άνθρωποι κάνουν μερικές φορές άσχημα πράγματα.
Αποδοχή και κατανόηση
Και η μαγική λέξη ως απάντηση σε όλα τα παραπάνω; Η ενσυναίσθηση. Η ικανότητα του ατόμου να μπορεί να μπει στη θέση του άλλου και να τον κατανοήσει. Μία δεξιότητα που συνειδητά πρέπει να εκπαιδευτεί όλος ο κόσμος σ’ αυτή.
Θέλει να είσαι πρόθυμος να δεις ή τουλάχιστον να προσπαθήσεις να δεις τον κόσμο του άλλου, από οπτικές γωνίες διαφορετικές.
Είναι κάτι που βοηθά τους ανθρώπους να αποφύγουν να πέσουν στην παγίδα της εικασίας για το τι θα μπορούσε να είχε κάνει διαφορετικά ένα θύμα.
Η ζωή αντέχεται περισσότερο με αποδοχή κι αγάπη. Μην τα στερείς λοιπόν ούτε από εσένα ούτε και από τους άλλους.
«Οι άνθρωποι θα κάνουν τα πάντα, όσο υπερβολικό κι αν φαίνεται, μόνο και μόνο για να αποφύγουν να αντιμετωπίσουν τη ψυχή τους» ~ Carl Jung
Βιβλιογραφικές αναφορές
Gravelin, C. R., Biernat, M., & Baldwin, M. (2019). The impact of power and powerlessness on blaming the victim of sexual assault. Group Processes & Intergroup Relations, 22(1), 98-115. https://doi.org/10.1177/1368430217706741
Rollero, C., & Tartaglia, S. (2019). The effect of sexism and rape myths on victim blame. Sexuality & Culture, 23(1), 209-219. https://doi.org/10.1007/s12119-018-9549-8
