Τι κοινό έχουν μεταξύ τους το Lord of the Rings, Star Wars, The Matrix και οι ταινίες της Disney; Πέραν της τεράστιας οικονομικής και κριτικής επιτυχίας τους, όλα αυτά τα τεράστια franchises βασίζονται στο κοινό αρχέτυπο του ήρωα. Το ταξίδι του ήρωα, όπως διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Joseph Campbell το 1949 στο βιβλίο του “Ο ήρωας με τα 1000 πρόσωπα”, αποτέλεσε μία μελέτη στα κοινά γνωρίσματα που εντοπίζονται σε μύθους από διάφορες πτυχές της υφηλίου. Παρά τις διαφορές που εντοπίζονται σε μία πρώτη ανάγνωση λόγω των διαφορετικών κουλτούρων, ο Campbell εντοπίζει μία κοινή δομή πάνω στην οποία βασίζεται η πορεία του κεντρικού ήρωα.
Ο Cambell εντοπίζει 17 στάδια ή βήματα στο ταξίδι του ήρωα. Αυτά τα 17 στάδια μπορούν με την σειρά τους να χωριστούν σε 3 πράξεις. Ξεκινώντας από την αναχώρηση του ήρωα, παιρνάμε στην μύηση του στο κεντρικό κομμάτι της ιστορίας, προτού φτάσουμε στην επιστροφή του, έχοντας εξελιχθεί από τις εμπειρίες του. Ας εξετάσουμε πιο αναλυτικά τα στάδια του Campbell μέσα από τις τρεις πράξεις του.
1. Αναχώρηση.
Σε αυτό το πρώτο στάδιο ο ήρωας αναχωρεί από μία γνώριμη κατάσταση προς την περιπέτεια. Η αναχώρηση περιέχει 5 βήματα, οδηγώντας στην μύηση. Πρώτο βήμα είναι το κάλεσμα στην περιπέτεια. Ο ήρωας λαμβάνει κάποιες πληροφορίες που θα τον οδηγήσουν προς την αναζήτηση της περιπέτειας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι όταν ο Χάρυ Πότερ μαθαίνει πως είναι μάγος ή όταν ο Φρόντο δέχεται την επίσκεψη του Γκάνταλφ. Επόμενο βήμα είναι η αρχική άρνηση αυτού του καλέσματος, συνήθως λόγω κάποιας ανασφάλειας ή φόβου. Για την αντιμετώπιση αυτού του διασταγμού έρχεται η βοήθεια του μεταφυσικού. Συνήθως κάποιος νεκρός ήρωας ή κάποια ανώτερη δύναμη ωθεί τον χαρακτήρα στην περιπέτεια. Επιστρέφοντας στον μαγικό κόσμο του Χάρυ Πότερ, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την ενθάρρυνση του από τους νεκρούς γονείς του.
Όντας πλέον πρόθυμος να αρχίσει την περιπέτεια του, ο ήρωας μας περνάει το πρώτο όριο. Αυτό μπορεί να είναι τόσο κυριολεκτικό όριο όσο και μεταφορικό. Η αναχώρηση του Luke Skywalker από τον Tatooine ή όταν ο Peter Parker βάλει για πρώτη φορά την στολή του Spider-Man. Τελευταίο βήμα σε αυτό το πρώτο στάδιο είναι η κοιλιά της φάλαινας. Είναι το στάδιο στο οποίο είναι μία μετάβαση σε μία σφαίρα αναγέννησης. Ο ήρωας αφήνει αυτό που ήταν, και ακολουθεί το πεπρωμένο του. Ο Χάρυ είναι πλέον μάγος, ο Φρόντο είναι μέλος της Συντροφιάς του Δαχτυλιδιού. Από εκεί φτάνουμε στην μύηση.
2. Μύηση
Είναι το σημείο του μύθου όπου ο ήρωας θα αντιμετωπίσει τον μεγάλο όγκο των εμποδίων και των εχθρών του, ώστε να εξελιχθεί. Ο δρόμος των δοκιμών θα εγκαινιάσει αυτό στάδιο στο ταξίδι του ήρωα. Είναι το κύριο μέρος της πλειοψηφίας των μύθων. Ο ήρωας μέσω της προσπάθειας αλλά και της αποτυχίας του σε αυτές τις δοκιμές, μαθαίνει τους “κανόνες” του ονειρικού σύμπαντος στο οποίο δρα. Από εκεί περνά στην συνάντηση με την θεά. Ο ήρωας αφού έχει ξεπεράσει τις δοκιμασίες του, συναντά μία θεότητα που αντιπροσωπεύει την θηλυκή ύπαρξη, όπου γνωρίζει την αγάπη. Ως επέκταση αυτού του σταδίου, συναντάμε την γυναίκα ως πειρασμό. Ο ήρωας θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στις σαρκικές απολαύσεις και το καθήκον του. Ο James Bond θα αφήσει το Bond girl για την πατρίδα του.
Ως παράλληλο βήμα, περνάμε στην πατρική εξιλέωση. Ο ήρωας έρχεται αντιμέτωπος με το αντικείμενο που κυριαρχεί τη ζωή του, που συνήθως παίρνει την μορφή της πατρικής φιγούρας. Από αυτό και μόνο μας έρχεται στο μυαλό ο Luke Skywalker και ο Darth Vader. Έπεται η αποθέωση του ήρωα, όπου ο έχει ανταπεξέλθει τόσο τα προσωπικά του εμπόδια, όσο και την περιπέτεια του. Σε αυτό το σημείο έχει αποκτήσει μία ανώτερη κατανόηση εαυτού αλλά και του σύμπαντος. Ο John Wick έχει αποδεχτεί πλέον τον πραγματικό του εαυτό και ξέρει τον χαρακτήρα του High Table. Κλείνοντας, φτάνουμε στον υπέρτατο στόχο. Ο ήρωας πετυχαίνει τον στόχο του. Η αυτοκαρατορία έχει καταστραφεί, το Δαχτυλίδι έχει πέσει στην λάβα της Μόρντορ.
3. Η επιστροφή
Tο ταξίδι του ήρωα πλησιάζει στο τέλος του. Παράλληλα με την άρνηση του καλέσματος, ο ήρωας αρνείται την επιστροφή. Ο ήρωας έχει βρει τον εαυτό του σε αυτό το εχθρικό σύμπαν και αρνείται να επιστρέψει στις ρίζες του. Ακολουθεί η μαγική πτήση όπου ο ήρωας ίσως χρειαστεί να αποδράσει με τον στόχο του, αν κάποιος προσπαθεί να το πάρει πίσω. Ίσως σε αυτό το βήμα, ο ήρωας χρειαστεί την βοήθεια από το “άλλο”. Μία θεϊκή παρέμβαση, προτού περάσει και πάλι τα όρια του κόσμου του.
Ο ήρωας έχοντας ολοκληρώσει το ταξίδι του είναι κύριος και των δύο κόσμων. Έχει υπερνικήσει τον εξωτερικό κόσμο και είναι έτοιμος να επιστρέψει στις ρίζες του ως ολοκληρωμένος χαρακτήρας. Ο Φρόντο είναι ήρωας του Middle Earth έχοντας καταστρέψει το δαχτυλίδι και επιστρέφει στην καλύβα του. Τελευταίο βήμα είναι η ελευθερία στη ζωή. Μέσω του ταξιδιού του, έχει κατακτήσει το δικαίωμα να χαράξει την δική του πορεία. Είτε θα ακολουθήσει την καινούργια του ζωή είτε θα επιστρέψει στις ρίζες του, όντας πλέον ήρωας.
Το παραπάνω αφορούν την αρχική θεωρία του Campbell που γράφτηκε στο βιβλίο του “Ο ήρωας με τα 1000 πρόσωπα”. Από τότε το ταξίδι του ήρωα έχει αναθεωρηθεί και ξαναφραφτεί με διαφορετικά βήματα. Ενδεικτικά ο Phil Cousineau το 1990 μειώνοντας σε 8 τα βήματα, και πιο πρόσφατα ο Christopher Vogler το 2007 αυξάνοντας τα και πάλι σε 12.
