Η δεκαετία των 80s μας χάρισε μερικά από τις σημαντικότερες ταινίες δράσης που μέχρι σήμερα δεν έχουν βρει ισάξιες. Predator, Terminator, Rambo, Aliens. Και φυσικά το σημαντικότερο Christmas Movie, που ακούει στον τίτλο Die Hard. Τι είναι, ωστόσο, αυτό που ώθησε την δράση των 80s να είναι τόσο διαχρονική; Ποιες οι συνθήκες μέσα στις οποίες άνθισε και ποιοι είναι αυτοί που έκαναν τις εκρήξεις, τα όπλα και τα γυμνασμένα ανδρικά (και μερικές φορές γυναικεία) σώματα σε τέχνη;
Οι συνθήκες
Το υπερθέαμα βρήκε κατά την διάρκεια της δεκαετίας τα πατήματα για να καθιερωθεί ως κυρίαρχο γνώρισμα των φιλμς. Οι δύο προηγούμενες δεκαετίες ήταν δεκαετίες πρωτοπορίας και αντίστασης στην τυποποίηση των studios. Νέο αίμα συρρέει στο Hollywood, και μαζί του καταφθάνουν νέες ιδέες, που έχουν μελετηθεί στα πανεπιστήμια. Auteurs όπως ο Scorsese, o Spielberg και ο Forman θα δώσουν νέα πνοή στο χολυγουντιανό σινεμά. Και ένας εξ’ αυτής της γενιάς θα είναι υπαίτιος για την εγκαινίαση μίας νέας εποχής. Αυτός δεν είναι κανένας άλλος από τον George Lucas και ένα μικρό franchise σε μακρινό γαλαξία, πολλά χρόνια πριν. Πλέον δεν κυριαρχούσε ο Νονός του Coppola, ούτε ο Ταξιτζής του Scorsese. Οι εκρήξεις, οι ήρωες, η καταιγιστική δράση και η στυλιζαρισμένη βία τραβούν το κοινό στις αίθουσες. Οι exploitation ταινίες των 50s και των 60s βρίσκουν το ευρύ κοινό τους.
Οι νέες τεχνολογίες
Την ίδια εποχή, η τηλεόραση απειλούσε την πρωτοκαθεδρία του κινηματογράφου στις ιστορίες μυθοπλασίας. Ήταν φθηνότερη, πιο άνετη και δεν απαιτούσε από το κοινό να αφήσει την άνεση του σαλονιού του. Απάντηση του κινηματογράφου σε αυτό ήταν η προσφορά θεαμάτων ακατάλληλων για την μικρή οθόνη της τηλεόρασης.
Θεαματικές εκρήξεις, καταπληκτικός σχεδιασμός ήχου ενώ το 3d θα κάνει την επανεμφάνιση του μετά τα 60s. Φυσικά τα στούντιο είχαν φροντίσει ήδη για τον κατάλογο παλαιότερων ταινιών. Παραχωρούσαν τα δικαιώματα προβολής στην τηλεόραση, εξασφαλίζοντας μεγάλα κέρδη.
Η δεύτερη μεγάλη τεχνολογία της εποχής ήταν η εμφάνιση του vhs. Επιχειρήσεις όπως το Blockbuster (ενδιαφέρον όνομα) ανθίζουν κατά την εποχή αυτή. Το κοινό έχει την ευκαιρία να παρακολουθεί τις ταινίες που δεν παίζονται πια στις αίθουσες λίγο καιρό μόνο μετά την κυκλοφορία τους. Έτσι η καλή φήμη ενός φιλμ έδινε περαιτέρω κίνητρα για την υποστήριξη των ταινιών.
Οι αστέρες
Άμεσα συνυφασμένοι με την φήμη των φιλμ ήταν οι σταρς που κουβαλούσαν στις πλάτες τους τις ταινίες δράσης. Και τι πλάτες ήταν αυτές. Δύο τα ιερά τέρατα της εποχής. Arnold Schwarzenegger, Sylvester Stallone. Ο Terminator και ο Rocky θα αναπτύξουν μεταξύ τους μία σχέση αγάπης – μίσους και θα ανταγωνιστούν μεταξύ τους για την κυριαρχία στον κινηματογράφο δράσης. Ο ένας επαγγελματίας bodybuilder με τραχιά αυστριακή προφορά, και ο άλλος με φουσκωμένους μύες, μικρότερος σε μέγεθος αλλά με τραχύ παρουσιαστικό. Η παρουσία τους και μόνο διαφημίζει τα φιλμ στα οποία συμμετέχουν.
Φυσικά αμέτρητοι σταρ ταινιών δράσης κάνουν την εμφάνιση τους αυτή την εποχή. Ο “καθημερινός” Bruce Willis, ο ευλύγιστος Jean-Claude Van Damme και ο “αλογοουράς” Steven Seagal. Παράλληλα ο αμερικανικός κινηματογράφος έβρισκε στο πρόσωπο του Jackie Chan τον αδικοχαμένο Bruce Lee. Αισθητή ήταν παράλληλα και η γυναικεία παρουσία. Η Sigourney Weaver, θα αναδειχθεί ως μία από τις πιο σκληροτράχηλες ηρωίδες στην ιστορία του κινηματογράφου παλεύοντας με τα Aliens μέσα σε ένα exo skeleton, ενώ η Linda Hamilton θα δώσει στον εξολοθρευτή Schwarzenegger ένα αντίπαλο δέος σαν κανένα άλλο. Ο καθένας έφερνε στις ταινίες του τα δικά του χαρακτηριστικά γνωρίσματα.
Οι σκηνοθέτες
Εξίσου σημαντικοί στην σύσταση του χάρτη των 80s ταινιών δράσης είναι οι σκηνοθέτες. Αντιπροσωπευτικότερο ίσως όνομα είναι αυτό του James Cameron. Πρωτοπόρος στην χρήση των ειδικών εφέ στον Εξολοθρευτή 2 αλλά και ικανότατος σεναριογράφος, άνετα απολαμβάνει την θέση του στο πάνθεον των σκηνοθετών δράσης. Τα σενάρια του για τον Εξολοθρευτή 2 και το Aliens κατάφεραν με μαεστρία να αντιστρέψουν τους κανόνες των αρχικών ταινιών και να δημιουργήσουν φρέσκιες και έξυπνες συνέχειες, από τις πιο αγαπημένες ταινίες δράσης.
Σημαντικότατος, επίσης, δημιουργός ταινιών δράσης ο Ridley Scott δεν πρέπει να λησμονείται. Το Alien του άλλαξε τους κανόνες του σινεμά του φανταστικού, φέρνοντας τον τρόμο στο διάστημα και την γυναίκα στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Μερικά χρόνια αργότερα θα δημιουργήσει το Bladerunner, συνδυάζοντας στοιχεία φιλμ νουάρ και cyber punk αισθητικής σε ένα λαμπρό αποτέλεσμα. Με ερωτήματα που αφορούν την ίδια την ύπαρξη, συμπλέγματα Θεού και το τι καθιστά ένα ον ζωντανό, πραγματικά γκρέμισε τα όρια του τι θεωρείται κινηματογράφος δράσης.
Ένα ντουέτο μεγάλων δημιουργών θα μεγαλοποιήσει επίσης αυτή την περίοδο. Πρόκειται για τους Steven Spielberg και George Lucas, που μας χάρισαν την απάντηση τους στον James Bond. Στον Indiana Jones βλέπουν έναν σύγχρονο σουπερ ήρωα, όπου το πρωί δουλεύει ως καθηγητής αρχαιολογίας και στον ελεύθερο χρόνο του αντιμετωπίζει ναζί ενώ αναζητά την ιερή κιβωτό. Ο Spielberg επεκτάθηκε σε διάφορα είδη ταινιών, από ιστορικά δράματα (Lincoln) και οικογενειακές κωμωδίες (E.T.), μέχρι και δεινόσαυρους (Jurassic Park). Ωστόσο, η σκηνοθετική του δεξιότητα θα παραμείνει εμφανής καθ’ όλη την καριέρα του.
Κληρονομιά
Καθώς η δεκαετία των 90s πλησίαζε, ο κινηματογράφος δράσης άλλαζε αργά αλλά σταθερά χαρακτήρα. Πλέον τα κατασκοπευτικά θρίλερ και οι ταινίες πολεμικών επισκίαζαν τα λαδωμένα αντρικά σώματα που κρατούσαν πολυβόλα. Οι αστέρες της προηγούμενης δεκαετίας συνέχιζαν να βρίσκουν δουλειά σε ταινίες δράσης, συνήθως σε πιο ήρεμους ρόλους ή σε κωμωδίες – καρικατούρες των ίδιων (Kindergarten Cop και Stop! Or My Mom Will Shoot). Οι εκρήξεις καλά κρατούσαν καθώς τα ειδικά εφέ συνέχιζαν να εξελίσσονται. Νέοι σκηνοθέτες όπως ο Michael Bay και ο John Woo θα μπουν στο παιχνίδι, ενώ αστέρες όπως οι Will Smith, Wesley Snipes και Keanu Reeves θα τραβήξουν πάνω τους τα βλέμματα.
