Η Agnès Varda είναι από τις πλέον σημαντικές σκηνοθέτιδες του γαλλικού, αλλά και του παγκοσμίου σινεμά. Με μία καριέρα που κλείνει μέσα της 7 δεκαετίες, από το La Pointe-Courte του 1955, μέχρι και το Visages villages, ντοκιμαντέρ του 2017, η Varda μπορεί να κάθεται άνετα μεταξύ των ιερών τεράτων της 7ης τέχνης. Ο θάνατος της, το 2019, στην ηλικία των 91 ετών, θα αφήσει την κινηματογραφική τέχνη πολύ φτωχότερη.
Ένα από τα πιο όμορφα, αλλά και από τα πλέον “δύσκολα” έργα της, είναι το Kung-Fu Master! (σε μερικές χώρες κυκλοφόρησε με τον τίτλο “Le Petite Amour). Κυκλοφόρησε στις αίθουσες το 1988, και ακολουθεί τον απαγορευμένο έρωτα μίας 40χρονης γυναίκας (Jane Birkin) με ένα 14χρονο αγόρι (Mathieu Demy), συμμαθητή της κόρης της. Γίνεται, εύκολα κατανοητό γιατί ένα τέτοιου είδους έργο είναι προβληματικό, τόσο στην Γαλλία των 80s όσο και σε κάποιον που παρακολουθεί σήμερα για πρώτη φορά την ταινία. Τι, ωστόσο, παρακίνησε την μεγάλη auteur, να χρησιμοποιήσει ένα τόσο ταμπου θέμα ώστε πει μία ιστορία;
Ιστορικό
Αξίζει να αναρωτηθούμε από που προήλθε αυτή η ιδέα, για το εν λόγω φιλμ. Η ταινία βασίστηκε σε μία ιστορία την οποία έγραψε η Jane Birkin, ενώ οι δυο τους ετοίμαζαν το “Jane B. par Agnès V.“, που κυκλοφόρησε το ίδιο έτος. Η ιστορία θα είχε ως κεντρικό σημείο τον απαγορευμένο αυτό έρωτα, και θα εξερευνούσε το κυνήγι της χαμένης νιότης. Εξαιρετικά ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός, πως όλοι οι συμπληρωματικοί χαρακτήρες- συγγενείς της πρωταγωνίστριας μας, είναι και πραγματικοί της συγγενείς. Αυτό έγινε, πιθανώς, ώστε οι σχέσεις μεταξύ τους να είναι πιο αυθεντικές και το αποτέλεσμα να είναι πιο οργανικό. Ακόμα πιο ενδιαφέρον, ίσως και τρομακτικό, είναι το γεγονός πως το παιδί το οποίο ερωτεύεται η 40χρονη πρωταγωνίστρια, είναι ο πραγματικός γιος της Agnès Varda.
Θεματικές
Το ομολογουμένως όμορφο αυτό φιλμ έχει, όπως προαναφέρθηκε, ως κεντρική του θεματική, την αναζήτηση της χαμένης νιότης από μία 40χρονη, χωρισμένη μητέρα. Βλέποντας τα καλύτερα χρόνια της ζωής της να βρίσκονται στο παρελθόν, και έχοντας ως μοναδική της πηγή χαράς τα παιδιά της, η Mary-Jane (Birkin) ερωτεύεται τον Julien (Demy).
Ο Julien είναι φίλος και συμμαθητής της μεγαλύτερης κόρης της. Οι γονείς του τον έχουν αφήσει με τους παππούδες του, ενώ ταξιδεύουν στην Αφρική. Θα γνωριστούν ενώ εκείνος βρίσκεται πάνω από την λεκάνη της τουαλέτας, έχοντας καταναλώσει μεγάλη ποσότητα αλκοόλ. Εκείνη χαμογελώντας θα του δείξει “το κόλπο” να νιώσει καλύτερα. Να χρησιμοποιήσει τα δάχτυλα του ώστε να κάνει εμετό. Αυτός ο τρόπος γνωριμίας μας δίνει πολλές ενδείξεις για την ψυχοσύνθεση των δύο χαρακτήρων μας. Η Mary-Jane βλέπει σε αυτή εικόνα τον εαυτό της όταν ήταν νεότερη. Χάλια από το υπερβολικό αλκοόλ που κατανάλωνε με μανία, δίχως να ξέρει τι να κάνει. Θέλει να ξαναβρεί αυτή τη μαγεία.
Από την άλλη ο Julien θέλει να φανεί στους φίλους του και στο άλλο φύλο, μεγαλύτερος από όσο είναι. Θα αναμείξει ποτά, θα πάρει ένα προφυλακτικό και θα μιλήσει για σεξ με τους φίλους του. Αθελά του όμως το “παιδικό στοιχείο” δεν θα τον αφήσει τόσο εύκολα. Γεμίζει το προφυλακτικό με νερό και το πετάει προς έναν φίλο του, προκαλώντας το γέλιο της υπόλοιπης παρέας.
Επόμενη συνάντηση των δύο θα είναι σε ένα εστιατόριο κοντά στο σχολείο του Julien. Ένα εστιατόριο που έχει το ηλεκτρονικό παιχνίδι Kung-Fu Master! με το οποίο εκείνος έχει εθιστεί. Η ιστορία του παιχνιδιού ακολουθεί τον επονομαζόμενο Master, ενώ προσπαθεί να υπερνικήσει τους εχθρούς που έχουν μπει ανάμεσα σε εκείνον και την αγαπημένη του. Ένας όμορφος παραλληλισμός με την ιστορία του φιλμ μας, από την Agnès Varda . Η σχέση των δύο θα αρχίσει από αυτό το ραντεβού, και θα ανθίσει με κάθε επόμενη τους επαφή.
Όταν ο Julien θα την καλέσει σε ένα ξενοδοχείο που ανήκει στην οικογένεια του η σχέση τους θα αντιμετωπίσει την πρώτη της τρικυμία. Σε αυτή του την προσπάθεια να αφήσει πρόωρα πίσω του τη νιότη, ο Julien, ρίχνεται χυδαία στην Mary-Jane. Εκείνη θα τον αφήσει και θα φύγει. Τα ερεθίσματα που δέχεται ο Julien έχουν διαστρευλώσει την εικόνα του ώριμου που έχει στο μυαλό του. Σεξ, τσιγάρο και βρισιές είναι το τρίπτυχο στο οποίο βασίζει τον χαρακτήρα του ο Julien.
Τελευταία τους συνάντηση θα είναι στο Λονδίνο, όπου ο Julien έχει πάει μαζί με την οικογένεια της Mary-Jane ώστε να επισκεφθούν τους γονείς της. Η κόρη της θα ανακαλύψει την σχέση τους κι εκείνοι (με την στήριξη της μητέρας της Mary-Jane) θα φύγουν για ένα απομονωμένο νησί. Σε μία σκηνή που φαντάζει βγαλμένη από το L’Avventura του Antonioni, ο έρωτας τους θα ολοκληρωθεί. Γνωρίζοντας πως είναι καταδικασμένοι να χωριστούν με το που φύγουν από το νησί, θα ζήσουν τον έρωτα. Θα συζητήσουν, θα παίξουν, θα ονειροπολήσουν.
Η επιστροφή στον πολιτισμό, μεταφορικά και κυριολεκτικά, θα σημάνει και τον χωρισμό τους. Εκείνη θα χάσει τα παιδιά της και την εκτίμηση των γνωστών της. Εκείνος θα απομακρυνθεί από εκείνη. Οι γονείς του Julien θα γυρίσουν από την Αφρική με αφορμή αυτό το περιστατικό. Το φιλμ θα κλείσει με τον Julien να καταφέρνει να νικήσει επιτέλους το Kung-Fu Master! και να κερδίζει το (εικονικό) κορίτσι.
Προβληματική οπτική
Δεν δύναται κανείς να παραγνωρίσει την ποιότητα του εν λόγω φιλμ. Η Agnès Varda καταφέρνει να πλέξει ένα ψηφιδωτό που κλείνει μέσα του όλες τις πτυχές ενός μεγάλου έρωτα. Η σαγήνη και η γλυκύτητα της γνωριμίας. Η αμηχανία και το ενδιαφέρον να μάθεις τον άλλο. Τα εξωτερικά εμπόδια της ζωής και οι μάχες να ξεπεραστούν. Κι όλα αυτά μέσα σε ένα πλαίσιο από χαρακτήρες που φαντάζουν πραγματικά να υπάρχουν μέσα στο οικοσύστημα της γαλλικής κοινωνίας.
Όλα αυτά κάνουν το φιλμ τόσο δύσκολο στην θέαση του. Στην βάση του υπάρχει η σχέση μίας μεγάλης γυναίκα με ένα ανήλικο αγόρι. Δεν πρόκειται για συναισθήματα τα οποία αναπτύσσονται μεταξύ δύο ανθρώπων που μπορούν να αξιολογήσουν τα συναισθήματα τους και να πράξουν ανάλογα. Εδώ έχουμε την περίπτωση μίας ολοκληρωμένης προσωπικότητας που εκμεταλλεύεται μία άλλη, αναπτυσσόμενη προσωπικότητα. Πέραν του παρανόμου της πράξης, το όλο θέαμα εν γένει προξενεί ένα λάθος και άβολο συναίσθημα. Πρόκειται για μία τραγωδία, αλλά ίσως όχι με τον τρόπο που οραματίστηκε η δημιουργός της.
