Φτιάχτηκαν για να τα διαβάζεις μέρες, κατέληξαν να κρατούν για λίγο…
Οι προσαρμογές βιβλίων στον κινηματογράφο είναι άπειρες, αλλά μερικές φορές θα θέλαμε να ισχύει και το αντίστροφο. Γιατί, εκεί έξω, υπάρχουν ταινίες προορισμένες για διάβασμα – αυτές που χρησιμοποιούν άριστα την γλώσσα, έχουν “χαρακτήρες με χαρακτήρα” και δημιουργούν μοναδικά συναισθήματα. Ναι, ο κινηματογράφος δικαιωματικά έχει κατακτήσει τον τίτλο της “έβδομης τέχνης”, αλλά και η λογοτεχνία είναι μαγεία. Όταν το σινεμά δανείζεται λίγη απ’ αυτή, τότε δεν μιλάμε απλά για ταινίες, αλλά για αριστουργήματα. Είναι αυτές οι ταινίες που τις συζητάς, όχι μόνο βγαίνοντας από το σινεμά, αλλά και την επόμενη μέρα και τη μέρα μετά από αυτή, ρωτώντας γνωστούς και φίλους αν την έχουν δει και ποιες είναι οι εντυπώσεις τους. Τέτοιου τύπου ταινίες, που αγάπησα κι ευχήθηκα να ήταν ένα καλό, μπαμπάτσικο βιβλίο, ακολουθούν παρακάτω.
1 . The Holdovers, 2023 | ★ ★ ★ ★ ½
“Θεωρώ τον κόσμο ένα πικρόχολο και περίπλοκο μέρος και φαίνεται πως κι αυτός νιώθει το ίδιο για μένα”
Το “The Holdovers” (ή “Τα Παιδιά του Χειμώνα”) του Alexander Payne θα ήταν ένα ωραιότατο feel-good βιβλίο. Aυτό που διαβάζοντας το, εκτιμάς λίγο παραπάνω τη ζωή, με τα στραβά και τα καλά της. Αν κι έχει περάσει μόνο ένας χρόνος από τη κυκλοφορία του, το “The Holdovers” θα το κατατάξουμε από τώρα στη λίστα με τις κλασικές ταινίες, αφού έχει γίνει ήδη Χριστουγεννιάτικη συνήθεια. Πρόκειται για μια απίστευτα wholesome ταινία που δίνει πολλή τροφή για σκέψη, ενώ η υπέροχη φωτογραφία της σε τηλεμεταφέρει απευθείας στα πολυτάραχα, αλλά και γουστόζικα 70s. Στις εικόνες που μάς χαρίζουν “Τα Παιδιά του Χειμώνα” κυριαρχούν το λευκό του πάγου, οι αποχρώσεις του μπλε και μερικές πινελιές από ώχρα. Η αισθητική της ταινίας είναι υψηλή και τα καλοδουλεμένα πλάνα της θα μπορούσαν να είχαν βγει από ένα άρτια γραμμένο βιβλίο. Άλλωστε, δεν υπάρχει κάτι πιο λογοτεχνικό από το physique του Dominic Sessa!
Πέρα από την εξαιρετική κινηματογράφηση, το “The Holdovers” έχει ένα πολύ ώριμο και βαθύτατα ανθρώπινο σενάριο. Θίγει θέματα όπως, το πένθος, η κατάθλιψη και η μοναξιά, και παράλληλα αναδεικνύει την ανθεκτικότητα των ανθρώπων ερχόμενοι αντιμέτωποι με αυτά. Είναι μια ταινία που σε κάνει να πιστέψεις στον άνθρωπο, βλέποντας την ομορφιά του ακόμα και στις πιο άσχημες στιγμές. Ναι, οι άνθρωποι είναι ωραίοι – ίσως περίπλοκοι, αινιγματικοί κι ενίοτε σκοτεινοί – αλλά ωραίοι. Σε αυτό το σημείο να κάνουμε και μια ειδική μνεία στο “Dead Poets Society” – που επίσης θα μπορούσε να ήταν βιβλίο – και σίγουρα ήταν μια ταινία-αναφορά για το “The Holdovers”.
2. Aftersun 2022, | ★ ★ ★ ★ ½
“Πιστεύω είναι ωραίο που μοιραζόμαστε τον ίδιο ουρανό”
Το “Under Pressure” των Queen και του David Bowie δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο μετά το “Aftersun”. Προσωπικά έκλαιγα από τα τελευταία 6 λεπτά της ταινίας, σε όλα τα credits και μέχρι να βγω από το θερινό “Απόλλων”. To “Aftersun” είναι μια ταινία-αγκαλιά που παρουσιάζει τη σχέση πατέρα και κόρης στις διακοπές, σκαλίζοντας λίγο τις παιδικές αναμνήσεις του θεατή. Η δυναμική αυτής της σχέσης θυμίζει κάτι από το κλασικό βιβλίο “To Kill A Mockingbird” της Harper Lee. Και στις δύο περιπτώσεις, μέσα από τις αναμνήσεις των κοριτσιών φαίνεται πόσο καθοριστική υπήρξε η πατρική φιγούρα στην παιδική ηλικία και πώς ο χρόνος με τον πατέρα ήταν πολύτιμος και σχεδόν ποτέ αρκετός.
Γεμάτη απλότητα με σκηνές βγαλμένες από την καθημερινότητα, η ταινία απεικονίζει με ειλικρίνεια και ρεαλισμό τα προβλήματα ψυχικής υγείας. Βλέποντας το “Aftersun” γινόμαστε μάρτυρες στη δημιουργία core αναμνήσεων μεταξύ πατέρα και κόρης. Τις περισσότερες φορές επικρατεί μια ησυχία και φαίνεται πως δεν λέγονται όλα, όμως, ανάμεσα στα ανείπωτα υπονοούνται πολλά. Μπορεί μερικές φορές να μη μιλάμε ανοιχτά για όσα μάς απασχολούν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν γίνονται αντιληπτά από τους οικείους μας – ακόμα κι από τα παιδιά. Κι όταν νιώθεις πως δεν μπορείς να μοιραστείς πράγματα με τους πιο δικούς σου ανθρώπους, τότε η απόσταση που πρέπει να διανύσεις μοιάζει τεράστια και σαφώς πιο μοναχική.
3. Amélie, 2001 | ★ ★ ★ ½
“Σ’ έναν τόσο νεκρό κόσμο, η Amélie προτιμά να ονειρεύεται”
Το “Amélie” αν ήταν βιβλίο, θα είχε γίνει σίγουρα ανάρπαστο στο BookTok. Με vibes που θυμίζουν κάτι από “Καφέ Pumpkin Spice”, το “Amélie” είναι μια ζεστή ταινία, γεμάτη χρώμα και ρομαντιμό – μια ανοιχτή πρόσκληση στον κόσμο που έχει πλάσει η Amélie. Όπως μάς ενημερώνει κι ο αφηγητής της ταινίας, η Amélie είναι μια ξεχωριστή κοπέλα που διαφέρει αρκετά από τους άλλους. Αυτό την κάνει να νιώθει μόνη, μη μπορώντας να ταυτιστεί με τους γύρω της. Η Amélie παρατηρεί τους ανθρώπους, προσπαθεί να καταλάβει τι σκέφτονται και να “εισβάλλει” στον μικρόκοσμο τους. Σε μια κοινωνία που τρέχει κι οι άνθρωποι είναι τόσο απορροφημένοι από τη ζωή τους, η Amélie κάνει ένα βήμα πίσω. Αφουγκράζεται, ονειροπολεί και καλεί τον θεατή να τολμήσει το ίδιο: να δραπετεύσει από την πραγματικότητα, όπως εκείνη.
Με καταπληκτική μουσική επένδυση και πολύ απλή πλοκή, το “Amélie” μάς παροτρύνει να δημιουργούμε από μόνοι μας τις δικές μας μικρο-περιπέτειες και φυσικά να μην πάψουμε να ονειρευόμαστε ποτέ. Στο σήμερα, η φιλοσοφία της Amélie είναι απίστευτα επίκαιρη και οι άνθρωποι σαν την αυτή και τον αγαπημένο της Νίνο – με την αθωότητα και τον ρομαντισμό τους – είναι πιο αναγκαίοι από ποτέ. Αν είναι να κρατήσουμε κάτι από το “Amélie” (πέρα από το να μην αποπειραθούμε να κάνουμε το καρέ της, αν δεν έχουμε τη γαλλική μύτη και τα ζυγωματικά της Audrey Tautou) αυτό είναι το να μη διστάζουμε να σκεφτόμαστε διαφορετικά και να πάμε κόντρα στις κοινωνικές επιταγές, ακόμα κι αν αυτό μάς κάνει να νιώθουμε λίγο σαν outsiders.
4. Before Sunrise, 1995 | ★ ★ ★ ★ ★
“Όταν είσαι νέος νομίζεις ότι θα συναντήσεις πολλούς ανθρώπους με τους οποίους θα συνδεθείς, αλλά αργότερα στη ζωή καταλαβαίνεις ότι αυτό συμβαίνει μόνο μερικές φορές”
Καθώς πέφτουν οι τίτλοι τέλους του “Before Sunrise”, αναρωτιέσαι αν έχεις κάνει ποτέ μια τόσο ουσιασική συζήτηση με κάποιον άνθρωπο και συνειδητοποιείς πως τα social media έχουν καταστρέψει το δια ζώσης φλερτ και την επικοινωνία. Σ’ ένα τρένο που διασχίζει την κεντρική Ευρώπη ο Jesse γνωρίζει την όμορφη Celine. Η συζήτηση με τη Celine πάει τόσο καλά που ο Jesse δεν μπορεί να κατέβει έτσι απλά στη στάση του, γνωρίζοντας ότι δεν θα τη ξαναδεί ποτέ. Γι’ αυτό και της προτείνει να κατέβει μαζί του στη Βιέννη και να συνεχίσουν τη κουβέντα τους ως το ξημέρωμα. Στο σήμερα ο Jesse θα ζητούσε το Instagram της Celine κι αν εκείνη το έδινε, τότε θα ξεκινούσε ένα μάταιο αλισβερίσι likes και reactions που δεν θα κατέληγε που-θε-νά.
Το “Before Sunrise” είναι μια ταινία χωρίς πλοκή κι είναι πραγματικά αξιέπαινο το ότι, ενώ στηρίζεται εξ ολοκλήρου σ’ έναν συνεχόμενο διάλογο, καταφέρνει να μαγνητίσει τον θεατή με την εξαιρετική χρήση της γλώσσας, αποδεικνύοντας πόσο μεγάλη είναι η δύναμη των λέξεων. Δεν ξέρω αν είναι όντως εφικτό να μιλάς ακατάπαυστα με κάποιον για 12-14 ώρες χωρίς να βαριέστε – ούτε πόσο ασφαλές είναι στο σήμερα να κάνεις βόλτες στη Βιέννη μ’ έναν τελείως άγνωστο – αλλά μια στο εκατομμύριο να υπάρχει ένας άνθρωπος εκεί έξω με τον οποίο να μπορείτε να κάνετε κάτι αντίστοιχο, ψάξτε να τον βρείτε χθες.
5. Eternal Sunshine of a Spotless Mind, 2004 | ★ ★ ★ ★ ★
“Πόσο στράφι είναι να περάσεις τόσο χρόνο μ’ έναν άνθρωπο, μόνο και μόνο για να ανακαλύψεις ότι είναι ένας ξένος”
Ξέρω με βεβαιότητα ότι, αν το “Eternal Sunshine of a Spotless Mind” ήταν βιβλίο, θα το διάβαζα σε μια καθισιά – όπως επίσης ξέρω, πως η Colleen Hoover και η Ana Huang θα τραβούσαν τα μαλλιά τους στο ενδεχόμενο να γίνει μια πολύ καλύτερη σειρά ρομαντικών βιβλίων. Το “Eternal Sunshine of a Spotless Mind” είναι μια ρομαντική ταινία που συνδυάζει στοιχεία επιστημονικής φαντασίας. Μ’ ένα πρωτότυπο κι έξυπνο σενάριο που λειτουργεί ως μια εναλλακτική απάντηση στη διαχείριση χωρισμών, η ταινία κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον καθ’ όλη τη διάρκεια και σε βάζει σε πολλές σκέψεις για το πώς οι άνθρωποι βιώνουν κι επεξεργάζονται τα συναισθήματα τους.
Ως βιβλίο, το “Eternal Sunshine of a Spotless Mind” θα βασίζονταν στην τεχνική της ένθετης αφήγησης (aka “in media res”) καλύπτοντας τα κενά με flashbacks, θα ήταν χωρισμένο στα POVs του Joel και της Clementine, ενώ θα πρωτοστατούσαν τα βαρύγδουπα quotes, που θες δυό και τρεις αναγνώσεις για να τα αφομοιώσεις.
