Οι ταινίες κινουμένων σχεδίων, ανέκαθεν αποτελούσαν πηγή διασκέδασης και αφύπνισης της φαντασίας των μικρών θεατών. Μέσα από τις δυνατότητες του animation που συνεχώς αυξάνονται, καταφέρνουν να ζωντανεύουν κόσμους γεμάτους, φαντασία και μαγεία. Πέρα όμως, από την επιφανειακή προσέγγιση της ψυχαγωγίας, εντοπίζονται διάφορα κοινωνικά πρότυπα, που αισθητά ή ανεπαίσθητα επηρεάζουν την αντίληψη των παιδιών για τον κόσμο.
Αρχικά, μεγάλο κομμάτι τον προτύπων αφορά κοινωνικά θέματα, όπως οι απαιτήσεις της κοινωνίας σε επίπεδο φύλλου, αλλά και ανθρώπου. Στα σενάρια, εύκολα εντοπίζεται ο ρόλος της γυναίκας, η θέση της στην κοινωνία και οι στόχοι της. Εστιάζοντας σε μια χρονολογική σειρά, για να προσεγγίσουμε καλύτερα το θέμα βλέπουμε πως αυτός ο ρόλος αλλάζει μέσα στα χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, στην αρχή συναντάμε γυναικείους χαρακτήρες, αποκλειστικά σε ρόλο νοικοκυράς που περιμένει τον πρίγκιπα. Παραδείγματα τέτοιων ταινιών αποτελούν η «Χιονάτη», η «Σταχτοπούτα» και η «Ωραία Κοιμωμένη» των οποίων οι ιστορίες βασίζονται σε ακόμη παλαιότερα παραμύθια.
Όσο περνούν τα χρόνια, οι γυναικείες φιγούρες γίνονται όλο και πιο δουλεμένες, με ενδιαφέροντα για τη μόρφωση και την εξερεύνηση, πάντα σε εξάρτηση από μία ανδρική φιγούρα, όπως στις ταινίες της «Μικρής Γοργόνας» και της «Πεντάμορφης και το Τέρας». Η αμφισβήτηση του θέματος γάμος και η είσοδος σε μια εποχή ανεξαρτησίας έρχεται πολύ μετά την αποδοχή τους από την κοινωνία. Ταινίες όπου παρατηρείται μια πραγματική ανατροπή στα πρότυπα είναι «Η Πριγκίπισσα και ο Βάτραχος» και η πιο χαρακτηριστική αυτή του «Brave».
Από την άλλη, η απεικόνιση του άνδρα μπορεί χονδρικά να χωριστεί σε δύο στάδια εξέλιξης. Το πρώτο είδος, που συναντάται κυρίως, τα πρώτα χρόνια είναι αυτό του υπεύθυνου πατέρα ή γενναίου πρίγκιπα. Τέτοιοι χαρακτήρες παίζουν δραστικό ρόλο στην πλοκή, αλλά περιορίζονται σε δευτερεύουσας σημασίας ρόλους, με τους πρωταγωνιστικούς να μονοπωλούνται από γυναίκες. Ίσως, η πρώτη ταινία με άνδρα πρωταγωνιστή να είναι αυτή του «Πινόκιο»(1940), ο οποίος δεν κατατάσσεται στην προηγούμενη κατηγορία. Τυχοδιώκτης, ατίθασος και με ασυμβίβαστους στόχους, ο Πινόκιο εγκαινιάζει μια καινούρια περίοδο και ακολουθείται από το «Ρομπέν των Δασών»(1973), τον «Αλαντίν»(1992), τον «Ταρζάν»(1999) και το «Σρεκ»(2001).
Περνώντας τώρα, σε μια λιγότερο προφανή και ίσως ακραία κατηγορία προτύπων, αυτή της φυσικής δομής. Από το «Βασιλιά των Λιονταριών» έως το πιο σύγχρονο «Ψυχρά και Ανάποδα», η βασιλεία είναι το πολίτευμα που συναντάμε κατά κόρων. Γενικότερα, οι κοινωνικές τάξεις των χαρακτήρων αλλά και φαινόμενα, όπως η φτώχεια, η έλλειψη μόρφωσης και ισότητας ενσωματώνονται στο σύμπαν της ταινίας σαν να αποτελούν μέρος της φυσικής τάξης.
Με κάποια καθυστέρηση άρχισαν να εισέρχονται και πρότυπα άλλων πολιτισμών. Τις περισσότερες φορές χωρίς ιδιαίτερο σεβασμό, αλλά και με εμφανή την τάση υποβιβασμού τους. Στοιχεία που την υποδηλώνουν είναι η προφορά, το μορφωτικό επίπεδο και η κοινωνική θέση. Παίρνοντας για παράδειγμα την ταινία του «Αλαντίν», τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα μιλούν με αραβική προφορά, ενώ οι ευγενείς έχουν μια καθαρά αγγλική. Ακόμη, στην παραπάνω περίπτωση αλλά και σε αυτή της «Ποκαχόντας», οι ήρωες ανήκουν σε κατώτερα κοινωνικά στρώματα χωρίς μόρφωση.
Ακόμα ένας βασικό κομμάτι των προτύπων στις παιδικές ταινίες κινουμένων σχεδίων είναι αυτό της εξωτερικής εμφάνισης. Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η εξέλιξη της τέχνης του animation, που συνεχώς προσφέρει δυνατότητες ρεαλιστικότερης απεικόνισης. Παρόλα αυτά, η ομορφιά εξακολουθεί να θεωρείται συνώνυμο της καλοσύνης και η ασχήμια της κακίας. Είναι φανερή και σεβαστή η ανάγκη δραματοποίησης των εξωτερικών χαρακτηριστικών του ήρωα. Με αυτό τον τρόπο περνάει το αντίστοιχο συναίσθημα στο νεαρό αποδέκτη, δημιουργώντας, όμως ανθυγιεινά πρότυπα και έδαφος για διακρίσεις.
Τα τελευταία χρόνια, η θεματολογία των animations φαίνεται να κινείται προς μία πολύ διαφορετική και χωρίς περιορισμούς πορεία. Έτσι, συναντάμε ιστορίες που επικεντρώνονται στη φιλία («Toy Story»), την οικογενειακή αγάπη («Nemo»), αλλά και αγγίζοντας ουσιαστικότερα το προϋπάρχον θέμα του έρωτα («UP»). Συμπερασματικά, τα παιδικά animation ανέκαθεν αποτελούνταν από ήρωες γεμάτους αρετές και αξίες που όσα ψεγάδια και αν τους βρούμε δε θα πάψουν ποτέ, να συνεπαίρνουν μικρά και μεγάλα παιδιά.
