Δανέζικες ταινίες: Ανεξάρτητα με το πόσο οικείο σου είναι το δανέζικο σινεμά, πες την αλήθεια, έχεις παρατηρήσει ότι έχει πάρει τα πάνω του τα τελευταία χρόνια. Η Δανία φιγουράρει συχνά στη λίστα με τις χώρες παραγωγής μιας ταινίας, ενώ ακούς ξεκάρφωτα στον κινηματογράφο μια γλώσσα που σου μοιάζει με αγγλικά, γερμανικά και κάτι ακόμα, αλλά κατά βάθος αναρωτιέσαι μήπως απλά κάνουν θόρυβο τα ποπ-κορν σου. Ηθοποιοί με ονόματα που δεν μπορείς να διαβάσεις (ø æ å ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΑ?) ξεπετάγονται σαν τα μανιτάρια στις αγαπημένες σου αμερικάνικες σειρές και, όταν αναρωτιέσαι από που ξεφύτρωσαν, κάποιος ψευτοκουλτουριάρης ενοχλητικός σαν εμένα σου απαντάει ότι τους θέλουν γιατί… είναι καλοί. Ε δε φταίω, είναι.
Εξίσου μεγάλη άνθιση γνωρίζει και ο κινηματογράφος (αλλά και η τηλεόραση) άλλων Σκανδιναβικών χωρών, αλλά τους λόγους πίσω από αυτή την επιτυχία θα τους αναλύσουμε εν καιρώ. Θα τους δώσουμε και τα δικά τους top 10 απο δανέζικες ταινίες, μπορεί και top 20 γιατί τσιγκούνηδες δεν είμαστε, ούτε εγώ, ούτε εσύ. Προς το παρόν, πάμε Δανία, στη χώρα των ευτυχισμένων ανθρώπων και σε μια σφιχτοδεμένη οικογένεια ηθοποιών και δημιουργών που, κάπου εκεί στο κρύο του βορρά, έχουν χτίσει μια ζεστή σχέση μεταξύ τους αλλά και με την κάμερα. Έχουν αντιγράψει κι εκείνοι αμερικάνικες συνταγές και το παραδέχονται, αλλά η στιβαρή υποκριτική και η επικράτηση σκηνοθετών-auteur, που έχουν όραμα και καλλιτεχνική ελευθερία, μετατρέπουν σταδιακά τις δανέζικες παραγωγές στο είδος του σινεμά που μάλλον η άλλη πλευρά του ατλαντικού πρέπει να ζηλέψει.
Ορίστε λοιπόν, 10 δανέζικες ταινίες από 10 διαφορετικούς σκηνοθέτες (με μερικές ακόμα δωράκι, για τους πιο απαιτητικούς) :
Δανέζικες ταινίες – Η λίστα
10. Pusher (1996)
Σκηνοθεσία / Σενάριο: Nicolas Winding Refn. Παίζουν: Kim Bodnia, Zlatco Buric, Laura Drasbæk, Mads Mikkelsen
Χρόνια πριν ο Nicolas Winding Refn ξεκινήσει την πολύχρωμη-νουάρ, αιματοβαμμένη πορεία του με το Drive, το Only God Forgives και το πρόσφατο The Neon Demon, σκηνοθέτησε τον Kim Bodnia (The Bridge) στο ρόλο ενός διακινητή ναρκωτικών που τα βρήκε σκούρα, κάπου στην Κοπεγχάγη της Δανίας. Καλογυρισμένο, ρεαλιστικό, με αληθινό σασπένς και αληθινούς χαρακτήρες, αντί για ξερή χολυγουντιανή δράση.
Το ‘χεις δει και θέλεις κι άλλο; Υou are in luck! Ξαναβρές τα πρόσωπα της ταινίας στα Pusher 2 και Pusher 3. Τέσσερα δεν έχει, όλα τα καλά κάποτε τελειώνουν.
9. The Celebration (1998)
Σκηνοθεσία: Thomas Vinterberg / Σενάριο: Thomas Vinterberg, Mogens Rukov. Παίζουν: Ulrich Thomsen, Henning Moritzen, Paprika Steen, Trine Dyrholm
Στοίχημα ότι κάποιος, κάπου, κάποτε σου πρότεινε το οσκαρικό The Hunt, με τον εξαιρετικό Mads Mikkelsen, και πολύ καλά έκανε. Επειδή λοιπόν εκείνο το έχεις δει (έτσι;) ήρθε η ώρα για μια βουτιά στα πρώτα βήματα του Thomas Vinterberg και μια οικογενειακή γιορτή λίιιγο πιο αμήχανη, αποκαλυπτική και επεισοδιακή απ’ ότι συνήθως. Ακόμη κι αν δεν ξέρεις που πέφτει η πατρίδα του στον χάρτη, σίγουρα έχεις δει κάπου τον – πολυαγαπημένο – Ulrich Thomsen (στο Banshee ας πουμε;) και μετά από το Celebration η θεωρία σου ότι τα μεγάλα ταλέντα λάμπουν από νωρίς, θα επιβεβαιωθεί.
Κι αυτό το ‘χεις δει; Πάμε τότε στο Submarino, αν θέλεις κι άλλα οικογενειακά μυστικά σε λιγότερο γιορτινό κλίμα ή στο Far from the Madding Crowd αν σου έλειψε ο ρομαντισμός και η εξαιρετική φωτογραφία.
8. Dogville (2003)
Σκηνοθεσία / Σενάριο: Lars von Trier. Παίζουν: Nicole Kidman, Paul Bettany, James Caan, Patricia Clarkson
Η Grace (Nicole Kidman), κυνηγημένη από εγκληματίες, βρίσκει καταφύγιο στην μικρή, απομονωμένη πόλη Dogville, όπου οι κάτοικοι την δέχονται μάλλον διστακτικά, με αντάλλαγμα μια μικρή βοήθεια από μέρους της στις καθημερινές τους δουλειές. Το Dogville είναι περισσότερο κινηματογραφημένη παράσταση, παρά κινηματογραφική ταινία. Με ελάχιστα, μισοτελειωμένα σκηνικά, η ιστορία εκτυλίσσεται σε μια μινιμαλιστική μακέτα ενώ η κάμερα παρακολουθεί από μακριά, αποκαλύπτοντας πολλές πλευρές της δράσης ταυτόχρονα. Αψεγάδιαστες ερμηνείες που υπογραμμίζουν και κατακρίνουν, μεταξύ άλλων, την υποκρισία της ηθικής, ενώ φωτίζουν την αδιαμφισβήτητα μοναδική ματιά, ενός από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Δανούς σκηνοθέτες. To Dogville του Lars von Trier είναι αγγλόφωνο, αλλά δε θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη λίστα, όπως δε θα μπορούσε να λείπει ούτε ο ίδιος.
Συμφωνείς και ψάχνεις κάτι ακόμη από Trier; Breaking the Waves, Melancholia και … Το έμαθες; Κατα συρροή δολοφόνος θα γίνει ο Matt Dillon στη νέα ταινία του Lars, The House that Jack Built, που λογικά θα βγει στις αίθουσες… το 2018, αλλά δεν κάνει κακό να ενθουσιάζεσαι από τώρα!
7. A Hijacking (2008)
Σκηνοθεσία / Σενάριο: Tobias Lindholm. Παίζουν: Pilou Asbæk, Søren Malling, Dar Salim
Πολύ – μα πολύ – σπάνια το αμερικάνικο remake μιας σκανδιναβικής (ή ευρωπαϊκής) παραγωγής καταφέρνει να φανεί ισάξιο της original ταινίας ή να την ξεπεράσει (όχι σε budget μα σε αυθεντικότητα και καλλιτεχνική αξία). Παραδέχομαι ότι το Captain Phillips ήταν μια απ’ αυτές τις περιπτώσεις που μετράω στα δάχτυλα γιατί το αγάπησα, ίσως και περισσότερο από την δανέζικη εκδοχή του. Έπαιξε την «κάρτα» Tom Hanks κερδίζοντας πανηγυρικά, χωρίς εκρήξεις, εφέ και εκνευριστικά countdown, ενώ χάρισε bonus σ’εμάς την ερμηνεία του σομαλού Barkhad Abdi και σ’ αυτόν μια υποψηφιότητα για Oscar. Τίποτα όμως δεν αλλάζει το γεγονός ότι βασίστηκε σε κάτι που προϋπήρχε, και μάλιστα κάτι γενναίο και στον πυρήνα του δανέζικο, κρύο και ψύχραιμο, αλλά καθόλου ψεύτικο, την Πειρατεία στον Ωκεανό του Tobias Lindholm. Δες τα λοιπόν και τα δύο, κι έλα να το συζητήσουμε!
Κι όλας; Για μια ακόμα δόση Pilou Asbæk (είναι παντού, το ξέρω…αυτή τη φορά στη φυλακή.) δες και το R (το αρχικό του ονόματος των δύο κεντρικών προσώπων, Rune και Rachid) από τον Lindholm και τον Michael Noer.
6. In a Better World (2010)
Σκηνοθεσία: Susanne Bier / Σενάριο: Anders Thomas Jensen. Παίζουν: Mikael Persbrandt, Trine Dyrholm, William Jøhnk Nielsen
Ο Anton (Mikael Persbrandt) ζει ανάμεσα σε δύο κόσμους, αυτόν της αφρικανικής εμπόλεμης ζώνης όπου εργάζεται ως γιατρός κι εκείνον της ειδυλλιακής δανέζικης επαρχίας, όπου ο γάμος του διαλύεται και ο γιος του Εlias μάταια προσπαθεί να αντιμετωπίσει την επιθετική συμπεριφορά των συμμαθητών του. Στο ίδιο σχολείο φτάνει ο μικρός Κρίστιαν, που μόλις μετακόμισε στην πόλη, μετά τον θάνατο της μητέρας του. Ο Κρίστιαν συμπαραστέκεται στον Elias και τον πείθει να τον βοηθήσει σε ένα σχέδιο εκδίκησης που θα αποδειχθεί πιο επικίνδυνο απ’ όσο περίμενε. Το In a Better World εξερευνά την απόσταση ανάμεσα στην ηθική και το καθήκον, την εκδίκηση και τη συγχώρεση. Σκηνοθετημένο από την Susanne Bier, σε σενάριο του Anders Thomas Jensen, κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 2011.
Τι σου λέω τώρα, τα οσκαρικά τα ‘χεις δει όλα; Καλά λοιπόν! Δες το Open Hearts, το Brothers (ναι εκείνο με τον Jake Gyllenhaal ήταν remake) και το The Night Manager που δεν είναι ούτε δανέζικο ούτε ταινία, αλλά αγγλική σειρά βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του John Le Carré και θα έπρεπε να το ‘χεις δει ήδη.
5. Sorrow & Joy (2013)
Σκηνοθεσία: / Σενάριο: Nils Malmros. Παίζουν: Jakob Cedergreen, Helle Fagralid, Nicolas Bro
Μια συνηθισμένη μέρα, ο Johannes (Jakob Cedergreen) επιστρέφει στο σπίτι του και πληροφορείται ότι η ψυχικά διαταραγμένη σύζυγός του, Signe (Helle Fagralid) σκότωσε την μικρή τους κόρη με τα ίδια της τα χέρια. Ακολουθεί μια κυκλική αφήγηση που ξεκινά και τελειώνει με το τραγικό συμβάν, παρουσιάζοντας όσα συνέβησαν πριν και μετά από αυτό, ενώ η αντιμετώπιση της γυναίκας από το σύνολο σχεδόν των χαρακτήρων είναι τόσο επιεικής που φαίνεται παράλογη. Η λογική επικρατεί του συναισθήματος σε τέτοιο βαθμό, που ο σκηνοθέτης κινδυνεύει να χαρακτηριστεί για έλλειψη ρεαλισμού, δηλαδή του στοιχείου εκείνου που χαρακτηρίζει περισσότερο απ’ όλα τις προηγούμενες δουλειές του και θα ήταν άτοπο να λείπει από την πιο αυτοβιογραφική. Άλλοι υποστηρίζουν ότι με αυτή ακριβώς την υπερβολή υπογραμμίζει την δύναμη της αγάπης και την ανάγκη ευαισθητοποίησης της κοινωνίας απέναντι στο ζήτημα της ψυχικής υγείας. Με βαθιές ερμηνείες και μοντάζ που δε σου αφήνουν περιθώριο να αμφισβητήσεις ότι πράγματι, αυτή είναι η ιστορία, το Sorrow & Joy υπενθυμίζει ότι στη ζωή τα δύο αυτά συναισθήματα, αν και αντίθετα, δεν έρχονται πάντα χωριστά.
Κι άλλο αυτοβιογραφικό; Στο Facing the truth όπου ο Malmros αφηγείται την ιστορία του πατέρα του, νευροχειρουργού Richard Malmros.
4. Silent heart (2014)
Σκηνοθεσία: Bille August / Σενάριο: Christian Torpe. Παίζουν: Ghita Nørby, Pilou Asbæk, Paprika Steen, Danica Curcic
Βαρύ αλλά όχι ασήκωτο, το Silent Heart βρίσκει τρεις διαφορετικές γενιές μιας οικογένειας, συγκεντρωμένες σε ένα σπίτι για το Σαββατοκύριακο. Δεν πρόκειται για κάποιο χαρμόσυνο γεγονός, αλλά για την απόφαση της μητέρας να φύγει από τη ζωή πριν η αρρώστια της προχωρήσει πολύ και δεν μπορεί πια να αντιδράσει. Όλα τα μέλη της οικογένειας έχουν συμφωνήσει να τη βοηθήσουν, έχοντας αποδεχτεί την επιλογή της, κάποιοι όμως το ξανασκέφτονται καθώς η ώρα πλησιάζει. Ο Bille August (Les Misérables) διαχειρίζεται το θέμα της ευθανασίας υπεύθυνα αλλά όχι δραματικά, με χιούμορ, πλοκή και ένα αξιοζήλευτο καστ, δημιουργώντας μια ευχάριστη ταινία για ένα – ίσως – δυσάρεστο ζήτημα.
Εκτός φυσικά από τους Άθλιους, δες και το Pelle the Conqueror (αλλά και το A Song for Martin, για το οποίο θέλω τη γνώμη σου γιατί θυμήθηκα πως δεν το έχω δει ακόμα)
3. Dept. Q : The Keeper of Lost Causes (2013)
Σκηνοθεσία: Mikkel Nørgaard / Σενάριο: Nikolaj Arcel. Παίζουν: Nikolaj Lie Kaas, Fares Fares, Søren Pilmark, Sonja Richter
Μετά από μια αποστολή που πήγε στραβά, ο αστυνομικός επιθεωρητής Carl Mørck (Nikolaj Lie Kaas) απομακρύνεται από την ενεργό δράση. Του ανατίθεται όμως η δημιουργία του Department Q, όπου μαζί με τον συνεργάτη του, Assad (Fares Fares), αναλαμβάνουν να ταξινομούν παλιές, άλυτες υποθέσεις, κλείνοντας όσες περισσότερες μπορούν. Ο θάνατος μιας γυναίκας που θεωρήθηκε αυτοκτονία τους τραβά την προσοχή και γίνεται η πρώτη υπόθεση που θα προσπαθήσουν να διελευκάνουν. Τα αστυνομικά θρίλερ και η Δανία (οι Σκανδιναβικές χώρες γενικότερα) πάνε μαζί εδώ και καιρό, γι’ αυτό και ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ήταν απαραίτητο κομμάτι της λίστας. Το The Keeper of Lost Causes, βασισμένο σε βιβλίο του Jussi Adler-Olsen, θα σου θυμίσει αστυνομικές σειρές όπως το The Killing και πιθανότητα… δε θα σου φτάσει. Κανένα πρόβλημα, έχει και συνέχεια. Ονομάζεται The Absent One, και συμπεριλαμβάνει τον Pilou Asbæk (Borgen) σ’έναν ρόλο που δε συνηθίζει, αλλά του πήγε πολύ.
Και επειδή ο Mikkel Nørgaard δεν ήταν πάντα του εγκλήματος, μπορείς να δεις το Klovn (είτε την ταινία του 2010 είτε τη σειρά στην οποία βασίστηκε, την οποία οι Δανοί προτείνουν συχνά).
2. A Royal Affair (2012)
Σκηνοθεσία: Nikolaj Arcel / Σενάριο: Rasmus Heisterberg, Nikolaj Arcel, Παίζουν: Mikkel Boe Følsgaard, Alicia Vikander, Mads Mikkelsen
Κάπου μετά τα μέσα του 18ου αιώνα η πριγκίπισσα Caroline Matilda της Μεγάλης Βρετανίας (Alicia Vikander), παντρεύεται τον ψυχικά ασταθή βασιλιά Ριχάρδο Ζ’ της Δανίας. Κανείς δεν εκπλήσσεται που η νεαρή βασίλισσα δεν είναι ευτυχισμένη, ούτε που θα ερωτευτεί κάποιον άλλο, συγκεκριμένα τον προσωπικό γιατρό του βασιλιά Dr. Johann Struensee (Mads Mikkelsen). Τις προοδευτικές ιδέες του τελευταίου, θα καταφέρουν να προωθήσουν σε ολόκληρη τη χώρα, εκμεταλλευόμενοι την εμπιστοσύνη ενός προβληματικού ηγέτη και αντλώντας δύναμη από την αγάπη μεταξύ τους. Η δανέζικη ταινία άνοιξε το δρόμο στην ταλαντούχα Alicia Vikander για τους επόμενους ρόλους της, ενώ αποτελεί το πρώτο μεγάλο κινηματογραφικό βήμα του Mikkel Boe Følsgaard που μπορεί και να είναι, χωρίς υπερβολή, ο καλύτερος ηθοποιός της ηλικίας του τα τελευταία χρόνια στη Δανία.
Για περισσότερο Nikolaj Arcel με τέσσερις εξαιρετικούς Δανούς ηθοποιούς σε ένα πακέτο, δες το πολιτικό-δημοσιογραφικό θρίλερ King’s Game.
1. Adam’s Apples (2005)
Σκηνοθεσία / Σενάριο: Anders Thomas Jensen. Παίζουν: Ulrich Thomsen, Mads Mikkelsen, Nicolas Bro
Ο νεο-ναζί Adam (Ulrich Thomsen) εκτίει την ποινή του προσφέροντας κοινωφελή εργασία σε μια εκκλησία, όπου η συνύπαρξή του με τον βαθιά θρησκευόμενο και αθεράπευτα αισιόδοξο ιερέα Ivan (Mads Mikkelsen) είναι…κομματάκι δύσκολη. Θα πιάσεις τον εαυτό σου να γελάει σε στιγμές που δε θα έπρεπε, προσπαθώντας παράλληλα να απαντήσει σε ερωτήματα που σε τελική ανάλυση δεν απαντά ούτε η ίδια η δανέζικη ταινία. Από τον σεναριογράφο και σκηνοθέτη Anders Thomas Jensen, το Adam’s Apples είναι μια ξεκαρδιστική αλλά και συγκινητική υπενθύμιση ότι όσον αφορά τα ανθρώπινα συναισθήματα τίποτα δεν είναι μαύρο ή άσπρο, σωστό ή λάθος. Η μαύρη (ή μήπως γκρι;) κωμωδία… στα καλύτερά της.
Κι άλλο χιούμορ; Δες τα The Green Butchers και Men & Chicken.
…Να μαντέψω; Καλό το top 10 αλλά τη δική σου αγαπημένη δανέζικη ταινία την ξεχάσαμε; Αααα, μη φωνάζεις! Κάνε ένα comment στο άρθρο να μας πεις ποια είναι, να ακουστεί η φωνή σου και να αποκατασταθεί το σινεφιλικό δίκαιο!
