Με την πρεμιέρα της ταινίας «Το Κρύο της Τραπεζούντας», είδαμε κι εμείς μια πολύ όμορφη ταινία και φυσικά, θελήσαμε να την συζητήσουμε μαζί σας.
Μιλάμε για τη δεύτερη ταινία του Μουσταφά Καρά, μια ταινία που με άνεση μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε δράμα, ή έστω ότι αγγίζει τα όρια του. Πρωταγωνιστής ο Μεχμέτ, ένας φτωχός οικογενειάρχης που βρίσκεται στον πάτο της Τουρκικής κοινωνικής πυραμίδας. Με το ζόρι ταΐζει 5 στόματα, την γυναίκα του, τα δυο παιδιά του -το ένα με σύνδρομο Down και τη μητέρα του. Λεφτά για να πάει το παιδί του στον γιατρό δεν έχει, ούτε και για να τα ντύσει με ζεστά ρούχα. «Μπαμπά, μαζεύω σαλιγκάρια για να τα πουλήσω στην πόλη και να αγοράσω ένα νέο παντελόνι». Μια φράση που μπορεί να λειτουργήσει και ως περίληψη της ταινίας.
Δε θέλει, όμως, ο Μεχμέτ της ιστορίας μας να δουλέψει στα ορυχεία, όπως κάνουν όλοι οι άλλοι συγχωριανοί του. Θέλει κάτι μεγαλύτερο, κάτι καλύτερο. Μια φορά είχε πετύχει μια φλέβα χρυσού και είχε βγάλει κάποια χρήματα και από τότε ψάχνει την επόμενη ευκαιρία. Μάταια. Όσο και να ψάχνει και να χάνεται με τις ώρες πίσω και κάτω από πέτρες, μήπως βρει κάτι, τελικά γυρνάει σπίτι με άδεια χέρια. Μια κατάσταση που δεν αντέχει άλλο η γυναίκα του, καθώς εκείνη δουλεύει όλη μέρα για το σπίτι κι εκείνος ζει σε μια ουτοπία. Παρά τις φωνές και τους καυγάδες, όμως, εκείνος δεν πτοείται, μέχρι που βρίσκει μια νέα ιδέα. Οι ταυρομαχίες! Κοντά στο χωριό του γίνονται ταυρομαχίες και ο νικητής κερδίζει ένα δελεαστικό χρηματικό έπαθλο. Η τελευταία του ευκαιρία. Αυτό, ίσως, θα καθορίσει το μέλλον και την ποιότητα της ζωής αυτής της οικογένειας.
Μια ταινία, που θα μπορούσε να είναι και ντοκιμαντέρ καθώς με πολλούς συμβολισμούς μας δείχνει, μας παρουσιάζει και μας μαθαίνει πως είναι η ζωή αυτών των ανθρώπων. Γιατί οικογένειες όπως εκείνη της ταινίας υπάρχουν και στην πραγματική ζωή -δυστυχώς. Βάζοντας τη φύση σαν «πρωταγωνίστρια» στην ταινία, βλέπουμε τι εννοούν όλοι όταν λένε ότι γυρίστηκε σε 4 εποχές. Πολύ όμορφα πλάνα, μαγευτικά, τονίζοντας το βουκολικό στοιχείο.
Οι ερμηνείες του Μεχμέτ (Haydar Sisman) και της δυναμικής γυναίκας του, Hanife (Nuray Yesilaraz), μας ταράζουν. Στο Instabul Fest βραβεύτηκε και ο Sisman, δίκαια γι’ αυτή του την ερμηνεία.
Αν μπορούσα να περιγράψω την ταινία με λίγα λόγια, πέρα από τις πολλές εικόνες και σκηνές της φύσης, θα προσέθετα και τα μεγάλα, μακρόσυρτα πλάνα. Προσωπικά, αυτό με κούρασε. 2-3 λεπτά ενός πλάνου για να μας δείξει τον Μεχμέτ να ρίχνει πέτρες γύρω του στην αναζήτηση του για την πολυπόθητη φλέβα χρυσού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αργεί η πλοκή αρκετά, σε σημεία που δε χρειαζόταν και να κουράζει τον θεατή.
Κάποιοι κριτικοί λένε ότι οι Umut Sakallioglu, Ali Aga και Mustafa Kara (editors) δημιουργούν κάποιες σκηνές μικρής έντασης. Θα διαφωνήσω. Μόνη σκηνή έντασης, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να θεωρηθεί το τέλος. Κατά τ’άλλα, η πλοκή ήταν ήρεμη και αρκετά προβλεπόμενη.
Τονίζει, όμως, κάποια ζητήματα που οφείλω να επισημάνω ξεχωριστά. Αρχικά, παρουσιάζει μια κοινωνία με τεράστιες ανισότητες με τους ανθρώπους να περιμένουν μια θεόσταλτη λύση για να λύσουν τα προβλήματα τους (κυρίως οικονομικά). Ο Καρά εξωτερικεύει την άποψη του για το πόσο λίγο έχει αλλάξει η χώρα του από την εποχή του Γκιουνέι, πριν από σχεδόν μισό αιώνα, υιοθετεί όμως, μια συμβολικότερη κινηματογραφική γλώσσα για να περιγράψει τη ψυχοσύνθεση και τη ξεχασμένη από τον θεό, μοίρα των κατοίκων της. Τον ρόλο μάλιστα του απόντος θεού παίρνει η φύση, η οποία κινηματογραφείται μεγαλειώδης και απειλητική και πανέμορφη, όπως αναφέραμε, με τους Σεβαΐρ Σαχίν και Κιουρσάτ Ουρεζίν να υπογράφουν μία από τις συναρπαστικότερες φωτογραφικές δουλειές -αριστοτεχνικό καδράρισμα, πλούσιες φυσικές λεπτομέρειες, υποφωτισμένα εσωτερικά πλάνα εικαστικής τελειότητας- της καριέρας τους.
Σίγουρα μια ταινία που αξίζει να δείτε, αλλά θεωρώ ότι είναι για λίγο πιο «σκληρούς» θεατές. Εκείνους που μπορούν να δουν και μια ταινία που περνάει άλλα, πιο δύσκολα μηνύματα σε σχέση με τις «απλές» ταινίες.
Σημαντικό Υ.Γ. «Η φετινή πρόταση της Τουρκίας στα ΟΣΚΑΡ για την κατηγορία Ξενόγλωσσης Ταινίας!»
Υπόθεση: Η ζωή του Μεχμέτ «ξύνει» τον πάτο της κοινωνικής πυραμίδας. Ζει σε ένα εξαθλιωμένο ορεινό χαμόσπιτο στην Τραπεζούντα, συντροφιά με την γριά μάνα του, την εξουθενωμένη και απελπισμένη σύζυγό του και τα δυο παιδιά του. Τα λιγοστά ζωντανά που εκτρέφουν για αναπαραγωγή, δεν τους παρέχουν παρά ελάχιστα. Το λογικό θα ήταν να έβρισκε κάποια δουλειά στο κοντινό ορυχείο όπως τον πιέζει η οικογένεια του για να πληρώσουν τα αμέτρητα χρέη τους, αλλά ο Μεχμέτ γυρνάει τα βουνά μόνος του αναζητώντας με μανία, εκείνη τη χρυσοφόρο φλέβα που θα τους λύσει τα προβλήματα μια για πάντα.
Γυρισμένο σε τέσσερις εποχές, Το Κρύο της Τραπεζούντας απεικονίζει μια ιστορία ενός απλού ανθρώπου που βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ζωή επιβίωσης, γεμάτη δυσκολίες, αλλά αλληλένδετα συνδεδεμένη με την απρόσμενη φύση.
Μια στοχαστική ταινία, υπέροχα κινηματογραφημένη, με εξαιρετικές βραβευμένες ερμηνείες του ζευγαριού των πρωταγωνιστών.
Τουρκία, Ουγγαρία. 2016. Διάρκεια: 130΄. Διανομή: NEO FILMS.
