Ζούμε σε μια εποχή που -ευτυχώς- ο φεμινισμός ξαναεμφανίζεται και γίνεται πάλι κεντρικό θέμα συζήτησης και προβληματισμού. Δεν είχε εξαφανιστεί, αλλά ξεχαστεί. Μάλιστα, το 2016 μπορούμε να πούμε ότι ήταν η χρονιά του. Έγιναν πολλοί αγώνες, πολλές δράσεις και πολλοί διάσημοι δήλωσαν φεμινιστές. Βέβαια, αυτό είχε και τα αρνητικά του, καθώς δημιουργήθηκαν και οι ακραίες απόψεις, που δεν υποστήριζαν την ισότητα, αλλά την υπεροχή των γυναικών. Ήταν κι ένας λόγος που δυσκολεύτηκα να βρω τίτλο για το άρθρο, μη φανώ υπερβολική -να είναι καλά η Σοφία- και με παρεξηγήσουν. Θα έπρεπε, όμως, να παρεξηγούμαι; Οι αγώνες των γυναικών, λοιπόν…
Και με αφορμή αυτή την ανασκόπηση και παρατήρηση, δημιουργήθηκε αυτή η λίστα με τις 5 ταινίες, που κάθε άνθρωπος πρέπει να δει, για να καταλάβει καλύτερα τις ζωές των γυναικών και το φεμινιστικό κίνημα.
Evita
Η Μαρία Εύα Ντουάρτε ντε Περόν (María Eva Duarte de Perón) ήταν η δεύτερη σύζυγος του προέδρου της Αργεντινής, Χουάν Ντομίνγκο Περόν και η Πρώτη Κυρία της Αργεντινής από το 1946 μέχρι το θάνατο της, το 1952. Συχνά την αναφέρουν απλά ως Εύα Περόν ή με το υποκοριστικό Εβίτα. Εβίτα και το όνομα της ταινίας που αφορά τη ζωή της.
Η νεαρή και άσημη Εύα Ντουάρτε, ξεκινά από την επαρχιακή πόλη της με την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής. Χρησιμοποιεί μια σειρά εραστών για να ανέλθει κοινωνικά και να γίνει πετυχημένη στον κινηματογράφο και το ραδιόφωνο. Σε μια εκδήλωση, γνώρισε τον υψηλόβαθμο στρατιωτικό Χουάν Περόν και το βοήθησε σε μια ταραγμένη πολιτικά εποχή να ανέλθει στο ανώτατο αξίωμα της Αργεντινής. Χάρις στις φιλανθρωπίες και για τη φυσική της απέχθεια προς την αριστοκρατική τάξη, γίνεται ιδιαίτερα αγαπητή από τον απλό λαό που τη θεωρεί αγία.
Η Εύα Περόν απέκτησε δύναμη στα φιλο-Περονικά εργατικά σωματεία, μιλώντας για τα εργατικά δικαιώματα. Επίσης, διηύθυνε τα υπουργεία Εργασίας και Υγείας, ίδρυσε και διηύθυνε το φιλανθρωπικό Ίδρυμα Εύα Περόν, πάλεψε για τα δικαιώματα των γυναικών στην Αργεντινή και ίδρυσε και διηύθυνε το πρώτο γυναικείο πολιτικό κόμμα μεγάλης κλίμακας της χώρας, το Γυναικείο Περονικό Κόμμα.
Αφηγητής του έργου είναι ένας νεαρός με το όνομα «Τσε», ένας χαρακτήρας βασισμένος στον Αργεντινό Τσε Γκεβάρα. Δεν υπάρχει ωστόσο, ιστορική απόδειξη πως η Εύα Περόν συναντήθηκε ποτέ με τον Γκεβάρα, η εμφάνισή του σαν χαρακτήρα είναι καθαρά συμβολική. Σε όλο το έργο ο Τσε είναι αυτός που αντιμετωπίζει πότε με χιούμορ και πότε με ελαφρά ειρωνεία της πράξεις της Εύας, κατά την άνοδό της στην κοινωνική κλίμακα.
Πρωταγωνιστούν οι Μαντόνα, Αντόνιο Μπαντέρας και Τζόναθαν Πράις. Το τραγούδι της ταινίας «You Must Love Me» κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού, ενώ ήταν και υποψήφιο σε άλλες 4 κατηγορίες. Επιπλέον, στις Χρυσές Σφαίρες απέσπασε τα βραβεία για Καλύτερη Ταινία για Κωμωδία ή Μιούζικαλ, για Καλύτερο Πρωτότυπο Τραγούδι και βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού για Κωμωδία ή Μιούζικαλ.
9 to 5
Το 9 to 5 είναι μια κωμική αμερικανική ταινία του 1980 που πραγματεύεται τις ζωές τριών εργαζόμενων γυναικών που έχουν μεγάλα προβλήματα και σχεδιάζουν να βλάψουν το αφεντικό τους, ο οποίος είναι εγωιστής, σεξιστής, φανατικός ψεύτης και υποκριτής. Είναι η ταινία που από τις πρώτες έδειξε πως συμπεριφέρονται στις γυναίκες στον χώρο εργασίας τους.
Γυναίκες που ο άντρας τους τις παράτησε για μια άλλη, πιο νέα και όμορφη, που δεν πήραν την προαγωγή που ήθελαν, την οποία άξιζαν, λόγω του φύλου τους, προδοσίες, φήμες ότι κλέβουν στις γυναικείες τουαλέτες, απολύσεις και άλλα προβλήματα που τις βρίσκουν στο επίκεντρο μόνο και μόνο γιατί είναι γυναίκες.
Αποφασίζουν, λοιπόν, σε ένα μπαρ, απηυδισμένες από την κατάσταση που επικρατεί, αρχίζουν να έχουν φαντασιώσεις για να πάρουν εκδίκηση από το αφεντικό τους, οι οποίες φαντασιώσεις γίνονται σχέδια και τα σχέδια πράξεις. Πολλά απρόοπτα συμβαίνουν, όμως, δημιουργώντας ένα άκρως κωμικό περιβάλλον, που ταυτόχρονα δίνει μια καλή εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί -δυστυχώς ακόμα- στον χώρο εργασίας, μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας.
Πέρα όμως, από τα μάτια μιας εργαζόμενης γυναίκας, βλέπουμε όλους τους ρόλους που πρέπει να υπηρετεί μια γυναίκα, όπως να είναι μητέρα, τέλεια νοικοκυρά, σωστή σύντροφος, ερωτική και αισθησιακή, αλλά ταυτόχρονα να έχει και λίγο ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό της. Μπορεί να πείτε ότι πλέον δεν υπάρχουν αυτοί οι ρόλοι, αλλά αν κοιτάξετε βαθύτερα θα καταλάβετε ότι οι αρχές αυτές, δεν έχουν εξαφανιστεί. Ίσως αυτή η ταινία σας… φρεσκάρει λίγο την μνήμη.
Πρωταγωνίστριες είναι οι Τζέιν Φόντα, Λιλί Τόμλιν, Ντόλι Πάρτον και το κακό αφεντικό είναι ο Ντάμπνει Κόουλμαν. Η ταινία ενέπνευσε και την αρχή μιας τηλεοπτικής σειράς που ήταν στον αέρα από το 1982-1983 και 1986-1988.
Το πορφυρό χρώμα
Η ταινία εξελίσσεται σε μια αμερικάνικη επαρχία του νότου, μεταξύ των μελών μιας νέγρικης κοινότητας. Η Nete και η Cellie είναι δυο αδερφές, που όμως η τύχη τους επιφυλάσσει τελείως διαφορετικούς δρόμους. Η Cellie κακοποιείται άγρια από τον πατέρα της και αποκτά δυο παιδιά, ενώ ο ίδιος την πουλάει ουσιαστικά σε έναν εξίσου βάναυσο άντρα, ο οποίος την παντρεύεται. Η ζωή της Cellie είναι ένα διαρκές βασανιστήριο υποτίμησης και ταπείνωσης από τον άντρα της, ενώ το πιο ενοχλητικό από όλα είναι ότι καθώς τα χρόνια περνούν δεν έχει καμία επαφή με αδερφή της. Παράλληλα με την ιστορία της Cellie εμπλέκονται και άλλες τραγικές ιστορίες νέγρων γυναικών, που είτε βασανίζονται από το σατράπη άντρα τους, είτε ταπεινώνονται από τις φυλετικές διακρίσεις, που είναι ακόμα εμφανείς στην Αμερική εκείνη την περίοδο.
Κινηματογραφική μεταφορά της βραβευμένης με Πούλιτζερ νουβέλας της Άλις Γουόκερ, αμερικανική δραματική, κοινωνική ταινία, παραγωγής 1985, σε σκηνοθεσία Στίβεν Σπίλμπεργκ. Η ταινία είναι βασισμένη στο ομότιτλο βραβευμένο με Πούλιτζερ μυθιστόρημα της Άλις Γουόκερ. Πρωταγωνιστούν οι Γούπι Γκόλντμπεργκ, Ντάνι Γκλόβερ, Μάργκαρετ Έιβερι και Όπρα Γουίνφρι.
Απέσπασε θετικά σχόλια από τους κριτικούς και έλαβε 11 υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας, Α’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της Γκόλντμπεργκ και Β’ Γυναικείου Ρόλου για τις Έιβερι και Γουίνφρι.
Είναι μια μοναδική ταινία που μας δείχνει όλες τις πλευρές της ενδοοικογενειακής βίας και μαθαίνει στα κορίτσια να υπερασπίζονται τον εαυτό τους, να τον αγαπάνε και να τον προστατεύουν. Μέσα από αυτή την ταινία, η πρωταγωνίστρια προσπαθεί να βρει τον εαυτό της και μας παίρνει μαζί της σε αυτό το ταξίδι. Προσωπικά, θα την έβαζα και στις καλύτερες ταινίες που έχω δει.
Το δικό τους παιχνίδι
Το Δικό Τους Παιχνίδι είναι αμερικανική δραματική, αθλητική κωμωδία παραγωγής 1992 με πρωταγωνιστές τους Τζίνα Ντέιβις, Τομ Χανκς, Λόρι Πίτε, Ρόζι Ο’ Ντόνελ και Μαντόνα.
Πρόκειται για αληθινή ιστορία, την ιστορία μιας γυναικείας ομάδας μπέιζμπολ. Η ταινία ξεκινάει το 1988 με μια ηλικιωμένη χήρα τη Ντότι Χίνσον, που διστακτικά ετοιμάζεται να παραβρεθεί στα εγκαίνια του μουσείου της Γυναικείας Αμερικανικής Ομάδας Μπέιζμπολ στη Νέα Υόρκη. Η Ντότι στα νιάτα της ήταν μια από τις καλύτερες παίκτριες και παρ’ όλο που λάτρευε το μπέιζμπολ, ποτέ δε το θεώρησε σημαντικό μέρος της ζωής της. Καθώς φτάνει στο γήπεδο, η Ντότι ξανασυναντά τις πρώην συμπαίκτριες και φίλες της. Έτσι αρχίζει μια αναδρομή, όταν οι αγώνες ξεκίνησαν το 1943.
Όταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος απειλεί να κλείσει το πρωτάθλημα μπέιζμπολ, ο Γουόλτερ Χάρβεϊ αποφασίζει να δημιουργήσει ένα γυναικείο πρωτάθλημα για να βγάλει χρήματα. Στα δοκιμαστικά, τα κορίτσια αυτά γνωρίζουν κι άλλες παίκτριες και συνολικά 14 κορίτσια φτιάχνουν την ομάδα. Και κάπως έτσι ξεκινά η ιστορία της ομάδας Ρόκφορντ Πίτσις, που μαζί περνάνε δυσκολίες που αφορούν την προσωπική τους ζωή, την ευημερία τους, αντιμετωπίζουν ρατσισμό, ψυχολογικές επιθέσεις, απορρίψεις και πολλά ακόμη. Είναι μια συνεχής προσπάθεια από όλους να κάνουν αυτή την ομάδα να πετύχει παρά τις εξωτερικές, αλλά και εσωτερικές διαφωνίες και επιθέσεις. Αυτή η ταινία δίνει σημαντικά μαθήματα, που θεωρώ ότι ο καθένας θα πρέπει να έχει. Δεν είναι απλά φεμινιστική, αλλά αφορά το σύνολο των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου ή φυλής.
Έλαβε δύο υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα, Α’ Γυναικείου Ρόλου – Κωμωδία/Μιούζικαλ για την ερμηνεία της Ντέιβις και Καλύτερου Τραγουδιού. Το 2012 η ταινία επελέγη από τη Βιβλιοθήκη του Αμερικάνικου Κογκρέσου ως τμήμα του Εθνικού Μητρώου Κινηματογράφου ως πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική.
Frida
Φυσικά και δε θα μπορούσε να λείπει η Frida από αυτή την λίστα. Κατ’ αρχήν, η Φρίντα Κάλο ήταν ζωγράφος μεξικανικής καταγωγής. Η ταινία κυκλοφόρησε το 2002 που ανέλυε τη ζωή, και την προσωπική αλλά και την επαγγελματική, της διάσημης ζωγράφου.
Η ταινία ξεκινά με το σοβαρό ατύχημα που είχε η Φρίντα Κάλο στην ηλικία των 18 χρόνων, όταν ένα αυτοκίνητο συγκρούστηκε με το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε. Τα τραύματα που υπέστη η σπονδυλική της στήλη την ακολούθησαν σε όλη της ζωή. Ο πατέρας της για να τη βοηθήσει να αναρρώσει της έφερε έναν καμβά και έτσι άρχισε να ζωγραφίζει.
Βλέπουμε επίσης τη δύσκολη και πολυπαθή σχέση της με τον σύζυγό της Ντιέγκο Ριβέρα. Οι έπαινοι που της δίνει ο Ντιέγκο είναι ένας από τους λόγους που αποφασίζει να συνεχίσει να ζωγραφίζει. Καθ’ όλη τη διάρκεια του γάμου τους, ο Ντιέγκο την απατά πολλές φορές με διαφορετικές γυναίκες, ενώ και η ίδια Φρίντα κάνει το ίδιο, άλλες φορές με άντρες και άλλες με γυναίκες.
Έπειτα, μαθαίνει η Φρίντα ότι ο άντρας της έχει σχέση με την αδελφή της και βυθίζεται στην κατάθλιψη προσφεύγοντας στη «σωτηρία» του αλκοόλ. Αργότερα, όμως και η ίδια συνάπτει ερωτική σχέση με τον Λέων Τρότσκι και τον κάνει να εγκαταλείψει την οικογένεια του.
Με λίγα λόγια, βλέπουμε όλη τη ζωή της Φρίντα να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας, με υπέροχες ερμηνείες και εικόνες. Μας μεταφέρει κατευθείαν στα χρόνια που έζησε η ζωγράφος και μας κάνει να νιώθουμε σαν να είμαστε εκεί, να ζούμε όλες τις δυσκολίες της, τις ευτυχισμένες στιγμές της, τα προβλήματά της, τις απογοητεύσεις της. Βλέπουμε ένα από τα κύρια πρόσωπα του φεμινισμού να παλεύει ενάντια στις πιθανότητες και τα κοινωνικά στερεότυπα της εποχής.
Πρωταγωνιστούν η Σάλμα Χάγιεκ και ο Άλφρεντ Μολίνα και βασίζεται στο βιβλίο «Frida: A Biography of Frida Kahlo» του Χέιντεν Χερέρα. Το «Φρίντα» ήταν υποψήφιο για 6 Όσκαρ, κερδίζοντας τα 2: Καλύτερης Μουσικής και Μακιγιάζ.
Μπορεί να σκεφτείτε άλλες τόσες ταινίες, οι οποίες έχουν φεμινιστικά μηνύματα, αλλά κατά τη γνώμη μου προσπάθησα να πω τις 5 καλύτερες. Αν θέλετε κι εσείς, μπορείτε να αφήσετε σε σχόλιο τις προτάσεις σας και που ξέρετε, ίσως υπάρξει και δεύτερο μέρος!